تبیان، دستیار زندگی
جمال الدین پدر استاد کمال الدین اسماعیل و سرآمد قصیده‏سرایان ایران در قرن ششم هجری می‏باشد وی حنفی مذهب بوده، اما به تشیع نیز مایل بوده است. از اشعار اوست در مدح اهل بیت و واقعه کربلا ...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

ادبیات عاشورا6

عاشورا

جمال الدین محمد اصفهانی(وفات حدود588 هجری)

جمال الدین پدر استاد کمال الدین اسماعیل و سرآمد قصیده‏سرایان ایران در قرن ششم هجری می‏باشد وی حنفی مذهب بوده، اما به تشیع نیز مایل بوده است. از اشعار اوست در مدح اهل بیت و واقعه کربلا:

مباش غره بدین گند پیر دنیا زانک

هزار شوهر کشت و هنوز بکر این زن

ببین چه کرده او با اهل بیت مصطفوی

حدیث رستم بگذار و قصه بهمن

چه تیر غدر که رخنه نکرد شان سینه

چه تیغ ظلم که خونین نکردشان گردن

نه بهر ایشان بود، آفرینش عالم؟

نه بهر ایشان بود، ازدواج روح و بدن؟

خدای عز و جل، در زمین دو شاخ نشاند

ز یک نهال برون آخته، حسین و حسن

یکی زبیخ بکندند آب ناداده

یکی به تیغ به زهر آب داده اینت‏حزن

اگر زمانه کسی را به طبع گشتی رام

دگر نبودی مر اهل بیت را توسن

چو با سلاله پیغمبر آن رود، تو که‏ای؟

که از سلامت‏خواهی که با شدت جوشن

بمیر پیشتر از مرگ، تا رسی جائی

که مرگ نیز نیاردت گشت پیرامن

و در جائی دیگر در غزلی به اسم آب (که اشاره به لب تشنگی یاران امام حسین‏علیه السلام دارد) می‏گوید:

پیوسته در حمایت او لشگر بلا

همواره در رعایت او اهل روستا

مقصود جستجوی سکندر به شرق و غرب

مطلوب آرزوی شهیدان کربلا

گاهی دهد به تیغ زبان رونق سخن

گاهی زبان تیغ بدو یا بدانجلا

خاقانی شروانی(وفات 595 هجری)

خاقانی را به سبب کمالی که در صناعت‏شعر داشته، حسان العجم هم لقب داده‏اند وی شاعری آزاده، بلندنظر، دارای احساسات لطیف، عالی و همت‏بلند و مردی کامل بوده است.

چون در روزگار وی بلیه تقیه در طائفه علیه شیعه مرتضوی، ساری بود، لاجرم وی بعضی از عقائد خود را در قطعه‏های شعر به طریق کنایه ادا نموده است.

خاقانی به علت‏بدگوئی و حسدورزی مغرضین در دو نوبت مدتی از عمر خود را در زندان حکومتی گذرانده است.

مرحوم شیخ عباس قمی و شهید قاضی نورالله شوشتری و دیگران او را شیعه دانسته‏اند.

خاقانی در جائی گوید:

علوی دوست‏باش خاقانی

کز عشیره علی است فاضل‏تر

بدشان، به ز مردم نیکو

نیکشان از فرشته کامل‏تر

و با توجه به اشعار ذیل می‏توان گفت که او به یقین شیعه دوازده امامی بوده است (زیرا فقط شیعیان اثنی عشری هستند که حضرت امام رضاعلیه السلام و امامان پس از وی را هم قبول دارند).

در شعری به مطلع:

به خراسان شوم انشاءالله

آن ره آسان شوم انشاءالله

گوید: بر سر روضه معصوم رضا

شبه رضوان شوم انشاءالله

گرد آن روضه چو پروانه شمع

مست جولان شوم انشاء الله

و در اشعار دیگری گفته:

کو آن که به پرهیز و به توفیق و سداد

هم باقر بود و هم رضا و هم سجاد

از بهر عیار دانش اکنون به بلاد

کو صیرفی و کو محک و کو نقاد و دلیل قطاع‏تر

در شیعه دوازده امامی بودن خاقانی شعر زیر است که اشاره به ظهور حضرت مهدی(عج) دارد:

مفخر اول البشر، مهدی آخرالزمان

وحی به جاش آمده آیت عدل گستری

از اشعار اوست در وقایع کربلا و امام حسین‏علیه السلام:

با که گیرم انس کز اهل وفا بی‏روزیم

روزی من نیست، یا خود نیست در عالم وفا

در همه شروان مرا حاصل نیامد، نیم دوست

دوست‏خود ناممکن است ای کاش بودی آشنا

من حسین وقت و نااهلان یزید و شمر من

روزگارم جمله عاشورا و شروان کربلا

ای عراق الله جارک سخت مشعوفم به تو

وی خراسان عمرک الله سخت مشتاقم ترا

گرچه جان از روزن چشم شما بی‏روزی است

از دریچه گوش می‏بیند شعاعات شما

ز صد هزار خلف یک خلف بود چو حسین

که نفس احمد بختی رام او زیبد

ز صد هزاران بختی یکی نجیب آید

که کتف احمد جای زمام او زیبد