من، تلویزیون، ترانه دارم!
ترانه‌هایی كه با سریال‌های رمضان همراه شدند
تیتراژ سریال‌های ماه مبارك رمضان را همچون چند سال گذشته، ترانه‌هایی همراهی كردند كه غالباً با به تصویر كشیدن فضا و اتفاقات سریال‌ها قصد داشتند تا ضمن آشناسازی مخاطب با فضای كلی داستان، او را در پیگیری موضوع ترغیب كنند. در عین حال این موضوع قابل توجه است كه اگرچه نمی‌توان خصوصیات و پرداخت‌های ظریف شعر را از ترانه، كه مخاطب عام‌تری دارد، توقع داشت؛ اما در عین حال نباید با ترانه برخوردی ساده‌انگارانه داشت.
خبرنگار بخش ادب خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، در گفت‌وگوهایی با شاعران و ترانه‌سرایان، نظر آن‌ها را درباره‌ی وضعیت و كیفیت ترانه‌های سریال‌های ماه رمضان امسال جویا شد.
نبود حرفی تازه در ترانه‌ها
عبدالجبار كاكایی در این زمینه معتقد است كه در برخی از ترانه‌های تیراژ سریال‌های ماه رمضان، نبود توازن، فقدان رعایت قافیه، نداشتن تازگی و بیان حرف‌های تكراری از سوی شاعر به چشم می‌خورد.شاعر ترانه‌ی سریال «یك وجب خاك» در عین حال با بیان این‌كه این نقایص تنها به ترانه‌های این سریال‌ها محدود نیستند؛ بلكه در ترانه‌های دیگر نیز به‌چشم می‌خورند، اظهار كرد: مشكل ترانه‌های ما به طور عام، دایره‌ی محدود واژگان است، كه این ضعف در این ترانه‌ها نیز تكرار شده‌اند.
این شاعر با بیان این كه ترانه‌سرا در تطابق ترانه با فیلم باید بسیار ظریف عمل كند، گفت: ترانه باید شخصیتی مستقل داشته باشد و نباید به فیلم متكی باشد. ترانه‌های خوب نیز خودشان را از فیلم جدا كرده‌اند و با وجود فراموش شدن فیلم، در حافظه‌ی جامعه می‌مانند.
ترانه‌هایی بدون نمره‌ی قبولی
اما به اعتقاد اهورا ایمان، ترانه‌های تیتراژ سریال‌های ماه مبارك رمضان در حد بضاعت شعری ما نبوده و اگرچه این ترانه‌ها تا حدی مقبول بودند؛ اما نمی‌توان به آن‌ها نمره‌ی قبولی داد و بعید است كه به ماندگاری دست یابند.به گفته‌ی شاعر ترانه‌ی سریال «شكرانه»، در این ترانه‌ها ضعف‌هایی از نظر تألیف، كژتابی زبانی، تعقیب‌های معنوی، و تكراری و كلیشه‌ای بودن دیده شدند.
او همچنین گفت: در ترانه‌های این سریال‌ها اغلب موضوعات ماوراء‌الطبیعه، عبادی و مذهبی مورد توجه قرار می‌گیرند، كه این نوع نگاه به سریال‌های ماه مبارك رمضان بسیار نخ‌نما شده است و باید راه گریزی برای توجه به موضوعات دیگر یافت.
تكرار مضامین تصویری
بهروز یاسمی نیز در این‌باره گفت: ترانه‌های سریال‌های ماه رمضان هنوز در حد انتظار نیستند و این ترانه‌ها به لحاظ كاركرد عاطفی و تركیب و تطابق با موسیقی چندان مطلوب نبودند.او با بیان این‌كه این ترانه‌ها كاركردی فصلی، مقطعی و تاریخ مصرف‌دار دارند، عنوان كرد: این ترانه‌ها در سطح حركت كردند و بیش‌تر به شكل و نه عمق و بافت یك سریال اجتماعی پرداختند. همچنین عمق روانی مخاطب را هدف قرار ندادند و به همین علت بسیار سطحی عمل كردند.
