انواع كم خونی
عارضه كم خونی زمانی بروز می كند كه خون فاقد هموگلوبین كافی باشد. هموگلوبین در حمل اكسیژن از ریهها به تمام اندامهای بدن، به گلبولهای قرمز خون كمك می كند.
كم خونی انواع مختلفی دارد كه هر كدام به دلایل مختلفی بروز می كنند که به اختصار در ذیل معرفی شدهاند:
1- كم خونی ناشی از فقر آهن (IDA):
این نوع كم خونی از شایع ترین انواع این بیماری است. فقر آهن زمانی بروز می كند كه بدن فاقد آهن كافی است. بدن برای ساخت هموگلوبین به آهن نیاز دارد. این حالت معمولاً در اثر از دست دادن خون، به دلیل مشكلاتی همچون عادت ماهانه طولانی و سنگین، زخمهای داخلی، پولیپهای روده یا سرطان روده بروز می كند. همچنین، رژیم غذایی فاقد آهن كافی می تواند منجر به بروز این حالت شود.
در بارداری نیز عدم وجود آهن كافی برای مادر و جنین موجب كم خونی از نوع فقر آهن می شود. بدن می تواند با مصرف مواد غذایی مانند گوشت قرمز، جگر، قلوه ، ماهی، زرده تخم مرغ ، سبزی های دارای برگ سبز تیره مانند جعفری ، اسفناج و حبوبات ؛ مثل عدس و لوبیا، هم چنین میوه های خشک ( برگه ها) به خصوص برگه زرد آلو و دانه های روغنی.آهن مورد نیاز خود را به دست آورد.
2- كم خونی مگالوبلاستیك یا فقر ویتامین:
این نوع كم خونی معمولاً در اثر كمبود فولیك اسید یا ویتامین B12 بروز می كند. این ویتامینها در سالم نگه داشتن خون یا سیستم عصبی به بدن كمك می كنند. در این نوع كم خونی، بدن گلبولهای قرمز خونی تولید می كند كه نمی توانند اكسیژن را به خوبی تحویل دهند.
قرصهای اسید فولیك می توانند این نوع كم خونی را درمان كنند. فولیك اسید را همچنین می توان از مصرف دانهها و حبوبات، مركبات و آب میوهها، سبوس گندم و سایر غلات، سبزیجات برگ سبز تیره، گوشت طیور و جگر به دست آورد.
گاهی اوقات ممكن است متخصص نتواند تشخیص دهد كه علت این بیماری، كمبود ویتامین B12 است. این حالت معمولاً در افراد مبتلا به كم خونی وخیم بروز می كند كه در حقیقت نوعی بیماری خود ایمنی است. عدم دریافت ویتامین B12كافی می تواند موجب كرختی و بی حسی دستها و پاها، مشكلات در راه رفتن، از دست دادن حافظه و مشكلات بینایی شود. نوع درمان بستگی به عامل مولد بیماری دارد، اما به هر حال مصرف ویتامین B12 ضروری است.
3- بیماریهای نهفته:
بیماریهای خاصی وجود دارند كه می توانند به توانایی بدن در تولید گلبولهای قرمز خون، آسیب برسانند. برای مثال، افراد مبتلا به بیماریهای كلیوی به ویژه بیمارانی كه دیالیز می شوند، در معرض ابتلا به كم خونی قرار دارند. كلیههای این بیماران قادر به ترشح هورمون های كافی برای تولید گلبولهای خونی نیست و در هنگام دیالیز نیز آهن از دست می دهند.
4- بیماریهای خونی ارثی:
اگر در خانواده ای سابقه بیماری خونی وجود داشته باشد، احتمال ابتلا به آن در افراد دیگر نیز افزایش می یابد. یكی از امراض خونی ارثی، كم خونی از نوع گلبولهای داسی شكل است.
در این نوع، به جای تولید گلبولهای قرمز طبیعی كه به راحتی درون رگهای خونی حركت می كنند، گلبولهای داسی شكلی ساخته می شوند که حركت سختی داشته و دارای لبههای خمیده هستند. این گلبولها نمی توانند در رگهای خونی ظریف به آسانی حركت كنند و در نتیجه مسیر رسیدن خون به اعضای بدن را مسدود می كنند. بدن گلبولهای قرمز داسی شكل را نابود می كند، اما نمی تواند با سرعت كافی انواع طبیعی و سالم جدید را تولید كند. این امر موجب بروز كم خونی می شود.
نوع دیگری از كم خونی ارثی، تالاسمی است. تالاسمی زمانی بروز می كند كه بدن ژنهای ویژهای را از دست می دهد و یا ژنهای غیر طبیعی از والدین به كودك ارث می رسد كه در نحوه تولید هموگلوبین، تأثیر منفی می گذارند.
5- كم خونی آپلاستیك:
نوع نادری از كم خونی است و زمانی بروز می كند كه بدن به اندازه كافی گلبول قرمز تولید نمی كند. از آنجا كه این امر بر گلبولهای سفید نیز تأثیر می گذارد، خطر عفونتها و خونریزیهای غیر قابل توقف افزایش می یابد. این حالت، دلایل مختلفی دارد كه عبارتند از:
الف - روشهای درمانی سرطانها (پرتو درمانی و شیمی درمانی)
ب- قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی (مانند مواد مورد استفاده در برخی حشره كشها، رنگ و پاك كنندهها و شویندههای خانگی)
پ ـ برخی داروها (مانند داروهای مخصوص درمان روماتیسم مفصلی)
ت- بیماریهای خود ایمنی (مانند لوپوس)
ث - عفونتهای ویروسی كه بر تراكم استخوانی تأثیر می گذارند.
* مطالب مرتبط:
توصیه های غذایی برای تالاسمی ها
ضرورت مصرف آنتی اکسیدان ها در تالاسمی
بیماری نقص لوله عصبی نوزادان در اثر کمبود اسید فولیک در بارداری