علت و انگیزه های فرار دختران

چكیده :

دراین پژوهش كاربردی محقق سعی داشته تا از طریق مصاحبه و پرسشنامه ، علت و انگیزه های فرار دختران نوجوان از خانه را تبیین نمائید.

در این راستا پاسخ 30 نفر دختر نوجوان فراری دستگیر شده با پاسخ 60 نفر از نوجوانان راهنمایی و دبیرستای به عنوان گروه گواه (كنترل ) مقایسه شده است .

یافته های تحقیق نشان می دهد كه نابسامانی خانواده ، سردی روابط عاطفی ، متاركه و  طلاق ، وجود ناپدری یا نامادری ، فقر فرهنگی و بیسوادی و اعتیاد از مهمترین عوامل بر انگیزنده تمایل فرار در نوجوانان بوده است .

تقریبا 100درصد فراریان وضعیت خانواده خود را آشفته و نابسامان توصیف كرده اند در صورتیكه 90 درصد گروه كنترل وضعیت خانواده خود را رضایت بخش یا كاملاً رضایتبخش توصیف نموده اند و تنها 10 درصد اظهار داشته اند كه گهگاه شاهد مشاجره والدین خود بوده اند.

43 درصد پدران نوجوانان فراری بیسواد بوده اند در حالیكه در گروه كنترل تنها 11درصد بیسواد بوده اند و آزمون های آماری معنی دار بودن تفاوت بین فراوانی ها را تائید نموده است .

از نظر میزان تحصیلات ، یافته های محقق نشان می دهد 70 درصد نوجوانان در گروه آزمایش قبل از اتمام دوره ابتدایی ترك تحصیل نموده اند وتنها 6/6 درصد آنان به دوره دبیرستان راه یافته اند. از نظر تعداد اعضای خانواده میانگین جمعیت درگروه اول 25/7 نفر و در گروه كنترل 95/6  می باشد.

از نظر وضعیت تحصیلی دو گروه می توان نارضایتی از وضعیت تحصیلی خود را به وضوح در گروه اول مشاهده كرد در صورتیكه در گروه دوم (گواه) اكثراً از وضعیت تحصیل خود راضی بوده اند . افراد فراری پس از ترك خانه با 3/63 درصد فحشا بیشترین جرم و3/2 درصد ایراد ضرب و جرح كمترین جرم را داشته اند . 75 درصد نوجوانان فراری بیش از یكبار سابقه فرار از خانه را داشته اند. 62 درصد مادران در گروه اول بی سواد بوده اند در صورتیكه در گروه دوم 32درصد مادران بی سواد بوده اند. از نظر سنی توزیع سن پدران در گروه اول بیشتر و در وسط منحنی قرار دارد. از نظر شغلی 35 درصد پدران در گروه كنترل دارای مشاغل اداری بوده اند در صورتیكه در گروه آزمایش تنها 5/12 درصد كارمند بوده و مابقی مشاغلی چون كارگری و كشاورزی و سایر مشاغل آزاد را برشمرده اند.

خلاصه نتایج وپیشنهادات تحقیق :

در این پژوهش محقق سعی دارد تا با مقایسه پاسخ های دو گروه در مقطع سنی 12-18 سال علل و عوامل فرار دختران نوجوان از خانه را تعیین نمائید . ابزار پژوهش در این تحقیق مصاحبه ، مشاهده و پرسشنامه است.

یافته های پژوهش عبارتند از :

1-  بین تعداد اعضای خانواده وفرار نوجوانان از خانه رابطه وجود دارد.

2-  بین وضعیت تحصیلی ( موفقیت یا شكست ) نوجوانان و فرار از خانه ، ارتباط وجود دارد.

3- میزان تحصیلات پدر با فرار نوجوان از خانه ارتباط دارد .

4- بین میزان تحصیلات مادر و فرار نوجوان رابطه وجود دارد.

5- بین سن پدر و فرار فرزند رابطه وجود دارد . یافته های تحقیق نشان می دهند اكثر پدران نوجوانان فراری در دو قطب كم سن و مسن قرار داشته اند در صورتیكه پدران گروه گواه میان سال بوده اند.

6- بین سن مادر و فرار نوجوانان از خانه رابطه وجود دارد .

7-وضعیت زندگی و نحوه سازگاری در خانه با فرار نوجوان از خانه ارتباط دارد . یافته های پژوهش نشان می دهد تقریبا صددرصد نوجوانان فراری از خانه وجود ناسازگاری والدین و دیگر اعضای خانواده را تائید كرده اند در صورتی كه در گروه گواه تنها 3/8 درصد از وجود ناسازگاری در خانه شكایت كرده اند.

