تبیان، دستیار زندگی
دانستنیهایی درباره ی استان گیلان ( قسمت چهارم ) گیلان جایگاه مردمی است كه پا به پای گذشت روزگار همواره آزاد و سرافراز زیسته اند. اینان با سابقه بینش و درك صحیح خود همه وقت به دانش و دانشمندان ، بها و ارزش شایسته ای داده اند....
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

درباره ی كتابخانه ملی رشت و موزه نیروی دریایی در استان گیلان چه می دانید؟

درباره ی كتابخانه ملی رشت و موزه نیروی دریایی در استان گیلان چه می دانید؟

گیلان جایگاه مردمی است كه پا به پای گذشت روزگار همواره آزاد و سرافراز زیسته اند. اینان با سابقه بینش و درك صحیح خود همه وقت به دانش و دانشمندان ، بها و ارزش شایسته ای داده اند.

اشاعه فرهنگ و تأسیس كتابخانه را كه سابقه آن به حدود بیش از ده قرن پیش می رسد ، باید بر پایه چنین برداشتی دانست. فرمانروایانی مانند عمادالدوله ، بهاءالدوله و عضدالدوله دیلمی كه فرمانروایی آنان از نیمه اول قرن چهارم هجری آغاز گردیده بود، از پیشگامان این راه بودند. كتابخانه ای كه عضدالدوله دیلمی در شیراز برپا كرده بود و تمام كتاب های آن دوره در رشته های مختلف علوم در آن جمع آورده بود، از امكان رقابت با كتابخانه بزرگ سامانیان در بخارا برخوردار بود.

از دیگر كتابخانه هایی كه به وسیله مردم گیلان در بیرون از این سرزمین و یا در همین منطقه تاسیس شد، می توان به موارد زیر اشاره نمود : كتابخانه دیلمان كه پس از تصرف این سرزمین به دست سلطان محمود غزنوی به آتش كشیده شد، كتابخانه حزین لاهیجی در اصفهان كه بر اثر هجوم افاغنه از میان رفت ، كتابخانه میرزا اتابك وزیر گیلان در رشت ، كتابخانه میرزا طاهر تنكابنی در تهران ، كتابخانه آقا شیخ مجتهد رشتی ، بزرگ عهد ناصری كه مسجدی در ابتدای بازار بزرگ رشت به نام ایشان مشهور است و شاید بیش از دو هزار جلد كتاب خطی داشت ، كتابخانه آقا سید جلال اشرف به همت شیخ حسین آستانه ای ، كتابخانه صدرالشریفه ، داماد كامران میرزا نایب السلطنه و نوه میر عبدالباقی حجة الاسلام كه كتاب های خطی بسیار داشت ، كتابخانه یكان ، كتاب شناس مورد احترام تالش دولاب ، كتابخانه میرزا عبدالباقی شیخ الاسلام در ماسوله و كتابخانه خصوصی گیلانیان ، از جمله كتابخانه دكتر محمد روشن كه باید به این مجموعه افزود.

فكر تأسیس كتابخانه ملی رشت كه كهن ترین كتابخانه مستقل عمومی در كشور ماست ، در شرایطی به میان آمد كه كتابخانه های موجود جوابگوی نیاز مردم در بالا بردن سطح دانش عمومی آنها نبود. در چنین موقعیتی شادروان محمدعلی تربیت به ریاست فرهنگ گیلان رسید. او با توجه به فضای مساعد گیلان و مردم اندیشمند و روشنفكر این سامان در صدد برآمد تا به كمك آنها كتابخانه ای تاسیس كند.

به این منظور افرادی انتخاب شدند كه همگی از تجربه و صلاحیت كافی برخوردار بودند و عبارت اند از : شادروانان حاج سید محمود روحانی از مجتهدان بزرگ عصر و رییس دادگستری دوران انقلاب مشروطه و عضو هیات اتحاد اسلام در قیام جنگل ، شیخ بهاءالدین املشی عضو هیات اتحاد اسلام در قیام جنگل ، شیخ محمد حسن آمن بازرگان ، محمد علی پیربازاری وزیر دارایی جنگل ، شیخ احمد سیگاری بازرگان ، علی اكبر نهاوندی بازرگان ، ابراهیم نعمت زاده نامی بازرگان ، محمد حاتم كه زمانی رئیس اداره نوغان وشهردار رشت بود، علی اكبر آصف كارمند فرهنگ ، تقی راثقی كارمند فرهنگ ، آقا بزرگ تجلی كارمند دارایی ، ابراهیم فخرایی معلم مدرسه متوسطه ، سید محمود قائم مقامی كارمند فرهنگ ، میرصالح مظفرزاده كارمند فرهنگ ، عبدالحسین صادقی نژاد ملقب به امیر منتخب مدیر مدرسه نمره یك رشت ، رسول قازانچایی بازرگان . این هیأت كه در آغاز كار شانزده نفر بودند، بعدها به بیست و پنج نفر رسید.

سرانجام در روز سه شنبه 16 خرداد 1306 ش برابر با پنجم ذی الحجه 1345 هـ . ق جمعیتی به نام نشر معارف گیلان كه هدف عمده آن تشكیل كتابخانه ملی بود تأسیس شد و كمیسیونی برای شروع كار ساختمان كتابخانه تشكیل گردید.

این عده سعی كردند نظر مسئولین آن زمان را به خود جلب كنند و در نهایت كفیل شهردار موافقت نمود زمین مورد نیاز را در اختیار جمعیت قرار دهد و به منظور تسریع در كار احداث ساختمان ، مبلغ سه هزار تومان نیز به عنوان هدیه ای برای احداث كتابخانه بپردازد.

