تبیان، دستیار زندگی
در قسمت قبل قسمتی از ویژگی های یك دوست خوب عنوان شد اینك ادامه ی مطلب را پی می گیریم ... 4 - اعتدال و میانه روی آیا هرگز به این نكته فكر كرده اید كه چرا میانه روی در زندگی ما كمتر به چشم می خورد؟ متأسفانه باید گفت كه در قشر...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

یك دوست خوب را با این ویژگی ها می توان شناخت ( قسمت دوم )

در قسمت قبل قسمتی از ویژگی های یك دوست خوب عنوان شد اینك ادامه ی مطلب را پی می گیریم ...

4 - اعتدال و میانه روی

آیا هرگز به این نكته فكر كرده اید كه چرا میانه روی در زندگی ما كمتر به چشم می خورد؟ متأسفانه باید گفت كه در قشر وسیعی از جامعه، خصوصاً در میان جوانان معمولاً احساسات و عواطف تعیین كننده ترین عامل در شكل گیری نحوه رفتار فرد هستند. بر همین اساس آنان در بسیاری از مسائل اجتماعی و از جمله در دوست یابی دستخوش احساسات شده و عواطف ، حاكم بر عقل آنان می گردد؛ در نتیجه از مرز اعتدال و میانه روی خارج شده و در دوستی دچار تفریط و افراط می شوند. اسلام توصیه می كند كه در دوستی و رفاقت با دیگران نه آن چنان باشیم كه همچون بیگانگان با یكدیگر رفتار كنیم و خود را نسبت به آداب و حقوق دوستی بی اعتنا نشان دهیم و نه آن چنان كه تمام اسرار زندگی خود و خانواده خود را برای آنان نمایان كنیم بلكه می باید در دوستی ها از روش افراط و تفریط بپرهیزیم؛ چنان كه پیامبر اسلام فرمود:

أَحبـِب حَبیبَكَ هَوناً ما عَسی أَن یَكُونَ بَغیضُكَ یَوماً ما وَ أَبغِض بَغیضَكَ هَوناً ما عَسی أَن یَكُونَ حَبیبَكَ یَوماً ما .دوست خود را در حد اعتدال دوست بدار چرا كه ممكن است روزی دشمنت شود و نیز دشمنت را در همین حد دشمن بدار زیرا ممكن است روزی دوستت شود.

و امیرمؤمنان (ع) هم چنین فرمود: اگر خواستی پیوند برادری و رفاقت را ببری جای دوستی برایش باقی گذار كه اگر روزی خواستی بازگردد و بار دیگر با تو دوست شود، بتواند چنین كند.

بنابراین انسان خردمند در عین حال كه با دوستان در كمال دوستی و گرمی و مهربانی است و آنان را همچون برادر خود دانسته و نسبت به تمامی حقوق و آداب دوستی پای بند است اما هرگز از مرز اعتدال خارج نمی شود و مسائل درونی ، شخصی و خانوادگی اسرار زندگی خود را نگه می دارد؛ و به قول " سعدی "  "رازی كه نهان خواهی ، با كس در میان منه گر چه دوست مخلص باشد، كه آن دوست را نیز دوستان مخلص باشد".

5- آیینه بودن

یكی از ویژگی های دوستان با وفا و صمیمی آن است كه در سلوك و معاشرت با یكدیگر آن چنان از نظر روحی به یكدیگر نزدیك هستند كه حتی كمترین و ظریف ترین نكات مثبت و منفی وجود هر یك ، از دید طرف مقابل پنهان نمی ماند و در یك كلام همچون آیینه ای برای دوست خود می باشد. چه زیبا فرمود پیامبر خدا كه :

أَلمُؤمِنُ مِرآةُ المُؤمِن

مؤمن آیینه برادر مؤمنش می باشد.

دوست واقعی ، صفات پسندیده دوست خود را به دیده قبول می نگرد و او را نسبت به آنها كاملاً تشویق می كند و با تدبیر خود او را یار و مددكار است تا روز به روز در آن خصلت های نیكو بهتر و موفق تر باشد و در مقابل اگر كوچكترین لغزش و خطایی در وجود دوست خود ببیند مثل آن است كه این نقطه را در آیینه ای شفاف دیده باشد، بلافاصله آن را به وی تذكر می دهد و در صدد مخفی نمودن آن از دیگران و زدودن آن عیب بر می آید. امام صادق ( ع ) می فرماید:

أَحَبُّ الناسِ اِلَیَّ مَن أَهدی اِلَیَّ عُیُوبی

بهترین دوستان من كسانی هستند كه عیوب مرا به من تذكر دهند.

و نیز حسن بن علی ( ع ) می فرماید:

مَن أَحَبَّكَ نَهاكَ وَمَن أَبغَضَكَ أَغراكَ

دوست واقعی تو كسی است كه تو را از بدی ها باز دارد و دشمنت كسی است كه تو را به بدی ها و شرارت تحریك كند.