این شاعر و پژوهشگر بر این‌كه ترانه باید وجوه مورد غفلت قرار گرفته در سریال را هدف قرار دهد، تأكید و اظهار كرد: بخشی كه تصویر از بیان آن ناتوان است، باید در ترانه تلفیق شود؛ اما در این ترانه‌ها غالباً این تلفیق به‌صورت تكرار مضامین تصویری به زبان كلام بود.
پایین‌تر از سطح انتظار خواص
از سوی دیگر، خلیل جوادی اعتقاد دارد: ترانه‌های سریال‌های ماه رمضان از سطح انتظار شنونده‌ی خبره بسیار پایین‌تر بودند و مخاطب خاص، این ترانه‌ها را نمی‌پسندد.این شاعر و ترانه‌سرا در ادامه گفت: یك ترانه‌ی خوب باید آن‌چنان دلنشین باشد كه گریبان مخاطب را بگیرد و به او اجازه ندهد كه بی‌توجه از كنار آن ترانه عبور كند؛ اما این اتفاق در ترانه‌های سریال‌های ماه رمضان رخ نداد.
او همچنین متذكر شد: البته ترانه‌سرا نباید همان‌چیزی را كه در سریال به تصویر كشیده می‌شود، تكرار كند؛ بلكه باید تعبیر شاعرانه‌ای به كار برده شود كه تداعی‌كننده‌ی فضای كلی داستان باشد.
مسیر رو به بهبود ترانه‌ها
اما افشین یداللهی درباره‌ی این ترانه‌ها گفت: كیفیت ترانه‌های سریال‌های ماه مبارك رمضان به لحاظ اجرا و كیفیت كلام نسبت به ترانه‌های سریال‌های گذشته بسیار بهبود یافته است.شاعر ترانه‌ی سریال «میوه‌ی ممنوعه» افزود: مسیر ترانه‌های رادیو و تلویزیون رو به بهبود است و در مجموع، كلام این ترانه‌ها از كیفیت رو به رشدی برخوردار است.
او در عین حال یادآور شد: البته ترانه باید هم ارتباط خود را با سریال حفظ كند و هم بتواند مستقل از سریال، دلپذیر و دارای معنا باشند.
پیش‌روی ترانه‌ها به سمت عوام‌زدگی
در عین حال، محمد رمضانی فرخانی در این زمینه به ایسنا گفت: ترانه‌های سریال‌های ماه رمضان در اقناع مخاطب عام تا حدودی موفق بودند؛ اما از نظر كیفیت شعری چندان مطلوب نبودند.
رمضانی عنوان كرد: فضای ترانه‌ی امروز به‌سمت عوام‌زدگی پیش می‌رود، و این عوام‌زدگی، هم در حوزه‌ی معانی و هم در زمینه‌ی استفاده از دایره‌ی واژگان و تركیبات، آسیب‌هایی را به ترانه‌ها وارد می‌كند.
او افزود: استفاده از واژگان بسیار محدود است و درواقع ترانه‌های این سریال‌ها بیان‌كننده‌ی تجربه‌های بسیار قدیمی و كشف‌های تكراری بودند، كه با تفاوت‌های جزیی در ریتم و آهنگ به مخاطب القا شدند.
این شاعر همچنین بیان كرد: این ترانه‌ها با خلاقیتی قابل اعتنا همراه نبودند و بیش از آن‌كه ثمره‌ی كشف جذابیت‌های شاعرانه از سوی شاعر باشند، تنها نشان‌گر دقت نظر شاعر و استفاده‌ی او از اصطلاحات رایج در بین مردم و همراه كردن آن‌ها با قافیه و موسیقی بودند.
ارتقای سطح كیفی ترانه‌ها با رقابت
از طرفی، پرویز بیگی حبیب‌آبادی در این زمینه معتقد است: ترانه‌های سریال‌های ماه رمضان نسبت به سال‌های گذشته از سطح كیفی مطلوبی برخوردار بودند و توانستند ارتباط صمیمی‌ای با مخاطب برقرار كنند.این شاعر با بیان این‌كه در سال‌های گذشته ترانه‌سرایان سریال‌ها تنها به افرادی خاص محدود بودند، گفت: امسال فرصتی در اختیار شاعران دیگر قرار گرفت و به‌دلیل ایجاد این حوزه‌ی رقابتی، سطح كیفی ترانه‌ها ارتقا یافت.
