تبیان، دستیار زندگی
من در سال 1326 ه. ش در همدان متولد شدم. از همان كودكی به خوشنویسی علاقه داشتم. برای همین وقتی به تهران مهاجرت كردیم به صورت نیمه حرفه ای به این كار پرداختم و تاكنون نزدیك به 43 سال است كه خوشنویسی می كنم. تا به حال ...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

استاد جلیل رسولی ( چهره های ماندگار )

نخبه كسی است كه كارش در جامعه تأثیر گذار باشد

تبیان: استاد لطفاً از خودتان بگویید.

من در سال 1326 ه. ش در همدان متولد شدم. از همان كودكی به خوشنویسی علاقه داشتم. برای همین وقتی به تهران مهاجرت كردیم به صورت نیمه حرفه ای به این كار پرداختم و تاكنون نزدیك به 43 سال است كه خوشنویسی می كنم. تا به حال حدود 32 نمایشگاه انفرادی در تهران داشته ام، در كشورهایی همچون انگلیس، ایتالیا، آلمان، چین، ژاپن و ... هم نمایشگاه هایی برپاكرده ام. هم كار كلاسیك انجام می دهم و هم كارِ مدرنِ نقاشیخط. استادم در زمینه خوشنویسی، سید حسن میرخانی بودند كه در سال 1367مدرك استادی را به اینجانب ارائه دادند. در زمینه نقاشیخط هم استادی نداشتم و خودم در این زمینه كار كردم و تجربه اندوختم. به دلیل این كه از همان كودكی عاشق رنگ بودم و آثار نقاشی را به دقت بررسی می كردم و همیشه بر این اعتقاد بوده ام كه تمام هنرها به هم پیوسته هستند و یك هنرمند زمانی پیشرفت خواهد كرد كه به تمام هنرها توجه داشته باشد ؛ زیرا تك بُعدی نگاه كردن، فكر و ذهن انسان را محدود می كند. از طرف دیگر به نظر من اصل هنر، نوآوری است و با نوآوری است كه هنر یك هنرمند جاودانه می شود.

تبیان: چه آثاری تاكنون از خود به جای گذاشته اید؟

تاكنون سه كتاب از آثارم به چاپ رسیده است به نام های:جان جانان ،چهار فصل و یادگار عشق . همچنین دو مُرّقع (1) به نام هایبرگ سبز و یادگار. از دیگر كارهایی كه انجام داده ام كتابت  دیوان اشعار امام به خط نستعلیق است كه حدود پنجاه دفعه چاپ شد . همچنین كتابت ترجمه نهج البلاغه ی دكتر شهیدی كه البته ناتمام است، كتابت داستان فرود از شاهنامه ی فردوسی، گلشن راز شیخ محمود شبستری و كارهای متفرقه ی دیگر مانند پوسترهایی كه در زمان جنگ و با موضوع دفاع مقدس بوده و ... لازم به ذكر است كه من تمام موفقیتم را اول از همه مدیون خدا و لطف او و بعد زحمات و همكاری های بی شائبه ی همسرم می دانم.

تبیان: در یك جمله كلی می توان بیان كرد هنرهای هفتگانه علیرغم ویژگی های خاص ، دارای اشتراكاتی نیز هستند ، به نظر شما بین موسیقی و

خوشنویسی چه اشتراكاتی را می توان در نظر گرفت.من شخصاً خط و موسیقی را با هم خیلی هماهنگ می بینم. به نظر من در خط ریتم خاصی مانند موسیقی وجود دارد و همین ریتم است كه اگر رعایت نشود، خط به دل نمی نشیند. موسیقی ای كه در خط است هم دیداری است و هم شنیداری.

تبیان: با توجه به محدودیت های هنر خوشنویسی از نظر سنتی بودن، قالب بندی، اندازه ها و ... و با توجه به این كه این هنر توسط اساتیدی همچونمیرعمادو كلهر به اوج رسیده است، آیا جایی برای ابتكار و خلاقیت در این هنر باقی مانده است ؟

بله؛ حقیقت این است كه بزرگانی چون میرعماد، كلهر، درویش و ... هنر خوشنویسی كلاسیك را به حد اعلا رسانده اند و در واقع حرف اول و آخر را در این هنر آنها زده اند و جا برای كسی نگذاشته اند كه بگوید من می توانم چنین تغییری در قالب خط یا اندازه حروف و ... بدهم. البته هنرمند خطاط می تواند صاحب سبك باشد و تقلید نكند . مثلاً سوره ی حمد را به طریق دیگری غیر از آنچه كلهر نوشته بنویسد. به هر حال این كار هم سخت است چون ارزش و بهایی كه خوشنویسی در زمان گذشته داشت، اكنون ندارد و آن توجه ها و علاقه هایی كه قبلاً وجود داشت، كمتر هست. علت این كه من به نقاشیخط روی آوردم یكی به همین دلیل بود كه حرف های نهایی را در خط كلاسیك بزرگان ما زده اند. از طرف دیگر هنر خوشنویسی با توجه به این نكات، به بن بست نرسیده؛ چون خودم به عنوان یك خطاط به بن بست نرسیده ام و این راه را بسیار وسیع و باز می بینم ، فقط باید زحمت كشید و در این راه وقت صرف كرد.

