تبیان، دستیار زندگی
ژنرال مغرور در خیابان سربازی را دید که خونسرد از کنار او گذشت و ‏به او احترام نگذاشت.‏ژنرال برگشت ...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

همه چیز درباره‌ی آداب معاشرت

معاشرت

از خدا جوییم توفیق ادب

روایات

  • حرمت و رحمت

امام صادق علیه‌السلام می‌فرمایند: لَیسَ مِنّا مَن لَم یوقر کَبیرَنا وَ یَرحَم صَغیرَنا؛ (1) ‏

از ما نیست کسی که به بزرگسالان ما حرمت ننهد و با خردسالان ما مهربان نباشد.‏

  • تشکر از نیکی

امام سجاد علیه السلام می‌فرمایند: اما حق ذی المعروف علیک فان تشکره و تذکر ‏معروفه و تکسبه المقالة الحسنة و تخلص له الدعاء فیما بینک و بین‌الله؛ (2)‏

حق کسی که بر تو نیکی می‌کند، این است که او را سپاس بگویی و نیکی‌اش را به ‏زبان‌آوری و از وی به خوبی یاد کنی و میان خود و خداوند برایش خالصانه دعا کنی.‏

  • آداب مجلس

امام کاظم علیه‌السلام می‌فرمایند: اِذا کانَ ثَلاثةٌ فی بیتٍ فَلا یَتَناجی اِثنان دون ‏صاحِبهما فَاِنَّ ذَلک مِمّا یَغمُّهُ؛ (3) ‏

هر گاه سه نفر در خانه‌ای بودند، دو نفرشان با هم نجوا نکنند؛ زیرا نجوا کردن، نفر ‏سوم را ناراحت می‌کند.

  • آداب سفر رفتن ‏

رسول خدا می‌فرمایند: حَقٌ علی المسلم اِذا اَرادَ سفراً اَن یعلم اخوانَه، وَ حقٌ علی ‏اِخوانِه اِذا قَدِم اَن یَاتُوهُ؛ (4) ‏

هر گاه مسلمانی، قصد سفر نماید سزاوار است به برادران دینی خود اطلاع دهد، و ‏بر برادران دینی او وظیفه است که هرگاه برادرشان از سفر بازگشت به دیدارش آیند.‏

  • مدارا کردن با مردم

امام علی علیه‌السلام می‌فرمایند: سَلامةُ الدینِ وَ الدُنیا فِی مُدارة الناس؛ (5) ‏سلامتی دین و دنیا در مدارا کردن با مردم است.‏

  • تغافل در معاشرت

امام صادق علیه‌السلام: صلاح حال التعایش و التعاشر ملء مکیال ثلثاه فطنة و ثلثه ‏تغافل. (6) ‏

سامان یافتن همزیستی و معاشرت، به پیمانه‌ای پر می‌ماند که دو سومش ‏هوشمندی و یک سومش نادیده گرفتن (خطای دیگران) است.‏

دستور به حسن معاشرت‏

  • امام رضا علیه‌السلام می‌فرمایند: اَجمِل مُعاشرتَکَ مَع الصغیرِ و الکبیر؛ (7) ‏

نشست و برخاست خود را با کوچک و بزرگ نیکو گردان.‏

  • ادب بهترین ارث

امام صادق علیه‌السلام: اِنّ خَیرَ مَا وَرثَ الآباءُ لِاَبنائِهم الادبُ لا المال؛ (8) ‏

بهترین ارثی که پدران برای فرزندان باقی می‌گذارند، ادب است نه ثروت.‏

  • دستور عمومی

پیامبر صلی‌الله علیه و آله وسلم می‌فرمایند: مَا کَرِهتُهُ لِنَفسِکَ فَاکرِه لِغَیرِکَ وَ مَا ‏اَحبَبتُهُ لِنَفسِکَ فَاَحبِبهُ لِاَخِیک.‌(9) ‏

آنچه را برای خود نمی‌پسندی برای دیگری نیز مپسند، و آنچه را برای خود دوست ‏داری برای برادرت هم دوست بدار!‏

  • ادب امام هادی علیه‌السلام بر سر سفره غذا

کان (ابوالحسن العسکری علیه‌السلام) اذا کل احدنا لا یستحدثه حتی یفرغ من ‏طعامه. (10) ‏

زمانی که یکی از ما غذا می‌خورد، (امام هادی علیه‌السلام) کسی از ما را به سخن ‏وا نمی‌داشت تا از غذا خوردن فراغت یابد.

