آیا شما هم عصبانی می شوید ؟
عصبانیت و عوارض آن ( قسمت اول )
كاربر محترم شما می توانید این مطلب را در دو قسمت مطالعه نمایید.
عصبانیت از احساسات طبیعی انسان است كه همه ی ما آن را تجربه كرده ایم . با این همه افراد زیادی عصبانیت را حسی بد یا منفی تلقی می كنند كه مانع از بیان احساسات به روشی طبیعی و مؤثر می گردد. مقاله حاضر به بررسی این حس و شیوه به كارگیری آن ، به طریق مؤثر در زندگی می پردازد.
عصبانیت چیست ؟
عصبانیت یك حس طبیعی است درست مانند شادی ، غم و اندوه . احساسات زمانی بروز می كنند كه اتفاقی برای فرد رخ دهد . عصبانیت وقتی بروز می كند كه فرد احساس كند مثلاً با او به درستی رفتار نشده است . با بروز این حس ، بدن مقدار زیادی از تركیبات شیمیایی را كه موجب تغییر نحوه ی كاركرد بدن می گردند آزاد می نماید . این تغییرات عبارت اند از :تلمبه زدن سریعتر قلب
نفس نفس زدن
بالا رفتن دمای بدن
لرزیدن
این تغییرات ، بدن را آماده ی درگیری یا فرار از موقعیت به وجود آمده می كنند و قدرت و هوشیاری را آنقدر بالا می برند كه می توان با گریختن یا ایستادن برای درگیری ، به جهت دفاع از حق و امنیت فردی از خود محافظت كرد . كاری كه مردم در گذشته انجام می دادند . در حال حاضر وقتی كاری درست انجام نگیرد هنوز همان تغییرات فیزیكی وجود دارند اما در بیشتر اوقات این وضعیت طوری نیست كه بتوان درگیری فیزیكی پیدا كرد یا گریخت . بنابراین تغییرات فوق همچنان وجود خواهند داشت و برای خلاص شدن از آنها راه آسانی وجود ندارد .
عصبانیت رابطه نزدیكی با سایر احساسات از جمله ترس ، ناراحتی ، یأس و ناامیدی دارد اما گاهی ، تنها احساسی است كه فرد برای نشان دادن هیجانات خود انتخاب می كند .
گاهی اوقات حتی نمی توان آن را از سایر احساسات تمیز داد . برای مثال یك یخ شناور را تصور كنید . روی آب بخش كوچكی از یخ وجود دارد كه می توان آن را حس عصبانیت تلقی كرد . نصف بیشتر یخ در زیر آب قرار دارد كه حاكی از سایر احساسات مرتبط با عصبانیت مانند ترس ، نارحتی ، شرمندگی و غم می باشد .
زمانی كه عصبانی شدید ، مكث كنید و از خود این سؤالات را بپرسید : واقعاً چرا عصبانی هستم؟ آیا به خاطر ترسیدن از چیزی است ؟ آیا احساس می كنم برخورد نامناسبی با من صورت گرفته است ؟ آیا مسئله ای احساساتم را جریحه دار كرده است ؟ آیا احساس می كنم به من و خواسته هایم بی احترامی شده است ؟ آیا این عصبانیت ، من را به یاد تجربه ناراحت كننده ای می اندازد ؟ آیا از عصبانی شدن هراس دارم ؟
چه كسی عصبانی می شود ؟
همه ، از پیر و جوان و زن و مرد در هر زمانی عصبانی می شوند . بسیاری تصور می كنند مردها بالاخص پسرهای جوان بیشتر از خانمها عصبانی می شوند . این تنها یك تصور است . چنین عقیده ای شاید از آنجا نشأت گرفته باشد كه مردان و زنان عصبانیت خود را به شیوه های مختلف بروز می دهند .به مردان و پسران گفته می شود كه باید محكم باشند و این خلاف مردانگی است كه ترس ، ناراحتی ، مخالفت و سایر احساسات ناراحت كننده خود را بروز دهند . اگر آنها احساسی غیر از عصبانیت را نشان دهند ، دیگران چه می گویند .
به زنان و دختران معمولاً می آموزند كه عصبانی شدن ، رفتاری خانمانه نیست . اگر آنها عصبانیت خود را بروز دهند دیگران چه می گویند ؟ این بدان معناست كه زنان بیشتر عصبانیت خود را پنهان می كنند یا آن را نادیده می گیرند .