او افزود: چون مخاطب این ترانه‌ها عامه‌ی مردم هستند، طبیعی است كه ترانه‌سرا از برخی ظرافت‌هایی كه می‌تواند در شعرش به‌كار گیرد، سرپیچی می‌كند؛ چرا كه می‌خواهد شعرش مورد فهم همگان قرار گیرد و این امر در واقع نگاه هوشمندانه‌ی شاعر برای تأثیر بر ضمیر مخاطب است.
ترانه‌هایی فاقد خصوصیات شعری
محمدعلی شیرازی اما معتقد است كه ترانه‌های سریال‌های ماه رمضان فاقد خصوصیات شعری و مانند نثری بودند كه آن‌ها را به اجبار با آهنگ هماهنگ كرده و به صورت شعر درآورده بودند.او متذكر شد: این ترانه‌ها از نظر شعریت شعر محسوب نمی‌شدند؛ در حالی‌كه ترانه شعری است كه باید ریتم داشته باشد و بتوان آن را همراه با آهنگ به شكل كاملا روان خواند؛ اما این ترانه‌ها فاقد این خصوصیات بودند.
سروده‌هایی شتابزده
اسماعیل امینی نیز در این زمینه گفت: شعرهای تیتراژ سریال‌های ماه رمضان همانند آثار سال گذشته شتابزده سروده شده بودند و معنای روشنی نداشتند.او افزود: در اغلب این شعرها انسجام كلامی رعایت نشده بود و سرایندگان شعرها و سازندگان سریال‌ها گمان كردند كه تكرار این شعرها در شب‌های متوالی، پذیرش آن‌ها را از سوی مخاطبان موجب می‌شود.
امینی در ادامه یادآور شد: از برخی دوستان آهنگساز خود شنیده‌ام كه موسیقی تیتراژ برخی سریال‌های ماه رمضان از ترانه‌های مشهور استانبولی گرفته شده و روی آن شعر بی‌ربطی گذاشته بودند.
این شاعر با تأكید بر ضرورت استفاده از هنرمندان شاخص حوزه‌ی شعر و موسیقی برای ساخت تیتراژ سریال‌ها، اظهار كرد: بهره‌گیری از این افراد، اعتبار بخشیدن به مجموعه‌های تلویزیونی را موجب می‌شود؛ اما این در حالی است كه سازندگان تیتراژ‌ها اغلب از هنرمندان تازه‌كار و كم‌تجربه استفاده می‌كنند؛ به طوری كه خیلی از خوانندگان، كار خود را با خواندن تیتراژ آغاز می‌كنند و این‌گونه اقدامات جفا در حق موسیقی است.
ترانه‌های سفارشی و تصنعی
همچنین به اعتقاد سیدعباس سجادی، كیفیت ترانه‌های تیتراژ سریال‌های ماه مبارك رمضان به‌خاطر سفارشی بودن آن‌ها، نسبت به كارهای غیرمناسبتی بسیار پایین‌تر است.این شاعر و ترانه‌سرا عنوان كرد: این ترانه‌ها سفارشی و تصنعی‌اند و چون از ناخودآگاه شاعر نجوشیده‌اند، در نتیجه از كیفیت پایین‌تری برخوردارند.
او با بیان این‌كه این ترانه‌ها با موضوع سریال‌ها مطابقت دارند، افزود: این ترانه‌ها را به‌عنوان ترانه‌هایی مستقل نمی‌توان درنظر گرفت؛ آن‌ها درواقع مكمل تصاویر و موضوعات مطرح در سریال‌ها هستند و بر اساس نگاهی كه ترانه‌سرا از سریال‌ها یافته است، سروده شده‌اند.
منبع : ایسنا