8- شغل پدر با فرار نوجوان از خانه رابطه دارد. یافته های تحقیق نشان می دهد كه اكثریت نوجوانان فراری از خانه پدرانی فاقد شغل مشخص یا كارگر داشته اند در صورتیكه در گروه گواه اكثریت با پدران كارمند بوده است .

9- میان درآمد والدین وفرار نوجوانان از خانه رابطه وجود دارد.

10-بین اعتیاد والدین و فرار دختران از خانه رابطه وجود دارد . تحقیقات نشان می دهد   52 درصد پدران در گروه اول به یكی از مواد مخدر نظیر تریاك و هروئین معتاد بوده اند در صورتیكه در گروه دوم هیچگونه اعتیادی مشاهده نشده است .

11- بین روش برخورد والدین با فرار از خانه ارتباط وجود دارد . یافته های تحقیقق نشان می دهد 100درصد نوجوانان در گروه اول از انواع تنبیه بدنی رنج می برده اند در صورتیكه در گروه گواه 47 درصد اظهار داشته اند هرگز تنبیه نشده اند و تنها درصد كمی ، آ ن هم بندرت مورد تنبیه قرار گر فته اند و این خود حكایت از آن دارد كه اعمال خشونت و تنبیه بدنی فرد را در یك شرایط بحرانی قرار داده كه در نتیجه آن اقدام به فرار از خانه نموده است .

12- ترجیحات در چگونگی گذراندن اوقات فراغت با فرار نوجوان از خانه ارتباط دارد. در یك بررسی اجمالی در خصوص ترجیحات چگونگی گذراندن اوقات فراغت دو گروه نشان می دهد در گروه اول هیچ یك تمایلی به ماندن در خانه و گذراندن اوقات فراغت خود با اعضای خانواده از خود نشان نداده اند در صورتی كه در گروه دوم  45درصد پاسخ دهندگان ماندن در خانه را ترجیح داده اند.

13- بین فرار از مدرسه و فرار از خانه رابطه وجود دارد . اطلاعات به دست آمده نشان می دهد كه اكثر نوجوانان در گروه اول قبل از اقدام به فرار از خانه بارها مدرسه را بدون اجازه والدین و مسئولین ترك كرده اند در صورتیكه در گروه دوم 6/76 در صد اظهار داشته اند هرگز مدرسه را بدون مجوز برای چند ساعت ترك نكرده اند.

14- میان ترك بدون مجوز از خانه و فرار از خانه رابطه وجود دارد . بررسی ها نشان می دهد صددرصد افراد فراری قبل از اقدام به فرار از خانه ساعتها وقت خود را بدون اجازه در بیرون خانه (پارك ، سینما و ...) گذرانیده اند . متاسفانه پس از بازگشت به خانه نیز كسی ا زآنها  نپرسیده است كجا بوده و اوقات خود را با چه كسانی گذرانیده اید ، در صورتیكه در گروه گواه 3/63 درصد اظهار داشته اند هرگز خانه را حتی برای یك ساعت بدون اجازه والدین ترك نكرده اند و تنها یك نفر 6/1درصد اظهار داشته بیش از سه روز بدون مجوز خانه را ترك گفته است كه پس از بازگشت شدیداً مورد بازخواست قرار گرفته است . این خود دال بر این است كه والدین در گروه اول نظارت چندانی بر رفتار فرزندان خود نداشته اند.

15- وجود نامادری یا ناپدری در خانه با فرار نوجوان از خانه ارتباط دارد . یافته ها نشان می دهد 3/18 درصد افراد در گروه اول نامادری و  30  درصد نیز گرفتار ناپدری بوده اند كه جمعا 3/48 درصد را تشكیل می دهند ، در صورتیكه در گروه گواه حتی یك مورد نیز گزارش نشده است .

پیشنهادات

الف ) توصیه و پیشنهادات برای مسئولین :

برای آنكه انحرافی پدیده نیاید لازم است تا خانواده بعنوان یك كانون مقدس بیش از پیش مورد توجه قرار گیرد همچنین باید :

1- امنیت خانواده از هر حیث تضمین گردد.

2- نابسامانی ها و اختلافات و بگو مگوها تعطیل گردد یا حداقل از انظار كودكان پنهان بماند.

3- به امر تعلیم و تربیت فرزندان بذل توجه گردیده و تصور نكنند با سپردن فرزند به مدرسه این تكلیف دیگر از آنان ساقط می گردد.

4- به حقوق زوجین از نظر اسلام توجه گردد.

5- والدین با آموزشهای مستمر با اصول و مبانی تربیتی آشنا گردند (ارتقائ سطح فرهنگ خانواده )

6- والدین تشویق گردند تا ساعات بیشتری را در خانواده و با اعضاء آن بگذرانند.

7- زمینه ها و عوامل ایجاد تزلزل در خانواده از بین برود.

