پیش از دبستان در سوئد

خدمات پیش از دبستان :

"خدمات پیش از دبستان از سن یک سالگی تا زمان شروع مدرسه به کودکان سوئدی ارائه می شود. شهرداریها موظفند خدمات پیش از دبستان را به کودکانی ارائه دهند که والدینشان در حال تحصیل بوده و یا به کار اشتغال دارند، به علاوه این خدمات در بعضی موارد، شامل کودکانی می شود که از شرایط خاص برخوردارند. در چنین مواردی مکان مناسب بایستی بدون هیچ تأخیر منطقی و معمولاً در ظرف سه یا چهار ماه پس از ثبت نام به متقاضیان عرضه شود." انواع خدمات پیش از دبستان به گونه های زیر ارائه می شود:

مرکز پیش دبستانی:

این مرکز با ثبت نام از کودکان سنین 1 تا 5 سال، فعالیت های آموزشی خود را به آنان عرضه می کند. به طور کلی این مراکز در تمام طول سال و تقریبا در همه روزها باز بوده و زمان کار آنها با ساعات کار و مطالعه والدین و همچنین با نیاز کودکان انطباق دارد.

مراقبت از کودک در منزل :

پرستار کودک در طول مدت زمانی که والدین مشغول کار یا تحصیل هستند، در منزل خود از بچه های ثبت نام شده مراقبت می کند.به طور کلی در چنین شرایطی کودکان بایستی از خدماتی که در مراکز پیش دبستانی ارائه می شود برخوردار شوند.

روش موسوم به نظام سه خانواده ای :

این شیوه نیز به عنوان یکی از روش های مراقبت روزانه از کودک به حساب می آید به نحوی که یک پرستار واجدالشرایط از دو یا سه کودک در منزل یکی از آنها وظیفه مراقبت خود را به انجام می رساند.

خدمات پیش دبستانی آزاد:

در این مراکز ، به پرستاران کودک و یا والدینی که در منزل هستند این امکان داده می شود تا با کمک کارکنان آن مرکز ، فعالیت های آموزش گروهی کودکان را پرورش و توسعه دهند. برای برخورداری از این شرایط ، ثبت نام لازم نیست . در بسیاری از شهرداریها، مراکز پیش دبستانی آزاد با بهره مندی از خدمات شهری و یا خدمات ارائه شده در زمینه بهداشت و سلامت کودکان و مادران، با یکدیگر همکاری می کنند.

برنامه آموزشی دوره پیش دبستانی :

از پاییز سال 1998 به بعد برنامه های آموزشی ویژه دوره پیش دبستانی در چارچوب رهنمودهای ارائه شده به اجرا درآمده است . این موضوع اهمیت دوره پیش دبستانی را به عنوان اولین مرحله از مراحل یادگیری مادام العمر نشان می دهد. در برنامه های آموزشی ، رهنمودهای لازم برای مراقبت از کودک در خانواده ارائه شده است . مجلس سوئد نیز موسسات ملی آموزش را موظف کرده است تا جهت کلی فعالیت های مراقبت از کودک در منزل و در مدارس پیش دبستانی آزاد را ترسیم نمایند.

اصول آموزشی مندرج در برنامه آموزشی دوره پیش دبستانی ، مبتنی بر این عقیده است که رفاه و آموزش به هم مرتبطند. رفاه مطلوب ، زمینه رشد و یادگیری را فراهم می کند و درست به همین دلیل ، این امر به عنوان یک ضرورت در آموزش مورد توجه است .

اهمیت بازی در یادگیری و رشد کودکان و همچنین در حین فعالیت های کودک نیز از دیگر اصول مورد نظر است و در نهایت این که مرکز پیش دبستانی ، بایستی برای همه کودکان محیط آموزشی امن و شادی بخشی را فراهم کند. وظایف شهرداری ها ، مسئول فراهم ساختن خدمات رفاهی پیش دبستانی هستند و بایستی تضمین کنند که آن خدمات واقعا ارائه می شود. خدماتی که توسط افراد دیگر موسسات ارائه می شود، غیر از خدماتی است که توسط شهرداری ارائه می شود.

