عروسک‌های امروز شیرین نیستند
خلق عروسک‌های شیرین و دلچسب با خصوصیات اخلاقی و رفتاری باورپذیر از مهترین اتفاقات یکی دو دهه گذشته تلویزیون بود، اما این روزها اکثر برنامه‌های عروسکی به یک مجری و چند عروسک محدود شده و تعداد برنامه‌های موفق کودک دیگر مثل گذشته نیست.
هنوز که هنوز است کودکان یکی دو دهه پیش عروسک‌های نخودی و حسنی را به یاد دارند، تمام رفتار و نوع گفتار عروسک‌های مدرسه موش‌ها را به خاطر سپرده و بعد با یاد ماندگار شخصیت‌های عروسکی هادی و هدی، خونه مادربزرگه، زی زی گولو و ... بزرگ شده‌اند.
عادل بزدوده، مدرس، طراح و سازنده عروسک‌های "خونه مادربزرگه" و "قصه‌های تا به تا" درباره جذابیت کار برای بچه‌ها به مهر گفت: "من عاشقانه بچه‌ها را دوست دارم، ولی در حال حاضر عشق و علاقه برای کار کودک در جامعه ما کم شده است. در حالی که با تئاتر عروسکی می‌توانیم دنیای ناشناخته بچه‌ها را بشناسیم و تربیت درست و منطقی را از این طریق به آنها آموزش دهیم."
وی در پاسخ به این سئوال که چرا برنامه‌های عروسکی با وجود تعداد زیاد همچون گذشته ماندگار نیستند، افزود: "متاسفانه مدیران گروه کودک و نوجوان تلویزیون برای ساخت کار مناسب کم خرج می‌کنند. بنابراین سطح برنامه‌ها پائین خواهد بود. در برنامه‌های عروسکی چگونه ساخته شدن عروسک خیلی مهم است که به این شیء بیجان روح داده شود، اما در حال حاضر عروسک‌ها در برنامه‌ها بی‌روح و بی‌خاصیت هستند."
بزدوده ادامه داد: "تهیه‌کنندگان برنامه‌های کودک بی‌سواد هستند، البته منظورم تحصیلات نیست، بلکه سواد و دانش عروسکی ندارند و بدون داشتن تخصص کار می‌کنند. علاوه بر آن عروسک‌ها بعد از پایان برنامه رها می‌شوند و تلویزیون آرشیو مناسبی برای عروسک‌ها ندارد. از مجموعه عروسکی "خونه مادربزرگه" فقط یکسری عکس برای من باقی مانده و عروسک‌ها از بین رفته‌اند. از بین رفتن عروسک‌ها تلخ‌ترین لحظه زندگی من است."
وی افزود: "ما برای ساخت عروسک زی زی گولو قبل از نوشتن با خانم برومند بیش از چهار ماه صحبت کردیم تا عروسک چگونه ساخته شود و بارها این مسئله را از جوانب مختلف بررسی کردیم. یا برای مجموعه "خونه مادربزرگه" هم بحث‌های فراوانی قبل از شروع کار داشتیم. همچنین برای ساخت فیلم "شهر موش‌ها" یک گروه از کارشناسان تئاتر عروسکی چون مرضیه برومند، مرحوم سلیمی، هما جدیکار، ایرج طهماسب، حمید جبلی و فاطمه معتمد آریا جمع شدند تا کار قوی ساخته شود. در طول این سال‌ها ماحصل کار این گروه را دیدیم."
هنگامه مفید، نویسند، کارگردان و صداپیشه برنامه‌های عروسکی با اشاره به خاطرات‌اش گفت: "از سیزده سالگی عضو گروه تئاتر کودک و نوجوان در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان بودم و از آن زمان وارد دنیای هنر شدم و فعالیتم را در گروه حرفه‌ای مرضیه برومند، بهرام شاه‌محمدلو، رضا بابک و ...ادامه دادم و وارد دنیای عروسک‌ها و بچه‌ها شدم. دنیای بچه‌ها به حدی برایم جذابیت دارد که هنوز هم فکر می‌کنم بزرگ نشده‌ام و انگیزه‌ام کم نشده است."