یك فیلم سینمایی ، مجله یا كمدی عامه پسند را تصور كنید . شخصیت های مرد و زن چه احساساتی را نشان می دهند ؟ شخصیت آنها شبیه كیست ؟ فكر می كنید این شخصیت ها به مردان و زنان در خصوص احساساتشان چه پیغامی می دهند ؟
جنبه مثبت عصبانیت
علیرغم نحوه بروز عصبانیت آن چنان كه دیده می شود ، این احساس در زندگی ما می تواند مفید باشد و در دستیابی به موارد ذیل به ما یاری رساند :- برای نیل به اهداف ، كنترل موقعیت های اضطراری و حل مشكلات
- كمك به بروز استرس ها و فشارهای عصبی به شیوه ای صحیح
- صحبت با دیگران در خصوص احساسات خود
- برانگیختن تغییرات در جهت عدالت اجتماعی
در گذشته كه زنده ماندن كار پر مشقتی بود عصبانیت برای ادامه بقا سهم مهمی ایفا می كرد . وقتی مردم بدوی امنیت خود را از سوی حیوانات وحشی یا دشمنان در خطر می دیدند مقادیر زیادی تركیبات شیمیایی از طریق حس عصبانیت وارد مغز می شد . این تركیبات شیمیایی قدرت بسیار زیادی برای فرار كردن ، ایستادن و درگیر شدن با مهاجمان ، تمركز داشتن در طی درگیری و كاهش حس درد تأمین می كرد.
چنین واكنش هایی ، بخشی از نحوه عكس العمل بدن برای دفاع از خود و كمك به واكنش در مقابل موقعیت های خطر ساز یا تهدید كننده هستند .
در زندگی امروزی ، عصبانی شدن در موارد زیر مفید است :
-وقتی كه با شما رفتار نامناسبی صورت گرفته یا به احساستتان صدمه خورده است .- كمك به حفظ احساسات مثبت
- كمك به اعتماد به نفس و دفاع از حقوق فردی
- نشان دادن عدم تأیید نقض قوانین یا معیارهای اجتماعی .
ایجاد تغییراتی در شیوه حیات جامعه . وقتی گروهی از مردم به خاطر مسائل یكسان عصبانی می شوند ، اغلب به یكدیگر می پیوندند تا آن موقعیت را تغییر دهند مانند تظاهرات علیه رژیم یا اعتراض علیه جنگ .
نكته : عصبانیت می تواند مفید باشد اما تنها با این شرط كه به روش مؤثری آن را بروز دهید و به خود یا دیگران و یا به اموال آسیب نرسانید .
جنبه ی منفی عصبانیت
برخی مردم معتقدند عصبانیت همیشه منجر به طغیان می شود و در نتیجه ی انواع مختلف خشونت ، یا حتی آزار و اذیت كودكان به وجود می آید . افراد دیگر معتقدند از آنجا كه بروز عصبانیت نامعقول است باید آن را پنهان كرد . بروز عصبانیت به این شیوه می تواند برای خود فرد ، سایر افراد یا برای مسائل مهم در زندگی وی ، منفی ، مخرب و زیان آور باشد .اگر به كرات عصبانی می شوید ، بدانید كه:
-در حفظ دوستان ، شركاء ، خانواده یا كار خود دچار مشكل می شوید .- خود و سایرین را به شدت ناراحت می كنید .
- خودتان و دیگران را ( اغلب آنهایی را كه دوستشان دارید ) می رنجانید.
- در نهایت تنها و غمگین می شوید .
- و یا عصبانیت شما به خشونت منجر می شود كه غیر قانونی است و احتمالاً دستگیری یا سایر جرائم را به دنبال خواهد داشت .
- عصبانیت می تواند زندگی شما را زیر سلطه خود درآورد .
اگر فرد افسرده باشد یا كمتر زندگی خود را كنترل كند ، گاهی اوقات از عصبانیت برای تدبیر یا ترساندن دیگران استفاده می كند ؛ زیرا این حالت حس توانایی و قدرت و كنترل برافراد پیرامون را ایجاد می كند و حفظ رابطه را با مشكل روبرو می سازد و می تواند منجر به احساس گناه یا شرم شود . چنین احساساتی ، اعتماد به نفس را كم و عصبانیت و تنهایی را زیاد می كند. بنابراین ، ناراحت كردن دیگران با استفاده از عصبانیت به هر نحوی هیچ وقت مطلوب نیست .
از سوی دیگر ، وقتی مردم عصبانیت خود را پنهان می كنند این حس در جای دیگری بروز می كند و خود فرد را در كنترل می گیرد .
وقتی عصبانیت خود را پنهان می كنید ممكن است به نتایج زیر برسید :
- این شیوه تنها د ركوتاه مدت كارایی دارد .- دچار افسردگی ، كمیِ اعتماد به نفس یا اضطراب می گردید .
- احساس بسیار بد و ناخوشایندی پیدا می كنید و از خود متنفر می شود .
- به خود آسیبی می رسانید ، یا خود را مجازات می كنید .
- اغلب در برابر مسائلی كه معمولاً باعث نگرانی شما نمی شوند به شدت واكنش نشان می دهید .
- افرادی را هدف قرار می دهید كه با علت اصلی عصبانیت شما هیچ رابطه ای ندارند .
این شیوه ها مانع از مقابله سالم و مؤثر با عصبانیت می شوند و این بدان معناست كه عصبانیت مانند بحران عاطفی عظیم و پنهان ، برای آسیب رساندن به خود فرد یا دیگران در انتظار فرصت است .
ادامه دارد ...
در قسمت بعد به مشكلاتی كه سبب عصبانیت می شود و همچنین روشهای مقابله با عصبانیت می پردازیم.
