امام علی(ع) هم اجاره نشین بود

الگوی رفتاری امام علی(ع) در امر مسکن

1) پرهیز از سكونت در خانه هاى مجلّل

 خانه ساده در كوفه

پـس از جـنـگ جـمـل بـا مـشورت هاى فراوان تصویب شد كه حضرت امیرالمؤ منین على علیه السّلام در شهر كوفه مستقر شود،بـزرگـان كـوفـه قـصـر سـفـیـدى در نظر گرفتند كه امام على علیه السّلام را در آنجا سكونت دهند تا به امور حكومتى بپردازد، وقتى حضرت امیرالمؤ منین على علیه السّلام متوجّه این حركت كوفیان شد، فرمود" :مـن حـاضـرنـیـسـتـم تـا دیـوار خـانـه ام از دیـوار مـنـازل بیچارگان بالاتر و خانه ام از خانه مستمندان بهتر باشد" (1)

بـنـابـراین درخانه هاى معمولى كوفه سكونت گزید وبه كشور پهناور اسلامى آن روز كه امروزه حدود پنجاه كشور اسلامى است فرمانروائى مى كرد.

2)برخورد قاطعانه با خیانت كارگزاران

اعتراض به خانه گران قیمت یك فرماندار

امـام عـلى عـلیه السّلام تاشنید كه شریح قاضى (یكى از كارگزاران امام ) خانه گران قـیـمـتـى خرید با او برخورد كرد و نامه تندى به او نوشت و او را از زندگى اشرافى پرهیز داد.

بـه مـن خبر دادند كه خانه اى به هشتاد دینار خریده اى، و سندى براى آن نوشته اى، و گواهانى آن را امضا كرده اند.

شـریـح گـفـت : آرى اى امیرمؤ منان، (2) امام علیه السّلام نگاه خشم آلودى به او كرد و فرمود:"اى شـریـح ! بـه زودى كـسـى بـه سـراغت مى آید كه به نوشته ات نگاه نمى كند، و از گواهانت نمى پرسد، تا تو را از آن خانه بیرون كرده و تنها به قبر بسپارد.

اى شـریـح ! انـدیـشـه كـن كـه آن خـانـه را بـا مـال دیـگـران یـا بـا پول حرام نخریده باشى ، كه آنگاه خانه دنیا و آخرت را از دست داده اى .اما اگر هنگام خرید خانه، نزد من آمده بودى، براى تو سندى مى نوشتم كه دیگر براى خرید آن به درهمى یا بیشتر، رغبت نمى كردى و آن سند را چنین مى نوشتم :

این خانه اى است كه بنده اى خوار شده، و مرده اى آماده كوچ كردن، آن را خریده، خانه اى از سـراى غرور، كه در محلّه نابودشوندگان، و كوچه هلاك شدگان قرار دارد، این خانه به چهار جهت منتهى مى گردد.

یـك سـوى آن بـه آفـت هـا و بلاها، سوى دوّم آن به مصیبت ها، و سوى سوم به هوا و هوس هـاى سـسـت كـنـنـده، و سوى چهارم آن به شیطان گمراه كننده ختم مى شود، و درِ خانه به روى شیطان گشوده است .

ایـن خـانـه را فـریب خورده آزمند، از كسى كه خود به زودى از جهان رخت برمى بندد، به مبلغى كه او را از عزّت و قناعت خارج و به خوارى و دنیاپرستى كشانده، خریدارى نموده است.

هـرگـونـه نـقـصى در این معامله باشد، بر عهده پروردگارى است كه اجساد پادشاهان را پوسانده، و جان جبّاران را گرفته، و سلطنت فرعون ها چونكسرى ) و (قیصر) و (تُبّع ) و (حمیر را نابود كرده است . و آنـان كه مال فراوان گرد آوردند، و بر آن افزودند، و آنان كه قصرها ساختند، و محكم كارى كردند، طلا كارى نمودند، و زینت دادند، فراوان اندوختند، و نگهدارى كردند، و به گـمـان خـود بـراى فرزندان خود گذاشتند، امّا همگى آنان به پاى حساب رسى الهى، و جـایـگـاه پـاداش و كـیـفر رانده مى شوند، آنگاه كه فرمان داورى و قضاوت نهایى صادر شود، پس تبهكاران زیان خواهند دید (3)بـه ایـن واقـعیّت ها عقل گواهى مى دهد هرگاه كه از اسارت هواى نفس نجات یافته، و از دنیاپرستى به سلامت بگذرد. (4)

اعتراض به خانه مجلّل یكى از دوستان

امام على علیه السّلام یكى از یاران خود علاء بن زیاد  را كه خانه مجلّلى در بصره داشت، نصیحت كرد و فرمود:

تو در قیامت به چنین خانه اى نیازمندترى .

با این خانه وسیع در دنیا چه مى كنى ؟ در حالى كه در آخرت به آن نیازمندترى .

آرى اگر بخواهى مى توانى با همین خانه به آخرت برسى ! در این خانه وسیع مهمانان را پذیرایى كنى، به خویشاوندان با نیكوكارى بپیوندى، و حقوقى كه بر گردن تو اسـت بـه صـاحـبـان حـق بـرسـانـى، پس آنگاه تو با همین خانه وسیع به آخرت نیز مى توانى پرداخت . (5)

امام على علیه السّلام و اجاره نشینى

امـام عـلى عـلیـه السـّلام وقـتـى كـه مى خواست ازدواج كند، خانه مسكونى نداشت امّا نداشتن خانه مسكونى مانع از تشكیل زندگى نبود.

قـبـل از ازدواج بـا فـاطـمـه زهـرا سـلام الله عـلیـهـا اطـاقـى از مـنـزل حـارثـة بن نعمان اجاره كرد و عروسى حضرت امیرالمؤمنین على علیه السّلام در آن صـورت گـرفـت، تـا آنـكـه بـعـدهـا در كـنـار خـانـه رسول خدا صلى الله علیه و آله خانه اى براى خود ساخت .(6)

پی نوشت ها:

1- امام على علیه السّلام،  جرج جرداق ، ج 1، ص 81

2- شـریـح بـن حـارث را عـمـر مـنـصـب قـضـاوت داد و حـدود 60 سـال در مـقـام خـود بـاقـى مـانـد امـّا سه سال در دوران عبداللّه بن زبیر از قضاوت كناره گرفت و در زمان حجّاج استعفا داد، در دوران حكومت امام علیه السّلام خلافى مرتكب شد كه او را به روستایى در اطراف مدینه تبعید كرد و دوباره به كوفه بازگرداند.

3-  سوره مؤ منون، آیه 78

4-  نامه 3 نهج البلاغه، معجم المفهرس مؤ لّف

5- طـبـقـات ابـن سـعد، ج 8 ، ص 14 ـ و ـ الاصابة، ج 8، ص 158 ـ و ـ اخبار الموفقیّات، ص 376

6-  انوار نعمانیّه، ص 18 ـ و ـ بحارالانوار، ج 9

منبع:

دشتی، محمد، الگوی رفتاری امام علی (ع) در نهج البلاغه