گستره آوای ایرانی از شمال تا جنوب

چندی است برنامه آوای ایرانی از شبكه 4 سیما پخش می‌شود كه می‌توان آن را تنها برنامه جدی در زمینه هنر و ادب دانست.

این برنامه مدتی  است پخش سری سوم آن آغاز شده و  در 2 بخش به موسیقی ایران در دوره قاجار می‌پردازد. قسمت اول پخش موسیقی‌سازی‌ یا آوازی است كه همراه با تصاویری از خط و نقاشی استادان این هنرها همراه است و قسمت دوم برنامه به یاد بزرگان موسیقی اختصاص یافته است. در قسمت دوم، زندگی و سبك كار یك استاد موسیقی توسط كارشناسان یا شاگردان او مورد بررسی قرار می‌گیرد و نمونه‌ای از كارهایش نیز پخش می‌شود. از این نظر آوای ایرانی فرصت خوبی برای علاقه‌مندان موسیقی است كه به وسیله آن اطلاعاتشان را درباره موسیقی یك دوره كامل كرده و با نظرات كارشناسان نیز آشنا شوند. همچنین فرصت خوبی برای كارشناسان موسیقی است تا دانسته هایشان را از طریق رسانه فراگیر تلویزیون در اختیار مردم قرار دهند.

محمدرضا جعفری، تهیه‌كننده آوای ایرانی درباره شكل گیری این برنامه می‌گوید: از سال 1376 پیگیری‌های اولیه این برنامه را آغاز كردیم اما به دلایلی مجوز ساخت آن در سال 81 صادر و پخش آن از سال 82 آغازشد كه یكی از دلایل تأخیر در صدور مجوز و پخش برنامه این بود كه می‌خواستیم از آقای محمدرضا شجریان به‌عنوان یكی از كارشناسان برنامه دعوت كنیم اما آن زمان ایشان مایل به همكاری با سازمان صداو سیما نبودند.

تاكنون 2 سری از برنامه آوای ایرانی پخش شده و سری سوم در حال پخش است. جعفری تفاوت سری جدید مجموعه آوای ایرانی با برنامه‌های قبلی را تغییر در بخش اول برنامه دانسته و می‌افزاید: در هر سری از این مجموعه تعدادی از آوازهای استادان موسیقی برای قسمت اول برنامه انتخاب می‌شوند كه این تنها تغییر سری جدید با برنامه‌های قبلی خواهد بود. به‌طور مثال ابتدا آوازهای آقای شجریان روی تصاویر پخش می‌شد.اما در سری دوم آوازهای زنده یادان غلامحسین بنان، محمود محمودی خوانساری و حسین قوامی نیز استفاده شد.در مجموعه سوم نیز قرار است  آوازهای ناصر مسعودی و عبدالوهاب شهیدی نیز اضافه شود.

یكی از ویژگی‌های برنامه آوای ایرانی ارائه مشخصات هر آهنگ به شكل زیرنویس است. تنها در آوای ایرانی و چند برنامه دیگر مانند چلیپا و پرنیان كه از شبكه 4 سیما پخش می‌شوند، نام قطعه، خواننده، نام دستگاه و نوع ساز در زیر نویس می‌آید تا هم توجه مخاطب حرفه‌ای موسیقی را به خود جلب كند و هم اطلاعاتی را در اختیار مخاطب عام آن قرار دهد.

جعفری در این باره می‌گوید: از آنجا كه نمی‌توانیم حق صاحب اثر را از نظر مادی ادا كنیم، اطلاعات مربوط به اثر را به شكل كامل در زیرنویس می‌آوریم تا حداقل حق معنوی صاحبان اثر ادا شود. این كار بسیار دشوار است.چون ما می‌خواهیم برنامه كاملا ایرانی باشد. به همین دلیل برای نوشتن زیر نویس هم از حروف تایپی استفاده نكردیم بلكه با وجود دشواری‌های استفاده از خطوط نستعلیق، آنها را در زیرنویس آوردیم.

این تهیه‌كننده درباره تحقیق در برنامه آوای ایرانی معتقد است: یك گروه تحقیق درباره كسانی كه قرار است از آنها در برنامه یاد شود، منابع لازم را گردآوری می‌كنند. این منابع شامل صدا، فیلم، عكس و آثار استادان موسیقی است كه در برنامه پخش می‌شوند.

در واقع می‌توان گفت آوای ایرانی تنها مجموعه‌ای است كه به‌طور جدی به موسیقی می‌پردازد و دلیل استقبال از این مجموعه نیز همین است.حتی عده‌ای درخواست كرده‌اند كه این برنامه‌ها به شكل سی دی در اختیار مردم قرار گیرد تا آرشیو‌های موسیقی شان كامل شود.چون متأسفانه تاكنون برنامه‌ای شبیه به آن ساخته نشده و شاید به همین دلیل است كه اگر اشتباهی از ما سربزند نادیده گرفته نمی‌شود.

جعفری درباره مخاطبان این برنامه معتقد است:از سراسر ایران نامه‌هایی درباره برنامه آوای ایرانی داشته‌ایم و بسیاری از هموطنان اطلاعات، صفحه‌ها و هرآنچه كه درباره موسیقی داشته‌اند را در اختیارمان قرار داده‌اند. حتی برخی اقوام، «موسیقیدانانی» را می‌شناسند و برای تكمیل اطلاعات، آدرسشان را به ما می‌دهند. در مجموع می‌توان گفت كه مخاطبان ما از جنوبی‌ترین تا شمالی‌ترین نقطه كشور گسترده‌اند.

تاكنون 104 برنامه درباره موسیقی ایران و موسیقیدانان عصر قاجار ساخته شده كه آخرین نفر آنها داود پیرنیا بنیانگذار برنامه گلها بوده و از این پس شرح حال موسیقیدانان معاصر ساخته می‌شود.

منبع : همشهری