تبیان: سهراب سپهری در یادداشت های خود می نویسد كه روزی معلم نقاشی ما برای فرار از نقد، پای اسبی كه كشیده بود در میان سبزه های تابلو پنهان

كرد. آیا در خوشنویسی نیز امكان چنین كاری هست؟خط هنری نیست كه بتوان با آن به این طریق برخورد كرد. خط ، هنر نمایانی است . اگر چه در بعضی جاها این كار امكان پذیر هست. خود من بارها سعی كرده ام چنین كاری انجام بدهم. البته این كار در نقاشیخط بیشتر اتفاق می افتد. در خط چنین كاری بسیار سخت است اما غیر ممكن نیست.

تبیان: پژوهش در خوشنویسی چگونه است؟ در این پژوهش، نوع نگاه به نقاشیخط چگونه است؟

پژوهش در خوشنویسی این است كه خطاط باید بسیار تجربه كسب كند، سبك های اساتید مختلف را ببینید حتی مثل آنها كتابت كند. در نقاشیخط هم هنرمند باید رنگ ها را، نوع تركیب آنها و ... را بشناسد و در مورد سبك های مختلف نقاشی مطالعه كند. تمام آثار ، كاشی كاری های مساجد و كتیبه ها را كه همه هنر مطلق هستند، ببینید و مورد بررسی قرار دهد. تمام تكنیك ها را تجربه كند، همچنین بداند از نظر تركیب كلمات برای چه متنی چه رنگی باید انتخاب كند چون تمام اینها در نقاشیخط مفهوم پیدا می كنند.

تبیان: نظرتان در مورد نوآوری در این هنر چیست؟

هنر با نوآوری ماندگار می شود. همان طور كه از قدمای ما تنها آن كسانی ماندگار شده اند كه صاحب سبك و نوآوری بودند. آن كسانی كه فقط تقلید كردند ، به تدریج از یادها رفته اند. از جهت دیگر خط باید با مخاطب خود ارتباط برقرار كند . نوآوری خارج از قاعده به این اصل صدمه می زند.

تبیان: در تعریفی از هنر آمده است كه هنر وسیله ای برای بیان جهان بینی است . به نظر شما یك خوشنویس چگونه می تواند جهان بینی خود را در اثرشنشان دهد؟

خط ما از آغاز همیشه همراه با ادبیات بوده است. به این صورت كه هر خطاطی برای نوشتن ، همیشه بیت شعری، آیه ای ، حدیثی یا كلام شیوایی را انتخاب می كرده و این نوع انتخاب ، به طریقی جهان بینی خطاط را ارائه می دهد.  اگر چه ارائه ی جهان بینی در خط با قدری محدودیت مواجه است. خط ، هنری منطقه ای است و در همین حدود می توان جهان بینی را نشان داد. البته این كار در نقاشیخط راحت تر است . مثلاً خودم با بهره گیری از معماری ایران و تركیب آن با خط تا حدی توانسته ام جنبه هایی از معماری ایران را نشان بدهم.

تبیان: هنر خوشنویسی به دلیل سنتی بودن به كندی رشد می كند و هماهنگ با روز نیست. اگر به همان حالت بماند، به تدریج از بین می رود و اگر نو شود،

اصالت خود را از دست خواهد داد. پس چه چیز موجب بقای این هنر می شود؟اولاً هر چیز كهنه ای بد نیست و فناپذیر هم نخواهد بود. بعضی چیزهای كهنه همیشه جذابیت دارند. از جهت دیگر خط اصول و قواعدی دارد كه نتیجه ی زحمات قدمای ماست و باید حفظ شود و گرنه خوشنویسی اصالت خود را از دست می دهد. ولی می توان با حفظ اصول، نو آوری هایی هم داشت كه همین نوآوری ها سبب بقای آن می شود. از طرف دیگر نوآوری باید از روی دانش باشد نه از سر ناآگاهی . یك خوشنویس باید با علم به اصول و قواعد و برپایه ی آنها دست به ابتكار بزند. آن وقت است كه اثر ماندگار می شود.

تبیان: تعریف شما از نخبه چیست؟ لطفاً نظر خود را نیز نسبت به سایت تبیان بفرمایید.

به نظر من شخصی نخبه است كه كارش در جامعه تأثیر گذار باشد . در واقع كارش استثنایی باشد  و همه ی مردم چه صاحبنظران و چه مردم عادی او را نخبه بدانند.

كار شما هم قابل تقدیر است چون اینترنت در عصر ما بیشترین كارایی را دارد و ما نیز باید بهترین و بیشترین استفاده را از این وسیله ببریم. برای شما آرزوی موفقیت دارم.

1 - مُرقعّ : قطعاتی از خطوط یا تصاویر زیبا كه به شكل كتاب جمع كنند.

nokhbegan@tebyan.net