تبیان، دستیار زندگی
در بخش نخست به ذكر مقدمه ای از مبحث تجارت الكترونیك بسنده كردیم. در این بخش ضمن ارائه تعریف از مفهوم تجارت الكترونیك و برخی مفاهیم بازار و تبلیغات، ابتدا معیارهای کیفی اهمیت تجارت الکترونیکی بیان می شوند تا ارزش های دیگری از این مقوله روشن شود...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

تجارت الكترونیك موثر (بخش دوم)

در بخش نخست به ذكر مقدمه ای از مبحث تجارت الكترونیك بسنده كردیم. در این بخش ضمن ارائه تعریف از مفهوم تجارت الكترونیك و برخی مفاهیم بازار و تبلیغات،  ابتدا معیارهای کیفی اهمیت تجارت الکترونیکی بیان می شوند تا ارزش های دیگری از این مقوله روشن شود. و همچنین ضمن بیان نیازهای این فعالیت ، به قالبهایی که در محیط جامعه امروزی ما قابل شکل گیری هستند اشاره می کنیم .

تجارت الكترونیك

تجارت الکترونیکی چیست؟

تمام ابعاد تجارت و فرآیند بازار را که بتوان با اینترنت و تکنولوژی Web انجام داد، تجارت الکترونیکی می گویند.

تجارت الکترونیکی به عنوان فروش مستقیم در شبکه

با یک تعریف دقیق تر، تجارت الکترونیک یعنی انجام معاملات از طریق شبکه، یا خرید و فروش محصولات و خدمات از طریق فروشگاههای اینترنتی در Web، محصولات مورد معامله ممکن است دارای ماهیت الکترونیکی باشند، مانند نرم افزار؛ یا فیزیکی باشند، مانند اتومبیل؛ یا خدمات باشند، مانند برنامه ریزی مسافرت، مشاوره پزشکی؛ یا آموزش راه دور باشند. محصولات غیرفیزیکی، از قبیل محصولات الکترونیکی است که خود نیز شامل اطلاعات، اخبار، صوت و موسیقی، فیلم، بانکهای اطلاعاتی، نرم افزار و انواع فرآورده های فکری است که این نوع تجارت روز به روز توسعه بیشتری پیدا کرده است.

تجارت الکترونیکی به عنوان یک بازار

تاجر الکترونیکی تنها محدود به خرید و فروش محصولات از طریق شبکه نیست، بلکه مانند یکی از فروشگاههای محلی می تواند فروشگاه اینترنتی Web ایجاد کرده و در سطح جهان به دنبال مشتری باشد. علاوه بر این، صاحب این فروشگاه می تواند تأمین کنندگان مواد فروشگاه، حسابداری، خدمات بانکی، ادارات دولتی و رقیبهای خود را در شبکه اینترنت جستجو کند.

فضای بازار الکترونیکی چیست؟

بازارهای الکترونیکی معمولاً به معاملات و حراجی های روی شبکه، مانند بازارهای سهام و حراجی ها از طریق اینترنت، اشاره دارد؛ اما فضای بازار الکترونیکی به پدیده اقتصادی اشاره دارد که محصولات، واسطه ها و مشتریان به یک طریقی به صورت الکترونیکی با هم تماس و مبادله دارند.

فضای بازار الکترونیک نماد مجازی از بازارهای فیزیکی است. به طور کلی، فعالیتهای اقتصادی تحت این فضای الکترونیکی، اقتصاد الکترونیکی را ارائه می کنند. فضای بازار الکترونیکی شامل بخشهای زیر است:

? بازیگران بازار؛ یعنی کارخانجات، بازرگانان، عمده فروشها، واسطه ها، فروشگاهها و مشتریان

? کالاها و خدمات.

? فرآیندهای تأمین، تولید، بازاریابی، رقابت، توزیع، مصرف و غیره.

تفاوت دوبازار فیزیکی و الکترونیکی این است که در فضای بازار الکترونیکی حداقل برخی از ترکیبات یا عناصر، الکترونیکی، دیجیتال، مجازی، مستقیم و یا از طریق شبکه می باشند؛ برای مثال، یک بازگیر بازار الکترونیکی دارای پست الکترونیک و یک صفحه Web است.

