تفسیر صحیح قضا و قدر و نفی جبرگرائی
قضا و قدر حق است، معنی لغوی قضا «حکم» و «قدر» به معنی «اندازه» است.
اگر بگویند: هر واقعهای به قضای الهی است، یعنی به حکم خدا واقع شده است .
و اگر بگویند:
به قدر الهی است، یعنی به اندازهای مشخص است .
مثلاً در چه زمان و مکان باشد، و کوچکی و بزرگی جثه و اعضاء و جوارح هر یک دارای اندازهای است، که خدا معین فرموده است .
و این که برخی شبهه میکنند که همه چیز مطابق سرنوشت، و دستوری است که خدای تعالی از پیش، معین فرمود و باید همان واقع شود و نتیجه میگیرند که: بنابر این مردم مجبورند، حرف درستی نیست.
قضا و قدر، عامل مجبور شدن ما نیست، زیرا خداوند مختار بودن ما را هم مقدر فرموده است.
از اصبغ بن نباته روایت شد که گفت:
حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام از کنار دیواری که کج شده و در حال سقوط بود به سوی دیواری دیگر رفت.
شخصی به امام گفت: یا امیرالمؤمنین از قضای خدا میگریزی؟
حضرت فرمود:
از «قضای» خدا به سوی «قدر» خدای عزّوجلّ میگریزم.
یعنی از قضایی به قضاء دیگر، و از سرنوشتی به سرنوشت دیگر، فرار میکنم که هر دو، تقدیر خداوند است و من در انتخاب هر دو آزاد و مختار هستم.(1)
پینوشت:
1- توحید صدوق (ره)
منبع:
امام علی علیه السلام و مسائل سیاسی، محمد دشتی، ج 9 .