  • آداب در شهر غریب

در دیوانی که منسوب به امیرالمومنین علیه‌السلام است، آمده: «بُنَیَّ اِذا کُنتَ فی ‏بَلدَةٍ غَریبةِ فَعاشِر بِآدابِها. یعنی پسرم! اگر در شهر غریبی رفتی، به آداب آنان ‏معاشرت کن!» ‏

داستان‌ها

  • مهمانداری علی علیه السلام

پدر و پسری مومن که حضرت امیرالمومنین علی علیه‌السلام همانند برادر به آنان ‏علاقه داشت، بر آن حضرت وارد شدند. امام علیه‌السلام برای پذیرایی و تکریم آنان ‏برخاست. آن دو را بالای مجلس خود نشاند و خودش مقابلش نشست. دستور غذا ‏داد. وقتی طعام آوردند و آن دو نفر غذا صرف نمودند، قنبر آفتابه و لگن برای شستن ‏دست و پارچه برای خشک کردن آورد. زمانی که قنبر خواست آب بر روی دست مرد ‏بریزد، ناگاه امام علیه‌السلام با حرکتی سریع از جا برخواست و آفتابه را گرفت که ‏دست آن مرد را بشوید. اما او از عمل امام علیه‌السلام غرق شرمساری شد و از ‏خجالت، سر را تا نزدیک زمین به زیر آورد و گفت: «ای امیرالمومنین! خدا نبیند مرا که ‏شما آب روی دست من بریزید؟!» ‏

حضرت فرمودند: «بنشین و دستت را بشوی که خدا ببیند تو را که برادر دینی‌ات ‏دستت را می‌شوید.» حضرت از او خواست که دستش را بشوید، مرد ادب نمود و ‏دستش را برای شستن پیش آورد ولی می‌خواست که هر چه زودتر این صحنه پایان ‏یابد. لذا آن‌طور که باید دست را نمی‌شست، حضرت قسمش داد که با آرامش خاطر، ‏دستت را شستشو بده! آن طور که اگر قنبر آب می‌ریخت می‌شستی.‏

پس از آن که امام علیه‌السلام دست پدر را شست، آبریز را به دست محمد حنیفه داد ‏و فرمود: «فرزندم! اگر این پسر، تنها مهمان من می‌بود، دستش را می‌شستم. ولی ‏خداوند ابا دارد از این که پدر و پسری در یک مکان باشند و هر دو به طور یکسان مورد ‏تکریم قرار گیرند. از این رو پدر آب روی دست پدر ریخت و شما هم آب روی دست پسر ‏بریز! محمد حنفیه نیز طبق دستور امام علیه‌السلام دست پسر را شست. (12) ‏

  • بهترین چیزها

از بوذرجمهر حکیم پرسیدند که: کدام عطیه است که از جانب خدا بهترین چیزهاست؟

گفت: خرد طبیعی! ‏

گفتند: اگر آن نباشد؟! گفت: ادب که سیرت‌های نکوهیده و اخلاق و عادات ناپسند او ‏را بپوشاند.‏

گفتند: اگر نباشد؟!‏

گفت: خوی خوش که با خلایق مدارا کند.‏

گفتند: اگر به این صفت نیز متصف نباشد؟!‏

گفت: هیچ‌چیز برای او بهتر از مرگ نیست، چه از وجود او هیچ فایده نه برای خود، نه ‏برای دیگران مترتب نست. (13)‏

  • آداب ظاهری

آقای مسعود رسولی از آشنایان شهید رجایی می‌گوید: بچه‌ها برای من یک کت جیر ‏نیم تنه بلند ترکیه‌ای آورده بودند. یک روز که به خاطر سرما آن را پوشیده و کلاهی ‏روسی سرم گذاشته بودم و پیپ هم می‌کشیدم، شهید رجایی رحمه‌الله مرا دید. ‏