مسئولیت نظارت بر کیفیت ارائه خدمات ، به عهده شهرداریها بوده و باید در این زمینه کارکنانی را به کار گمارند که از آموزش و تجربه کافی در جهت تامین امکانات رفاهی مورد نیاز کودکان برخوردار باشند و خدمات آموزشی خود را به نحو صحیحی ارائه کنند. کودکان نیز بایستی به گروه های مناسب تقسیم شوند، به طوری که بین شرایط و اندازه گروه با هدف مورد نظر ، تناسب لازم وجود داشته باشد. ارائه خدمات بایستی مبتنی بر نیاز هر یک از کودکان بوده و حتی در مورد آنهایی که برای رشد و پرورش شان نیاز به حمایت ویژه است، مسئولیت خاصی به عهده شهرداریها گذاشته شده است . اگر در شرایط عادی نمی توان نیاز آنها را به نوعی تامین کرد، بایستی در مراکز پیش دبستانی به این کودکان ، جای ویژه ای اختصاص داده شود. این موضوع در مورد کودکانی که کمتر از یک سال دارند نیز، صادق است . کودک نه تنها حق یک جای اختصاصی را دارد، بلکه باید خدمات ارائه شده ، از چنان استانداردی برخوردار باشد که نیاز خاص آن کودک برآورده شود. شهرداری باید با پیگریهای خود، اطمینان حاصل کند که کودک از آن امکان استفاده کرده و والدین آنها نیز از خدمات ارائه شده و اهداف آن مطلع هستند.

شهریه:

شهرداریها دریافت شهربه قابل قبول برای ثبت نام در مراکز پیش دبستانی و مراقبت از کودک در منازل را مجاز می شمارند. آن شهریه نباید بیشتر از هزینه های واقعی برای شهرداری بوده و همچنین نباید آن قدر زیاد باشد که باعث شود والدین از شرایط و مکان متناسب با وضعیت فرزندانشان صرفنظر کنند. مسولیت بخش خصوصی: مراکز پیش دبستانی خصوصی تحت نظارت شهرداری بوده و آنها می توانند در صورتی که خدمات ارائه شده از سوی آن مرکز ، از شرایط ، امنیت و کیفیت خوبی برخوردار باشد و میزان شهریه غیرمنطقی و بیش از حد نباشد تایید کنند. کودکان مستقر در بیمارستانها: کودکان بیش از یک سالی که نمی توانند در آن مراکز حضور پیدا کرده و یا کسانی که در بیمارستانها و یا موسسات دیگر تحت مراقبت هستند، بایستی بتوانند در فعالیتهای آموزشی مشابه آنچه که در مراکز پیش دبستانی ارائه می شود، شرکت کنند، افراد مسئول در هر موسسه ، موظفند چنین فرصتهایی را به کودک تحت پوشش خود ارائه کنند. کودکان ثبت نام شده: روی هم رفته نزدیک به 70 درصد از مجموع کودکان 1 تا 5 ساله سوئدی در مراکز پیش دبستانی و یا در برنامه مراقبت از کودک در منازل ثبت نام شده اند.

کلاسهای پیش دبستانی :کلاسهای پیش دبستانی در نظام آموزش دولتی کشور سوئد اختیاری به حساب آمده و از اول ژانویه 1998، مسئولیت ارائه فضایی به عنوان چنین کلاسهایی به عهده شهرداریها گذاشته شد. این موضوع تا پاییز هر سال، شامل کلیه کودکان 6 سال به پایین و یا به عبارتی تا زمان آغاز تحصیل اجباری هر یک از آنها می شود.