ممکن است یک کالای الکترونیکی؛ مانند CDROM در یک فروشگاه فیزیکی عرضه شود. کسی که کالاهای فیزیکی را در فروشگاه فیزیکی ارائه می کند ممکن است اطلاعات تجارت خود را از طریق شبکه به مشتریان برساند و مشتریان از طریق شبکه اینترنت کالاهای مورد اشاره را جستجو کنند؛ اما تولید، سفارش، پرداخت و توزیع به شیوه سنتی انجام گیرد.

امیدواریم مطالبی که تا اینجا مطرح کردیم تا حدودی بعضی ابهامات را برای ما روشن کرده باشد، در ادامه و در بخش بعدی این مطالب بعضی راهکارهای عملی جهت پیاده سازی این سیستمها و استفاده از این مفاهیم در جامعه خود  را بیان میکنیم.

در خصوص مزایایی که تجارت و بازرگانی روی شبکه و اینترنت می تواند ارائه کند نقاط ممتاری وجود دارد که از قضا مشکلات اساسی کشور و اقتصاد ما را تشکیل می دهد. به فهرستی از مزایا و نقاط برجسته این  بازرگانی توجه کنید:

- ارائه محصولات به مصرف کننده بطور مستقیم:

از مشکلات همیشگی اقتصاد کشور ما با توان تولید بالا عدم توانایی ارائه محصولات به خریداران بوده است. با توجه به وسعت کشور و تنوع محصولات تولیدی، مشکل توزیع همواره از عواملی بوده که هزینه سربار بالا، عدم ارائه با کیفیت و قیمت واقعی و در نهایت عدم دسترسی تولید کننده و مصرف کننده به یکدیگر را در پی داشته است. طبعاً با وجود این مشکل سخن از ارائه تولیدات در خارج از مرزها حرفی غیر قابل اجرا است.

شاهد این مسئله موفقیت تولیداتی است که توانهای مناسبی جهت معرفی و عرضه آنها انجام پذیرفته است. محیط اینترنت با ضریب نفوذ بالا و سهولت دسترسی( که هر روز به فراگیر شدن و سهولت آن افزوده می شود) می تواند بسیاری از هزینه های سربار را کاهش دهد. با کاهش هزینه ها و اطلاع رسانی صحیح و سریع، اعتماد مشتریان و خریداران نیز بیشتر قلب می شود و می توان به این طریق یکی از حلقه های مفقود اقتصاد را تا حدی جبران نمود. هر چند از این مسئله نیز نمی گذریم که همچنان مسائلی چون، حمل و نقل و ارسال سفارشات و بسته بندی آنها از عمده مسائلی است که باید در کنار ارائه محصولات، به آنها توجه داشت. گرچه این مسائل با وجود ارتباط تولید کننده و مصرف کننده قابل حل است. اگر صرفه جویی هزینه های ناشی از بازاریابی و سود حاصل از افزایش مشتری را در کنار هم قرار دهیم طبعاً پوشش هزینه های بسته بندی صحیح و ارسال سریع کاری سهل و ممکن است.

- ایجاد اشتغال مولد:

در دنیای فیزیکی و واقعی هر تولید کننده برای ارائه محصولات خود احتیاج به اخذ نمایندگی،  ایجاد فروشگاه و هزینه هایی از این دست دارد که محدودیت در این امکانات محدودیت تولید و عرضه را بدنبال دارد.

این محدودیتها در دنیای مجازی و اینترنت تا حدود زیادی رفع شده اند. در نتیجه از محدودیت تولید نیز کاسته می شود. افزایش تولید معادل با ایجاد اشتغال است آنهم از نوع اشتغال مولد و نه کاذب.

- افزایش کیفیت تولیدات:

مهمترین عامل افزایش کیفیت تولیدات وجود رقابت است. در محیطی که تنوع محصولات وجود داشته باشد کاهش قیمت و افزایش کیفیت به بار خواهد نشست.

از قابلیتهای مهم تجارت در محیط اینترنت امکان مقایسه جهت خریداران است که به اصل مهم انگیزه افزایش کیفیت در نزد تولید کنندگان می انجامد.