بلا فاصله گفت: خجالت نمی‌کشی! این چه قیافه‌ای است برای خودت درست ‏کرده‌ای؟ ‏

کلاه تو روسی است و این کت خارجی است، با آن پیپی که می‌کشی، کدام یک به ‏فرهنگ تو می‌خورد؟! همین نهیب چنان مرا به خود آورد که دیگر نه پیپ کشیدم و نه ‏آن گونه لباس پوشیدم.‌(14)‏

  • سلام نظامی

ژنرال مغرور در خیابان سرباز ساده‌ای را دید که خونسرد و آرام از کنار او گذشت و ‏سلام نظامی نداد.‏

ژنرال برگشت و با عصبانیت از سرباز پرسید: سرباز! به من بگو وقتی یک ژنرال و یک ‏سرباز در خیابان یکدیگر را می‌بینند، کدام یک باید اول سلام بدهند؟

سرباز فکری کرد و گفت: هر کدام با ادب‌تر است! (16)‏

اشعار

  • توفیق ادب

از ادب پر نور گشته این فلک ‏        و ز ادب معصوم و پاک آمد ملک

از خدا جوییم توفیق ادب               بی ادب محروم ماند از لطف رب

بی ادب تنها نه خود را داشت بد ‏   بلکه آتش بر همه آفاق زد (17)‏

مولوی

  • آسایش دو گیتی

آسایش دو گیتی تفسیر این دو حرف است     با دوستان مروت با دشمنان مدارا ‏

حافظ

  • درست زیستن ‏

آن چنان زی که بمیری برهی        نه چنان زی که بمیری برهند

نکات

‏1- مومن، منزوی نیست، بلکه با مال و اخلاق خوب خود، با مردم معاشرت می‌کند.‏

‏2- پرهیز از لغو در گفتار، شنیدن، دیدن و معاشرت، کمالی است که در همه ادیان ‏الهی از آن ستایش شده است.‏

‏3- اسلام، با آداب و رسوم جاهلی و خرافی مبارزه می‌کند و پیروی از آداب و رسوم و ‏عقاید نیاکان اگر مستند به عقل و کتاب آسمانی نباشد محکوم است.‏

‏4- ایمان، مستلزم رعایت ادب و آداب اجتماعی است.‏

‏5- پای‌بندی به آداب و رسوم غیرالهی، زندگی را فلج می‌کند.‏

‏6- تربیت و آموختن آداب اسلامی را قبل از بلوغ کودکان شروع کنیم.‏

‏7- از آداب گفتگو، معرفی كردن خود است.‏

‏8- از آداب سفر، داشتن همسفر و تدارک غذا است.‏

‏9- «سلام»، شعار اسلام است. بزرگ نیز به کوچک، سلام می‌کند.‏


‏1- الکافی، ج 2، ص 165.‏

‏2- الخصال، ص 568‏

‏3- الکافی، ج 2، ص 660‏

‏4- الکافی، ج 2، ص 174.‏

‏5- غرر الحکم ودر رالکم، ح، 561.‏

‏6- تحف العقول، ص 359‏

‏7- مستدرک الوسائل، ج 8، ص 354.‏

‏8- الکافی،ج 8، ص 150‏

‏9- تحف العقول، ص 14.‏

‏10- وسائل الشیعه، ج 24، ص 267.‏

‏11- مستدرک الوسائل، ج 16، ص 328.‏

‏12- شرح و تفسیر دعای مکارم الاخلاق، ج 2، ص 120.‏

‏13- گنجینه لطائف، ص 342.‏

‏14- سیره شهید رجایی رحمه‌الله، ص 75.‏

‏15- اسلام و مقتضیات زمان، ج 1، ص 282.‏

‏16- گنجینه لطائف، ص 318.‏

‏17- نقل است که مرحوم شیخ الفقهاء و المجتهدین، آیت الله العظمی، اراکی ‏رحمه‌الله این بیت را زیاد می‌خواندند.‏

با تصرف از: گنجینه‌ی معارف؛ محمد رحمتی

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.