یكی از دستورالعمل هایی كه ارباب معرفت و اساتید اخلاق برای سالكان طریق الی الله صادر می كنند و آن را یكی از عناصر مهم سلوك می شمارند آن است كه انسان رفیقی همراه و همفكر و هم سلوك داشته باشد كه در مسیر حق یكدیگر را یاری كنند، عیوب همدیگر را ببینند و به هم تذكر دهند. زیرا انسان در بسیاری از مواقع از بعضی حركات و سكنات خود غافل است و گاه سالهای طولانی می گذرد بدون آنكه به آن توجه كند. البته شایسته است كه در چنین مواقعی طرف مقابل نیز در برابر اطلاع از عیب و خطای خود ، آن را به عنوان بهترین هدیه از دوست خود بپذیرید.

6- ادب

ادب ، رفتاری است پسندیده كه عقل ، انجام آن را مورد ستایش قرار می دهد. ادب نشانه عقل آدمی و علامت شخصیت هر فرد است. انسان هر اندازه مؤدب تر باشد، از شخصیت بالاتری برخوردار است چرا كه گفته اند:

حُسنُ الاَدَبِ زِینةُ العَقل

مكتب انسان ساز اسلام به مسئله " ادب" اهمیت فراوانی داده و رمز موفقیت هر فرد، خانواده و جامعه را در آن می داند.

امام علی (ع) می فرماید:

اِنَّ رَسولَ اللهِ أَدَّبَهُ اللهُ وَ هُوَ أدَّبَنی وَ أُؤَدِّبُ المُومِنینَ وَ أُورِثُ الاَدَبَ المُكَرَّمین

خداوند پیامبرش را مؤدب گرداند و او هم مرا، و من هم مؤمنان را مؤدب خواهم ساخت و روش زندگی و ادب انسانهای پاك و مقرب درگاه الهی را برای آنان به ارث خواهم گذاشت.

جامعه ای از سلامت اخلاقی و رشد و تعالی برخوردار است كه جامعه ای مؤدب باشد و بهترین و مطمئن ترین راه برای رسیدن به گوهر ادب، قرار گرفتن در سایه پیروی از احكام نورانی اسلام و رهنمودهای ائمه هدی (ع) است و در این حدیث شریف كه از اولین امام معصوم (ع) به ما رسیده است، آن حضرت یكی از وظائف خود را مؤدب ساختن مردم و جامعه دانسته است. جا دارد كه مسئولان ، زمامداران امور و مراكز فرهنگی از این پیام نورانی امام علی (ع) درس بگیرند و ترویج و اشاعه ادب الهی را در جامعه از وظایف اصلی خود بدانند و حرمت ادب را گرامی دارند كه پیامبر خدا فرمود : حرمت ادب را رعایت كن و به آن وفادار باش.

با عنایت به آنچه در شرایط دوستان از عقل و ایمان و صداقت و .... بیان كردیم، طبیعی است كه دوستان شایسته باید از اخلاق حسنه و ادب بالایی برخوردار باشند. با رعایت ادب ، محبت میان دوستان افزایش یافته و به دنبال آثار مثبت فردی ، اثرات ارزشمندی نیز از خود در جامعه بر جای خواهد گذاشت.

مرحوم آیت الله بهاءالدینی در وصف ادب امام نسبت به دوستان چنین می گوید: امام خمینی در جلساتی كه با دوستانش داشت همیشه دوستانش را جلو می انداخت و خودش به دنبال آنها می آمد. ایشان به این شیوه از دوستانش تجلیل می كرد. از خصوصیات امام این بود كه وقتی با شاگردانش جلسه داشت، مسئله شاگرد و استادی در كار نبود. ایشان با شاگردان نشست و برخاست می كرد و حتی گاهی ریاست جلسه با یكی از شاگردان خودش بود. بزرگی روح امام تا این حد بود.

در اینجا یادآوری یك نكته ضروری است. متأسفانه اندیشه ای غلط و خیالی باطل در میان گروه زیادی از افراد جامعه رواج دارد و آن این كه آداب خرافی و دست و پاگیر و تملق گویی های بی اساس و قید و بندهای بی مورد را نشانه ادب می دانند. حال آنكه اینان سخت در اشتباه هستند و چه بسا كه در این ارتباط ناخودآگاه به كجرویهایی هم كشیده می شوند؛ زیرا ادب همان گونه كه پیش از این یادآور شدیم، رفتار پسندیده ای است كه مورد ستایش عقلا قرار گیرد. ادب در مقابل دوستان و جامعه عبارت از اعمال و رفتار و كردار و گفتار صحیح و پسندیده بر پایه اخلاق حسنه و احترام متقابل و خالی از هرگونه چاپلوسی و یا بدزبانی است. ادب در مقابل خدا و رسول و اهل بیت و یا پدر و مادر عبارت از اطاعت و فرمانبرداری همراه با احترام خاص است.

ادامه دارد ...

در قسمت بعد به ادامه ی ویژگی های دوست خوب خواهیم پرداخت .

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.