پارامترهایی از قبیل آنچه در بالا ذکر شد بسیارند که در این نوشتار مجال بیشتری برای طرح آنها نیست، امکان حضور در بازارهای بین المللی، صرفه جویی جمعی در جامعه ( زمان و انرژی )، ظهور تجارتهای جدید و پرانگیزه و موارد بسیار دیگر.

تجارت الکترونیکی ، فقط تجارت محصولات ؟

همانگونه که در مطلب قبلی اشاره شد، تنها محصولات نیست که بر روی شبکه عرضه می شوند بلکه بیشتر سهم از آن خدماتی است که به راحتی در محیط نت قابل ارائه هستند.

خدماتی از قبیل خدمات آموزشی ، خدمات علمی و مشاوره ای، خدمات پزشکی و تخصصی و سایر خدماتی که با تعریفی تو قابل عرضه در این محیط هستند. هزینه جانبی این سرویسها چیزی در حد صفر است که خود عاملی جهت افزایش سهم خدمات در مقابل محصولات است. مفاهیمی مانند آموزش از راه دور، مشاوره های پزشکی و تخصصی و خدماتی از این قبیل با هدف یکسان سازی خدمات عمومی در سطح کشور و هدف متعالی ایجاد عدالت اجتماعی از جمله قابلیتهایی است که باعث می شود ما به این امکانات طور دیگری نگاه کنیم و ارزش دیگری برای شبکه، داده ، اینترنت و رایانه متصور شویم.

اینها تنها مفاهیمی برای صرف کردن وقتهای اضافه انسان امروزی نیستند، بلکه ابزار جدید انسان برای رشد هستند. رشدی که در نتیجه فراغت انسان از سختیهای گذشته حاصل می شود.

اگر موافق باشید به بحثهای عملیاتی تر می پردازیم.....

همانطور که قبلا به آن اشاره شد، تلاش و سعی در تجارت الکترونیکی در سه زمینه خلاصه می شود:

* معرفی و تبلیغات کالا و خدمات

* ساده تر کردن فرایند سفارش کالا و خدمات

* ایجاد اطمینان و ایمنی بهمراه امکان پرداخت هزینه و گردش اطلاعات

در کنار تلاش ارائه کننده محصولات و خدمات و متخصصین تجارت الکترونیکی، ایجاد فرهنگ در استفاده کنندگان از این سرویسها نیز جزو تلاش های فرهنگی این زمینه است.

حال اینکه در جامعه ما کدامیک از این تلاشها انجام شده یا قابل انجام است و کدامیک سریعتر حاصل می شود؟

در پاسخ به این سوال باید گفت هر تلاشی که در این زمینه انجام شود، چه با برنامه ریزی صحیح و چه بدون برنامه و محکوم به شکست، قدمی را در جهت ایجاد فرهنگ استفاده از این سرویسها برمی دارد و هر چه این تلاشها هدفمند تر و استانداردتر باشند، این قدم محکمتر و بلندتر خواهد بود.

اما در خصوص موارد سه گانه مذکور،

یک معامله دیجیتال کامل شامل طی سه مرحله کامل انتخاب، خرید و پرداخت و دریافت بصورت الکترونیکی است. اما این امکان وجود دارد که در یک معامله برخی از این مراحل بصورت دیجیتالی و برخی بصورت سنتی واقع شوند.

از این مراحل، پرداخت بعنوان مرحله ای است که گذر از آن تنها با اراده بازرگانان صورت نمی پذیرد بلکه پشتیبانی سیستمهای مالی و اعتباری از این مهم عامل اصلی است. در کشور ما و در حال حاضر علیرغم تمامی تلاشها صورت گرفته این امر دارای یک راه حل شناخته شده مشخص نیست. لکن تلاشها و جایگزینهای بسیاری در قالب سرویسهای متنوع و قابل توجه ارائه شده اند که تا تکمیل راه اصلی می توانند انتخاب مناسب و مفیدی جهت توقف نکردن باشند

.کارتهای پیش پرداخت بانکها، کارتهای اعتباری ارائه شده از سوی سایر موسسات اعتباری و مالی، استفاده از اعتبار اعضا در مراکز عضوگیری و سایر روشهایی که می توانند جایگزینهای موقتی برای مشکل پرداخت های یکپارچه باشند.

