والدین سهلگیر ، والدین سختگیر و والدین مقتدر

نقش خانواده در بهداشت روانی ( قسمت دوم)

والدین سهلگیر

از ویژگی های این خانواده ، بی توجهی به آموزش رفتارهای اجتماعی است . در این گونه خانواده ها به طور كلی قوانین بسیارمحدودی وجود دارد و افراد نسبت به اجرای قوانین و آداب و رسوم چندان تقیدی ندارند و هر كاری بخواهند می توانند انجام دهد . در این نوع خانواده دخالت در كارهای یكدیگر معنا ندارد، چرا كه به تعداد افراد خانواده نظر وجود دارد ؛ حتی در موارد جزیی روزمره ای چون غذاخوردن . گرچه كودكان خانواده های سهلگیر دارای استقلال فكری و عملی هستند ، به سبب هرج و مرج ، نوعی تزلزل روحی در آنها به چشم می خورد ، زیرا هركس به منافع خود توجه دارد نه به منافع عمومی خانواده ، و همین تزلزل باعث بی بند و باری كودكان شده و سبب می شود آنان نسبت به زندگی احساس مسئولیت نكنند . در نتیجه این كودكان قادر به زندگی اجتماعی نیستند  و در جامعه همیشه با مشكلات اخلاقی و اجتماعی مواجه می شوند .

والدین سختگیر و مستبد

در خانواده های مستبد ، بر قدرت والدین بیش از اندازه تأكید می شود. والدین برای اجرای دستورات خود اطاعت بی چون و چرا می خواهند و لزومی برا ی ارائه دلیل نمی بینند . فرد مستبد كه غالباً پدراست ، تصمیم گیرنده و تعیین كننده  وظایف دیگر اعضای خانواده است و آنچه را مطابق میل و دلخواه خود اوست به انجام می رساند. پدر مستبد حتی برای كارهای مربوط به كودكان ، امیال آنها را در نظرنمی گیرد و بنابراین كودكان از حقوق خاص خود بهره مند نمی شوند . فرزندان این گونه خانواده ها كمتر به خود متكی بوده، خلاقیت كمی دارند و از این كه بخواهند در چنین محیطی ادعای حق كنند هراس دارند .

اینان فاقد حس كنجكاوی هستند و در مسائل اخلاقی ، عاطفی و ذهنی انعطاف پذیرند و معمولاً والدین خود را بی توجه می دانند . كودكانی كه در خانواده سختگیر بزرگ می شوند ، معمولاً مطیع و فرمانبردارند ، ولی در  اكثر موارد رفتار آنها توأم با پرخاشگری است. این كودكان احساس ناامنی می كنند  و ازخود استقلا ل كافی ندارند . آنها در بین همبازی های خود محبوبیت زیادی را به دست نمی آورند ؛ برای حقوق دیگران احترام قائل نمی شوند ؛ در برابر انتقاد بزرگ تران بی تفاوت اند و از ثبات عاطفی كمی برخوردار هستند ، و سرانجام این كه گرایش بیشتری به انحرافات اخلاقی  از خود نشان می دهند . این نوع كودكان معمولاً در كارهای گروهی شركت نمی كنند و افرادی ضعیف النفس بوده و از قبول مسئولیت خودداری می كنند و به طور كلی نسبت به بزرگسالان بدبین هستند . اینان در سنین نوجوانی بیشتر اوقات خود را با همسالان به ولگردی و پرسه زدن در خیابانها می گذرانند.

والدین مقتدر

منظور از خانواده مقتدر خانواده ای است كه كودك را به شیوه ای كه در نظر او اطمینان بخش و قاطع است آزاد می گذارد . درچنین خانواده ای فرزند به استقلال و آزادی فكر تشویق می شود، در حالی كه نوعی محدودیت و كنترل از طرف والدین براو اعمال می شود. در این خانواده اظهار نظر و ارتباط كلامی وسیعی درتبادل كودك و والدین وجود دارد و گرمی و صمیمیت و محبت نسبت به كودك در آن در سطح بالایی است. از ویژگی های این خانواده ، انضباط توأم با  رفتار خودمختارانه است . والدین هرگاه كودك را از چیزی منع كنند و یا از وی انتظاری خاص داشته باشند برای او مسئله را خوب تبیین كرده ، دلیل آن را ارائه می دهند .

در چنین خانواده ای تقسیم كار وجود دارد ، به طوری كه هر یك از اعضاء مسئولیتی را به عهده می گیرد و در تصمیم گیری ها و تقسیم درآمدها ، رفت وآمدها، روش زندگی و دیگر مسائل ، براساس مشورت و پیروی ازمبنای عقلی و مصلحت اندیشی رفتار می كند . خلاصه ای از اساس كار این خانواده چنین است :

1-    همه افراد  خانواده ، قابل احترامند .

2- اعضای خانواده صلاحیت اظهارنظر دارند.

3- همه ی افراد خانواده برای تصمیماتی كه درباره آنها اتخاذ می شود یا كاری كه به آنها مربوط است حق دخالت دارند و در تصمیم گیری ها علاقلانه انجام وظیفه می كنند.

4- نوعی روش عقلانی در كلیه شئون زندگی این خانواده دیده می شود.

5- اساس این نوع زندگی بر همكاری وهمیاری است .

باید توجه داشت كه احترام به كودك ، روحیه استقلال و اعتماد به نفس را  تقویت و به رشد سالم شخصیت او كمك می كند . این امر، محبوبیت كودك را در میان همسالان خود به دنبال دارد و به تدریج استعداد او را در پذیرش و ایفای نقش رهبری و مدیریت شكوفا خواهد ساخت. سیموند در تحقیقات خود درباره ی خانواده ی مقتدر به این نتیجه رسید كه نمرات درسی كودكان این خانواده و حتی بهره ی هوشی آنها نسبت به بقیه ی الگوها پیشرفت بهتری دارد ، از حس كنجكاوی بیشتری برخوردارند ، خلّاق هستند و در بین همسالان  خود به حدّی محبوبیت دارند كه می توانند رهبری گروه را به عهده بگیرند.

ادامه دارد ...

كاربر محترم شما  می توانید در قسمت بعد الگوها و رفتارهای  والدین را مطالعه نمایید.