روزى معنوى چیست؟
حضرت امام صادق علیه السلام در ذیل آیه كریمه «فلینظر الانسان الى طعامه» (1) فرمودند: منظور از این طعام «علم» است، یعنى انسان باید نگاه كند كه علم خود را از چه كسى مىگیرد (2) پس طعام «علم» است و علم همان روزى معنوى است، و مطعم و معلم حقیقى، اهل بیت عصمت و طهارت علیهم السلام هستند، چنانكه از حضرت امام كاظم علیه السلام رسیده است كه حضرت على علیه السلام را «امیرالمؤمنین» مىگفتند، چون به انسان طعام «میره» مىدهد: «لم سمى امیرالمؤمنین امیر المؤمنین؟ قال علیه السلام: لانه یمیرهم (المؤمنین) العلم». (3)
اگر ظاهر «امیر» این است كه به انسان «امر» مىكند، ولى باطن آن طبق بیان امام هفتم علیه السلام این است كه به متفكران، طعام «میره» مىدهد.
اگر كسى به درستى به دین عمل كند، هم علوم سمایى (آسمانى) از راه الهامها نصیب او مىشود كه: «العلم نور یقذفه الله فى قلب من یشاء»
بیان قرآن كریم است كه انبیا علیهم السلام عموماً و شعیب علیه السلام خصوصاً، «نبوت» را رزق مىدانند: «و رزقنى منه رزقا حسنا» (4) و اولیا «ولایت» را و علما «علم» را رزق مىدانند. لذا رزق، توسعه داشته و اختصاصى به ارزاق طبیعى نظیر نان و میوه و . . . نخواهد داشت.
علوم هم دو قسم است:
بعضى از دانشها با دسترنج مدرسه و تلاش و كوشش نصیب انسان مىشود، و بعضى از علوم از بالا به انسان افاضه مىشود: «دولت آن است كه بىخون دل آید به كنار».
اگر كسى به درستى به دین عمل كند، هم علوم سمایى (آسمانى) از راه الهامها نصیب او مىشود كه: «العلم نور یقذفه الله فى قلب من یشاء» (5)، هم از راه كسب، كه علم ارجل نام دارد، نظیر سیر و سلوك. (6)
پىنوشتها:
1) سوره عبس، آیه 24: «پس انسان باید به غذاى خود بنگرد».
2) محمدباقر مجلسى، بحار الانوار، ج2، ص96.
3) همان، ج37، ص293، ح 7.
4) سوره هود، آیه 88.
5) بحار الانوار، ج1، ص 225.
6) عبد الله جوادى آملى، بنیان مرصوص، ص82.
منبع:
مجله پرسمان، پیش شماره 1، برگرفته از سخنان آیت الله جوادی آملی، به کوشش دکتر حسن قدوسی زاده
