سرعت انتقال مفاهیم

خوانندگان یك روزنامه یا نشریه امكان دارد در نگاه اول فقط تیترهای اصلی و فرعی را بخوانند و در چشم به‌هم‌زدنی نشریه را كنار بگذارند، اما همه آنها كاریكاتور چاپ شده را تمام و كمال می‌بینند و واكنش نشان می‌دهند.

همین نكته در كاریكاتورهای الكترونیكی و اینترنتی نیز صادق است؛ چرا كه كاریكاتور سریع‌ترین شكل انتقال مفهوم به مخاطب عنوان می‌شود.

درك سرعت انتقال كاریكاتور وقتی مشخص می‌شود كه آن را با گرافیك یعنی بهترین رسانه هنری مقایسه كنیم. مخاطب بعد از دیدن یك پوستر به یك احساس درونی می‌رسد و شاید به نكته‌ای در آن پی ببرد، اما وقتی می‌خواهد برای دیگری از پوستر یاد كند، فقط به ذكر موضوع آن بسنده می‌كند.

در صورتی كه بارها شاهد بودیم كه مردم جزئیات كاریكاتوری را به خاطر سپرده و موضوع، نحوه اجرا و طنز موجود در كاریكاتور را درك كرده و قادرند برای دیگران بازگو كنند و در مواردی حتی از آن لطیفه یا سكانسی از یك فیلم كمدی بسازند.

كاریكاتور مطبوعاتی،  تابع خود مطبوعات در 2 دهه اخیر اشكال متفاوتی پیدا كرده اما در هر شكلی كه باشد، ارتباط به روز و بی‌واسطه‌ای با مردم دارد. همان‌طوركه با مرور مطبوعات گذشته تا به امروز می‌توانیم به شناختی مردم‌شناسانه برسیم و نوع زندگی انسان‌ها را در دوران‌های مختلف كشف كنیم، با دیدن كاریكاتورها به زندگی درونی مردم و طنز رایج در میان آن رسیده و نحوه زندگی و ارتباط با یكدیگر از گذشته تا امروز را درك می‌كنیم.

اهمیت كاریكاتور مطبوعاتی وقتی بیشتر می‌شود كه بدانیم بعد از مرور و بررسی كاریكاتورهای ادوار مختلف می‌توان شكل مشاركت مردمی در حكومت، انتقادپذیری از دولتمردان و شیوه مختلف اعتراض به اعمال قدرت را در دوره‌های مختلف یك كشور یا جامعه شناخت.

این شناخت وقتی كامل می‌شود كه طرز تفكر و عقاید و شیوه زندگی كاریكاتوریست‌ها در كنارش موجود باشد تا بدانیم چه كسی، چگونه انتقاد خود را به دیگران به شیوه طنز اعلام می‌كرده است. متأسفانه تاریخ كاریكاتور مطبوعاتی ما در 2 دهه اخیر دچار چالش‌های فراوان بوده و بنگاه‌های مطبوعاتی و ناشران روزنامه‌ها كمتر به دسته‌بندی و حفظ سوابق همكاران كاریكاتوریست‌شان اقدام كرده‌اند.

روزنامه همشهری اولین نشریه‌ای است كه هر روز در صفحه‌ای ثابت، اقدام به چاپ كاریكاتورهای رنگی كرده و این در تاریخ مطبوعات ایران بی‌سابقه بود. گروه كاریكاتوریست‌های روزنامه همشهری از بدو تاسیس تاكنون  از  شیوه‌های مختلف از جمله شخصیت، موضوع، روایت و تمثیل كاریكاتور كشیده و توانسته‌اند آثار خود را در صفحات هنری، فرهنگی، اجتماعی و حتی سیاسی فارغ از نام ستون كاریكاتور و در جهت معرفی بهتر مقالات و گزارش‌ها به چاپ برسانند.

اسد بیناخواهی، علی جهانشاهی، علی مریخی، علی جلوه، افشین سبوكی، داود كاظمی‌و... از جمله پایه‌گذاران گروهی بودند كه امروز همكاران‌شان هر روز در صفحه 3 و در اندازه‌ای ثابت، افكار و نظرشان را به اشكال گوناگون و با لحنی طنز به مخاطب آشنای خود می‌گویند.

بهمن عبدی، داود كاظمی، جمال رحمتی، ابوالفضل محمدی، علی درخشی، نوید شریفی، رسول آذرگون، ثنا حسین‌پور و  مهدی كاظمی كاریكاتوریست‌هایی هستند كه حاصل یك سال نگاه خود به موضوعات متنوع روز را كه در روزنامه همشهری به چاپ رسیده‌اند، در قالب نمایشگاهی با عنوان «كاریكاتورهای 85 همشهری» در نگارخانه دائمی كاریكاتور به نمایش گذاشته‌اند.

این آثار نیز با شیوه‌های متفاوتی دیدگاه‌ها و ایده‌های طراحان آنها را بیان می‌كنند و هر یك به نوعی مخاطب را درگیر با موضوع و با خود همراه می‌سازند.

آنچه حائز اهمیت است، تداوم فرهنگ چاپ كاریكاتور است كه به زودی به میراث فرهنگی همشهریان تهرانی بدل می‌شود.

منبع : همشهری