درباره ی كتابخانه ملی رشت و موزه نیروی دریایی در استان گیلان چه می دانید؟

اعضای جمعیت با استفاده از نفوذ خود نخست به جلب حمایت رؤسای ادارات مبنی بر وضع عوارض بر صادرات برنج به نفع مؤسسات عام المنفعه آن روز یعنی بیمارستان پورسینا و كتابخانه ملی رشت نمودند. سپس با ترتیب نمایش فیلم و تئاتر به نفع ساختمان و انتشار قبض از مردم كمك خواستند.

در 25 فروردین سال 1309 بنای كتابخانه به منظور استفاده از كتاب ها ، مجلات و روزنامه ها به طور دائم به نام جمعیت نشر معارف به ثبت رسید.

كتابخانه ملی رشت ساعت پنج بعدازظهر روز پنجشنبه 19 مهرماه 1313 شمسی در حالی كه موزیك شهرداری مقابل دروازه كتابخانه نواخته می شد با حضور عده ای از دانشمندان و افراد سرشناس شهر ، رؤسای ادارات و فرهنگیان گشوده شد. كتابخانه هنگام گشایش 1759 جلد كتاب خطی ، چاپی ، فارسی ، عربی و خارجی داشت. یكی از مغازه های پایین تر اختصاص به قرائت خانه عمومی یافت تا مردم در ساعات فراغت به طور رایگان در آنجا به خواندن روزنامه و مجله بپردازند و با محیط كتابخانه آشنا شوند.

هنوز هفت سال از فعالیت این كتابخانه نگذشته بود كه در شهریور 1320 با هجوم اشغالگران روس ، وضع كتابخانه مختل شد و روس ها محل كتابخانه را اشغال كردند و بسیاری از روزنامه ها و مجلات ، به وقت جابه جایی از بین رفت.

سال 1329 یعنی بیست سال پس از صدور نخستین سند مالكیت كتابخانه ، شهرداری رشت زمینی را كه متصل به كتابخانه بود به كتابخانه واگذار نمود و در سال 1346 زمین بایری كه بعد از احداث خیابان اعلم الهدی ( شاه سابق ) جلوی دروازه كتابخانه باقی مانده بود، رسماً به مالكیت كتابخانه درآمد و هیأت مدیره توانست با پولی كه از شركت ملی نفت ایران دریافت نموده بود، سالن جدیدی احداث نماید.

كتابخانه ملی بارها از طرف شخصیت های علمی و دانشمندان والامقامی چون علامه دهخدا ، ملك الشعرا بهار ، ادیب السلطنه سمیعی ، عباس اقبال آشتیانی و دكتر محمد معین مورد بازدید قرار گرفت و از آن به نیكویی نام برده شد. این بزرگان از كتابخانه ملی رشت به عنوان یكی از كتابخانه های كم نظیر ایران یاد كردند.

شادروان محمدعلی پیربازاری اولین مدیر كتابخانه ملی بود. او ریاست بیمارستان پورسینای رشت را نیز كه آن هم با همت مردم همین شهر ساخته شده بود، به عهده داشت.

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی ایران در اداره امور جمعیت نیز تغییراتی حاصل شد وادامه این حركت به عهده هیأت مدیره دیگری واگذار گردید و دكتر سرور ایزدی مسئولیت امور كتابخانه را به عهده گرفت و توانست با توسعه ساختمان فعلی كتابخانه و با خرید دستگاه های تهیه میكروفیلم و دوربین عكاسی ، دستگاه نمایش میكروفیلم و نیز ایجاد ارتباط با كتابخانه های دیگر ، در داخل و خارج كشور و تهیه كتاب های مفید به زبان های فارسی و بیگانه ، تأثیر قابل توجهی در پیشرفت كتابخانه به جای گذارد.

سپس ابراهیم خاوری به این سمت برگزیده شد و با علاقه تمام این كار را پی گرفت. در حال حاضر استاد جعفر خمامی زاده از طرف هیأت امنای جمعیت نشر فرهنگ گیلان ، مدیریت كتابخانه ملی رشت را به عهده دارد.

كتابخانه ملی رشت ( طبق شمارش سال 1376) دارای حدود 104143 جلد كتاب بوده كه در این میان 835 جلد آن ، كتاب خطی است . در این كتابخانه تحویل كتاب برای مطالعه به روش بسته ، و نگهداری كتاب ، به صورت طبقه بندی است.

درباره ی كتابخانه ملی رشت و موزه نیروی دریایی در استان گیلان چه می دانید؟

موزه نیروی دریایی

موزه نیروی دریایی در بندر انزلی ( كاخ رضاشاه ) در میان باغی وسیع با چشم اندازی زیبا رو به دریا ، عمارتی است متأثر از معماری گذشته اروپا كه در تقابل با معماری گیلان شكل گرفته است. از این رو بنای موزه به لحاظ معماری ، خود یكی از بناهای تاریخی گیلان محسوب می شود.

ورودی اصلی عمارت در تلفیق فرم های كناری و ایوانی در وسط كامل شده است. در اینجا فضای اصلی عمارت به پله های آن اختصاص یافته كه در نمای جنوبی با تغییر هندسی در شكل پنجره ها ، خود را بیشتر نمایان می سازد.

فضای پله های این عمارت با ریتم منظم ستون ها و شكل متقارن در پیوند با عناصر دیگر دیده می شود. به گونه ای استثنایی فضایی در میان یك فضای دیگر به وجود آمده است كه امكان مستقل بودن هر یك نیز فراهم شده و باز بودن طبقه اول به همكف ارتباط بصری بسیار شكوهمندی ایجاد كرده است. اتاق های كناری نیز به جهت كارآیی متفاوت ، هر یك به گونه ای خاص در قالب یك فرم متقارن طراحی شده اند.

کتاب میراث فرهنگی استان گیلان

زهره پری نوش - سایت تبیان