نویسنده و کارگردان مجموعه "مزرعه بی‌بی خانم" درباره اینکه چرا دیگر مثل گذشته برنامه‌های عروسکی در تلویزیون شیرین نیستند، گفت: "اتفاقاً فرزند خودم هم این حرف را به من می‌زند. در آن زمان بازی‌های رایان‌های، ویدئو و ماهواره نبود، در حالی که الان این طور نیست. آن زمان برنامه‌سازان وقت زیادی برای ساختن یک برنامه عروسکی می‌گذاشتند و مدیران این وقت را در اختیار برنامه‌سازان قرار می‌دادند. بنابراین برنامه‌سازانی همچون برومند و ... تمام خلاقیت خود را صرف کار می‌کردند."
صداپیشه مجموعه "ابر و باد و مه خورشید" ادامه داد: "ما برای ساخت "خونه مادربزرگه" یکسال فرصت داشتیم. در این زمان کلی تمرین کردیم. وقتی برای کاری زمان گذاشته شود مسلماً کار هم خوب می‌شود، ولی الان این طور نیست و برنامه‌ها با سرعت ساخته می‌شود. علاوه بر آن بهترین امکانات دیجیتالی برای ساخت برنامه وجود دارد، ولی استفاده نمی‌شود. در حال حاضر اکثر برنامه‌ها یک مجری و چند عروسک دارد. مجری مرتب داد و فریاد می‌کند و به همین دلیل کار ماندگار نمی‌شود."
آزاده آل ایوب، خاله نرگس برنامه رنگین کمان با اشاره به دنیای زیبای بچه‌ها گفت: "جذابیتی که در دنیای بچه‌ها پیدا کرده‌ام، در دنیای بزرگترها ندیدم، به همین دلیل کار برای بچه‌ها را شروع کردم و ادامه می‌دهم. دنیای بچه‌ها مملو از صداقت و یکرنگی است. آنها خواسته‌هایشان را خیلی راحت می‌گویند و هیچ وقت دلم نمی‌آید از آنها جدا شوم. بچه‌ها شاد هستند و ناراحتی‌شان فقط برای چند لحظه است."
وی در پاسخ به این سئوال که چه تمهیداتی در کار دارد تا به تکرار نیفتد، گفت: "از خود بچه‌ها الگو می‌گیرم. آنها خودشان می‌گویند که چطور با آنها برخورد کنیم. وقتی بچه‌ای عصبانی باشد، من هم قیافه‌ام را ناراحت می‌کنم، آن وقت بچه می‌خندد."
خاله نرگس درباره اینکه تا چه حد بداهه را برای مجری می‌پسندد، افزود: "به نظرم متن و بداهه باید کنار هم باشد. اگر مجری کاملاً عین متن را اجرا کند، محدودیت به وجود می‌آورد و برنامه جذابیت نخواهد داشت. بعضی وقت‌ها موضوعاتی در برنامه پیش می‌آید که مجری باید متناسب با این موضوعات اجرا کند."
آل ایوب درباره یکنواخت شدن برنامه‌های عروسکی گفت: "بله، کاملاً قبول دارم. مثلاً خاله نرگس از برنامه رنگین کمان شروع شد. آن وقت به همه برنامه خاله، عمو و عمه هم سرایت کرد. شیوه‌های زیادی برای ساخت برنامه‌ها وجود دارد. در طول پنج سالی که برنامه رنگین کمان را اجرا می‌کنم، همیشه سعی کردم به تکرار نیفتم و هر روز که برنامه را اجرا می‌کنم برایم تازگی خاصی دارد، انگار که تازه شروع کرده‌ام."
داود منفرد، دایی چپول برنامه رنگین کمان هم گفت: "صداقت و پاکی بچه‌ها را خیلی دوست دارم و همین مسئله باعث شده دو سال در گروه کودک و نوجوان شبکه تهران بمانم. در برنامه عروسکی معتقدم باید عروسک ایرانی و شیرین باشد نه خارجی و ترسناک. علاوه بر آن هر چه ساده‌تر با بچه‌ها برخورد کنید، موفق‌تر هستید."
وی ادامه داد: "برخی بچه‌ها به محض اینکه وارد استودیو می‌شوند می‌ترسند و من سعی می‌کنم با انجام کارهای بامزه روحیه آنها را تغییر دهم. علاوه بر آن بداهه را در برنامه‌های کودکان بیشتر قبول دارم، چرا که معتقدم مجری با بداهه بیشتر موفق می‌شود. در حال حاضر چند ماه است در برنامه "رنگین کمان" به متن پایبند هستیم و محدود شده‌ایم. منظورم این نیست که متن نداشته باشیم، بلکه بخش‌هایی از کار می‌تواند متن داشته باشد و بخش‌هایی بداهه باشد."
منبع : خبرگزاری مهر