حداقل زمان برای کلاس های دوره پیش دبستانی ، 525 ساعت در سال است ." کلاسهای پیش دبستانی بخشی از نظام آموزشی دولتی است که بایستی مانند دوره های دیگر تحصیلی مورد توجه قرار گیرد. مسئولیت آن کلاس ها به عهده فردی به عنوان معلم سرگروه است که این امر ، خود بخشی از طرح مدارس شهرداری به حساب می آید . در بند مهمی از قوانین مربوط به آموزش و پرورش قید شده است که بایستی حق دسترسی به نظام آموزش دولتی برای کلیه کودکان و جوانان یکسان بوده و همه دانش آموزان بدون توجه به نژاد، محل سکونت و یا شرایط اجتماعی و اقتصادی شان از این حق بهره مند شودند. آموزش و پرورش بایستی " دانش آموزان را برای کسب دانش و مهارت های لازم، انجام کارهای جمعی در منازل ، رشد موزون در جهت تغییر یافتن به انسانی مسئول و عضوی موثر در اجتماع" آماده کند. به علاوه باید به دانش آموزانی که نیازمند شرایط خاصی هستند، توجه لازم مبذول شود.

• برنامه ریزی :

آموزش در کلاسهای پیش دبستانی بایستی موجب رشد و برانگیختن حس یادگیری در کودک شده و زمینه را برای تحصیل در دوره های بالاتر فراهم کند. از پاییز سال 1998 به بعد، مقرر گردید کلاسهای پیش دبستانی و مدارس آموزش اجباری ، از برنامه درسی جدیدی برخوردار شوند که در سطح ملی کاربری داشته باشد. مراکز بعد از مدرسه لازم است تا آنجا که ممکن است برنامه آموزشی را به طور کامل به اجرا در بیاورند.

برنامه آموزشی بایستی یکپارچگی لازم را در سطح کلاسهای پیش دبستانی ، آموزش اجباری و مراکز بعد از مدرسه فراهم کند. این کلاس ها، بخشی از نظام آموزشی و اولین قدم در جهت تحقق اهداف برنامه آموزشی است . هدفها در حقیقت آنچه را که بخش های مختلف آموزشی باید مورد توجه قرار داده و کودکان و جوانان باید کسب نمایند، تعریف می کند. بر اساس این برناه ، هر شهرداری موظف است طرح آموزشی مناسبی تهیه کرده و آن را به معلمان، معلمان سر گروه و دانش آموزان مراکز خصوصی ارائه دهد تا انعطاف لازم در محتوا و سازماندهی و روشهای کار با توجه به شرایط محلی اعمال شود.

• اصل مجاورت:

مکان معرفی شده کلاسهای پیش دبستانی ، بایستی تا جایی که ممکن است به منزل کودک نزدیک باشد . به علاوه ، بایستی توجه لازم جهت حداکثر استفاده از شرایط و دیگر منابع موجود مبذول شده و خواسته های مراقبین نیز مورد توجه قرار گیرند.

• وظایف اختصاصی :

شهرداریها می توانند کلاسهای پیش دبستانی خصوصی را مورد تایید قرار دهند. این تاییدیه ممکن است در مدت زمان محدود و یا در قبال رعایت شرایط لازم اعتبار داشته باشد. کلاسهای پیش دبستانی تحت نظارت شهرداریهایی که در آن حوزه وجود دارند قرار دارد .

اگر در برقراری کلاسها اشکالی به وجود آید ، شهرداریها حق دارند دستورات لازم را ابلاغ نموده و در صورت عدم توجه به آن موارد ، تایید را لغو نمایند.

• کودکان مستقر در بیمارستانها:

کودکانی که در بیمارستانها و یا موسسات دیگر تحت مراقبت هستند، بایستی بتوانند از فعالیتهای آموزشی مشابه آنچه که در مراکز پیش دبستانی ارائه می شود، برخوردار شوند. افراد مسئول در هر موسسه در قبال ارائه چنین خدماتی به کودکان مسئول هستند.

• هزینه ها:

به کودکان 6 ساله ای که در کلاسهای پیش دبستانی حضور داشته و زمان شرکت آنها در کلاس به بیش از 15 ساعت در هفته و یا 525 ساعت در سال نمی رسد، هزینه ای تعلق نمی گیرد.

• کودکان ثبت نام شده: اکثریت قریب به اتفاق کودکان 6 ساله سوئدی درکلاسهای پیش دبستانی ثبت نام نموده و در آنها حضور پیدا کرده اند.

منبع: روزنامه همشهری - عبدالعظیم حکیمی