رسیدگی به مراحل یک معامله دیجیتال را از بغرنج ترین آنها یعنی پرداخت شروع کردیم و حال به سراغ ارسال می رویم.

کالاها و خدمات مورد تبادل در اینترنت بعضاً فیزیکی و بعضاً از نوع داده و دیجیتالی هستند. در خصوص نوع دوم یعنی کالا و خدمات دیجیتالی تنها مسله امنیت بستر می تواند مشکل ارسال برای خریداران را رفع نماید و در خصوص محصولات فیزیکی ( که به علت ملموس تر بودن و قابل درک بودن بیشتر سهم جامعه فروش اینترنتی ما را تشکیل می دهد) نیز استفاده از سیستمهای مطمئن ارسال، پوشش بیمه ای و گارانتی جهت محصولات، امکان مرجوع نمودن محصولات و در نهایت و مهمتر از همه سرعت تحویل محصول به مشتری از راهکارهایی است که موجب اطمینان مشتری و در نهایت رشد فروش برای ارائه کننده می شود

مراحل دیگر یک معامله دیجیتال یعنی انتخاب و خرید از مواردی است که با استفاده از نمونه های موفق آن در سطح بین المللی الگوهای قابل استفاده و معتبری اخذ شده و هم اکنون در حال استفاده می باشد. آنچه در این موارد اهمیت دارد، رعایت استانداردهای اینگونه محیطها است . هر یک از گروهها انواع محصولات و خدمات دارای روشها واستاندارهای مشخصی هستند که ارایه آنها با توجه به آن استانداردها صورت می گیرد. نحوه ارائه کتابهای دیجیتال با نرم افزار، با ارائه خدمات آموزشی و یا خدمات پزشکی متفاوت است و هر یک از این گروه محصولات و خدمات نیز در حال حاضر با استانداردهایی در حال عرضه هستند، البته نوآوری ها و یا تغییرات الزامی فرهنگی و محیطی عوامل انعطاف دهنده این استانداردها هستند که راهکار فعالیت را مشخص تر می نمایند.

توجه توجه : یک واقعیت!!

با وجود تمامی این راهکارها، استانداردها و تدابیری که بیان می شود، اولین عامل برای رشد و موفقیت نهال نوپای تجارت الکترونیکی در جامعه ما ایجاد اعتماد متقابل بین ارائه کنندگان و دریافت کنندگان محصولات و خدمات است.

هرگونه فعالیتی که در این محیط باعث سلب اطمینان از طرفین شود باعث کندی مضاعف حرکت آن می شود خوشبینی صد در صد بهمراه تلاش و انجام کار اصولی تنها گزینه مورد قبول برای ادامه این راه است.

تا اینجا و در دو بخش تعاریف و مفاهیم تجارت الکترونیکی ،مزایا و خصوصیات آن و وضعیت کلی شامل راهکارهای کلی در کشورمان بیان شد. آنچه که در ادامه بحث و در بخش بعدی به آن خواهیم پرداخت راهکارها و پیشنهادات و فعالیتهای موسسه تبیان بعنوان یک موسسه فرهنگی و پیشرو جهت این امر است.

همانگونه که احتمالا مستحضرید در سومین همایش تجارت الکترونیکی که خرداد ماه 1384 از سوی وزارت بازرگانی برگزار گردید، بخش تجارت الکترونیک تبیان بعنوان سایت و مجموعه برتر در این زمینه انتخاب گردید و از سوی وزیر محترم بازرگانی جوایزی را دریافت نمود. که نتیجه فعالیتها و سیاستگذاری های ارائه شده این بخش بوده است

از شما دعوت میکنیم با مطالعه این طرحها و فعالیتها در مطلب بعدی که در روزهای آتی ارائه میگردد، با ما در این فعالیت ملی همراه باشید.همینطور امیدواریم مانند گذشته، ما را از نظرات و پیشنهادات  خود بهره مند سازید.