چشم طمع به دور

اسراف(2)

قسمت اول(گناه کبیره ای که آفت است)

اسراف نیز مانند بسیارى از اعمال, برخاسته از ریشه ها و عواملى است كه بدون پرداختن و مبارزه با آنها, حذف آن از زندگى فردى و اجتماعى ما ممكن نخواهد بود. در این قسمت به بیان و بررسى بعضى از این عوامل خواهیم پرداخت:

1 ـ خودنمایى

شخصى كه در دوران زندگى همواره در نیل به خواسته ها و آرزوهاى خویش ناكام مانده و با تنگدستى و محرومیت دست به گریبان بوده است, این سرخوردگیهاى انباشته شده, به تدریج تبدیل به عقده هاى روانى شده و در شخصیت او ایجاد اختلال مى نماید. در این صورت, فرد دچار اختلال, براى سرپوش گذاردن بر ناكامیها و عقده هاى متراكم خود, دست به عملى مى زند تا او را در اجتماع مطرح كرده و شخصیت دهد. به عنوان مثال براى باز یافتن شخصیت سركوب شده ی خویش به اسراف و ریخت و پاشهاى غیر معقول متوسل مى شود و فكر مى كند كه با این رویه در اجتماع به عنوان انسانى دست ودل باز و بى اعتنا به ثروت مطرح مى گردد.

2 ـ تربیت خانوادگى

خانواده یكى از اركان تربیت و محل شكل گیرى شخصیت رفتارى انسان است. شیوه هاى رفتارى فرزندان, انعكاسى از نوع تربیت خانوادگى آنهاست, از این رو بسیارى از دختران و پسران رفتارهاى فردى و اجتماعى, اقتصادى و اخلاقى را از والدین خود می آموزند و در موقع لزوم آن را به كار مى گیرند.

اما در نقطه ی مقابل, مادرى كه بدون داشتن الگوى صحیح مصرف, به زیاده روى و ولخرجى خو گرفته است, این روش او در ساختار روحى فرزندش اثر گذاشته و او در زندگى آینده اش آن را به كار خواهد گرفت.

3 ـ فساد اخلاقى

ترك اسراف, یك نوع پایبندى و تعهد به مقررات دینى است كه در اثر تربیت و تهذیب به دست مى آید.

در بعضى مردم, زمینه ی اسراف را باید در شخصیت اخلاقى و روحى آنها جستجو كرد; زیرا شخصى كه خود را به تجاوز و قانون شكنى عادت داده و به گناه خو گرفته است, نمى تواند در امور مالى اش فردى معتدل باشد و همواره به دنبال تامین خواسته هاى افسار گسیخته ی خود مى باشد. او از این طریق سرمایه اش را به هدر مى دهد.

4 ـ تقلید

تقلید از ابزار مهم تربیت بشر است. انسان همیشه مى خواهد زندگى اش را با كسانى كه در نظر او داراى شرافت و موفقیت اند, هماهنگ سازد. این احساس اگر همراه با هدایت عقل و انتخاب الگوهاى مناسب و صحیح باشد, بسیار ارزنده است. و چنانچه با جهل و هواهاى نفسانى همراه باشد, موجب گمراهى و سقوط ارزشهاى دینى و انسانى مى شود.

بسیارى از مردم در توجیه و درست جلوه دادن خلاف كاریهاى خود ـ از جمله اسراف ، عمل دیگران را پیش كشیده و مى گویند دیگران هم, چنین مى كنند, غافل از اینكه عمل دیگران نمى تواند مجوزى براى فساد و ولخرجى آنها باشد.

امام باقر علیه السلام مى فرماید:

تو را از اینكه چشم طمع خود را به زندگى فرد بالاتر از خویش بدوزى, بر حذر مى دارم. (1)

5 ـ الگوهاى اجتماعى

آنان كه گفتار و عملكردشان در جامعه به عنوان الگوى عملى مردم به شمار مى رود تاثیر عمده اى در چگونگى بهره بردارى مردم از امكانات دارند. نقش بسیار مهم رسانه ها در الگودهى در همین راستا است. زندگى شخصى و نیز ادارى مدیران جامعه از همین مقوله است. سیاست گذاریها و برنامه ریزیهاى خرد و كلان در جامعه را نیز نباید فراموش كرد.

در مقاله ی بعد به بحث رابطه ی اسراف وفقرو رابطه ی اسراف و عدم استجابت دعا خواهیم پرداخت.

ادامه دارد....

پی نوشت ها:

1 ـ اصول كافى, ج 2 , ص 137 .

منبع : پیام زن_ با تغییروتلخیص