ادبیات عاشورا 10
ابن یمین فریومدی(وفات 769 هجری)
ابن یمین شیعه اثنی عشری بوده و از قصائد غرا که در مدح خاندان رسالت و ائمه اثنی عشرعلیهم السلام سروده، حسن عقیدت و صفای سیرتش نمایان است. ابن یمین معاصر امیران سربداری و مداح آنان بوده است.
ابن یمین از میان شعرا به خصوصیتی ممتاز است و آن این که مداحیهای او را بر خلاف مدائح شعرای دیگر، جایزشمردهاند، زیرا سلاطین و امرای سربداری علاوه بر شیعه بودن، به خاطر آن که قشون شکستناخوردنی مغول را شکست داده و ریشه آنان را پس از تسلط طولانیشان، از ایران کنده و سیطره و سطوت رعبآور آنان را، از دلها زائل ودرهم کوبیدهاند، شایسته هرگونه ستایش و سزاوار هر نوع حمدی بودهاند.
امرای سربداران درحالی که در دستی قائمه شمشیر داشتند، با دست دیگر، به ترویج تشیع که خود یکی از رموز واسرار بقاء و دوام و اساس استقلال و قومیت ایران و مایه فخر و مباهات ما ایرانیان است، کوشش داشتهاند.
نمونههایی از اشعار او:
مقتدای اهل عالم چون گذشت از مصطفی
ابن عم مصطفی را دان، علی مرتضی
به حق چار محمد به عز چهار علی
به حرمت دو حسن مقتدای جمله جهان
به یک حسین و به یک جعفر و به یک موسی
که بنده ابن یمین را، ز بند غم برهان کیستند
اولاد او، اول حسن وانگه حسین
آن که ایشان را نبی فرمود، امام و مقتدا
بنده این هر دو مخدومیم در دیوان شرع
میکنم ثابتبه حکم مصطفیاین مدعا
چون گذشت از مرتضی اولاد او
رادان امام اولین زیشان حسن، وانگه شهید کربلا
ناصر بخارائی (وفات 773 هجری)
ناصر از معاریف شعرای قرن هشتم هجری و مسلمانی با ایمان و پاک اعتقاد بوده است و ظاهرا شیعه اثنی عشریبوده چرا که در اشعارش، مکرر حضرت علی(ع) و اولاد و احفاد او و خاندان رسول اکرم(ص) را ستوده است، ازجمله، در شش مورد از امام حسن مجتبی(ع) و هفت مورد از حضرت امام حسین(ع) به نیکی یاد کرده و در مدح آنانسخن گفته است و از مصائبی که بر آنان وارد شده و حقوقی که از آنان ضایع گردیده، ندبه و اظهار تاسف کرده است.
باید دانست که در قرن هشتم، اهل سنت نیز غالبا به پیشوایان شیعه کم و بیش اعتقادی یافته بودند و به آنان حرمتمینهادند و گاه زبان به مدح و منقبت آنان میگشودند:
کوردلی کو گزید، دار فنا
بر بقا کرد سرای سرور در سر
بیتحزنکشته یکی را به زهر
غم زده و تلخ کام خسته یکی را به تیغ
تشنه لب و ممتحن گل شکفد در بهار
سرخ ز خون حسین سبزه برآید ز خاک
سبز به زهر حسن در غم شاه عرب
خاطر من گوئیا موی سر زندگی است
و در یک شعر معما گوید:
سر یزید بیفکن به زیر پای حسین
به بیست روز بیرون آر، این معما را
سلمان ساوجی (وفات 778هجری)
سلمان از شعرای بزرگ قرن هشتم و در ردیف قصیده سرایان درجه اول ایران است. وی معاصر حافظ و خواجویکرمانی میباشد. سلمان شیعه اثنی عشری بوده است.
به هنگام زیات مرقد حضرت امام حسین(ع) در کربلا سروده است:
خاک و خون، آغشته لب تشنگان کربلاست
آخر ای چشم بلا بین، جوی خونپایت کجاست
جز به چشم و چهره مسپر خاک این در
کان همه نرگس چشم و گل رخسار آل مصطفاست
ای دل بیصبر من، آرام گیر اینجا دمی
کاندرین جا منزل آرام جان مرتضاست
این سواد خوابگاه قرهالعین علی است
وین حریم بارگاه کعبه عز و علاست
روضه پاک حسین است آنکه مشگین زلف
حور خویشتن را بسته بر جاروب این جنتسراست
زاب چشم زایران روضهاش «طوبی لهم»
شاخ طوبی را به جنت قوت نشو و نماست
منبع : دانشنامه های حوزه علمیه