8- پرورش مذهبی و رعایت اخلاق اسلامی سر لوحه كارها و فعالیت های اجتماعی قرار گیرد.

9-روح عدالت طلبی و رعایت مساوات بین فرزندان گسترش یابد.

10- همواره شخصیت فرزندان به ویژه در حضور دیگران مورد تكریم  قرار گرفته و از سرزنش و تحقیر آنان جداً  پرهیز گردد.

11- تشكیل دوره های فشرده و كوتاه مدت قبل از ازدواج برای زوجهای جوان و استفاده از اساتید مجرب و صاحب نظر برای ارائه آموزش های لازم . زیرا بسیاری از زوج های جوان به مسئولیت های سنگین خویش در قبال فرزندان خود آگاهی ندارند.

12- فراهم نمودن تسهیلات لازم برای ادامه تحصیل فرزندان خانواده های بی سرپرست و آسیب پذیر ، زیرا بسیاری از نوجوانان فراری بدلیل فشارهای اقتصادی ترك تحصیل نموده و ابتدا درجستجوی كار به شهرهای بزرگ روی آورده اند و بعداً  بر اثر همنشینی با افراد منحرف به سوی انحراف سوق پیدا كرده اند.

13- تاسیس یك مؤسسه شبانه روزی برای نگهداری كودكان بی سرپرست و یا كودكانی كه گرفتار سوء سرپرستی می باشند كه متاسفانه مورد دوم بسیار بیشتر است ودرعین حال كمتر مورد توجه قرار گرفته است .

ب)چند توصیه به والدین :

والدین باید توجه داشته باشند كه از نظر اسلامی وظیفه دارند تا نسبت به تعلیم وتربیت صحیح فرزندان ، خود را از هیچ كوششی فروگذار ننمایند .

روایات و احادیث بسیاری به این مهم تأكید دارند به علاوه ضرورت دارد تا به موارد زیر  توجه نمایند :

1- فرزندان خود را از محبت سیراب نموده تا كمبود محبت سبب نشود آنها در جستجوی این نیاز مهم به بیگانه و ا فراد فاسد و منحرف روی آورند . زیرا بسیاری از انحرافات نه به دلیل كسب پول و یا ارضاء شهوات انجام می گیرد بلكه فقط به دلیل كمبودهای شدید عاطفی و نیاز به محبت به وجود آمده است .

2- گرچه ممكن است در هر خانه ای گهگاهی مشاجره و درگیری رخ دهد ، اما هرگز نباید این اختلافات و درگیریها به میان فرزندان كشانیده شود و از ذكر این گونه مباحث در حضور آنان جداً خودداری گردد . زیرا احساس امنیت آنها را در خانه متزلزل خواهد نمود .

3- والدین خانه را به محیطی امن ، صمیمی و دوست داشتنی برای فرزندان تبدیل نموده تا آنها در خانه احساس امنیت نمایند . مسلماً جذب چنین خانواده هائی مانع گریز كودكان و نوجوانان از خانه خواهد بود .

4- به فرزندان خود احترام بگذارند و صادقانه بكوشید تا آنها را جهت برخورد با مشكلات خویش و حل آن یاری دهید و از پند و اندرز مستقیم به آنها بالاخص در حضور دیگران پرهیز نمائید.

5- در هر فرصتی سعی شود تا با فرزندان گفتگو نموده و به سخنان آنها نیز گوش فرا دهید و با جلب اعتماد آنان زمینه ای را فراهم آورید تا به راحتی بتوانند مسائل و مشكلات خود را با شما  در میان گذارند در پژوهشی كه نگارنده در میان دانش آموزان راهنمائی و دبیرستانی به انجام رسانیده است مشخص گردید چنین رابطه ی حسنه ای كمتر بین والدین و نوجوانان وجود دارد . در پاسخ به این سؤال كه هنگام برخورد با مشكل مایلند آن را با چه كسی در میان گذراند ؟

معلم ، مدیر ، مربی ، والدین و دوستان ، 27 درصد آنها والدین را انتخاب كرده بودند كه متأسفانه حكایت از سستی روابط عاطفی والدین ، با فرزندان دارد .

6- هرگز فرزندان خود را به خاطر ضعف و ناتوانی هایش شماتت و سرزنش نكنید و از مقایسه آنان با دیگر هم سن و سال هایش پرهیز نمائید و امتیازات دیگر را به رخ وی نكشید .

7- بیش از حد توان آنها تكلیف به آنها واگذار نكنید زیرا عدم توفیق در انجام تكالیف محوله وی را دچار احساس بی كفایتی و عدم اعتماد به نفس می نماید در صورتیكه توفیق در انجام وظائف محوله به وی اعتماد به نفس و احساس خود باوری می بخشد . پیامبر اكرم (ص) بسیار تأكید فرموده اند كه به فرزندان خود احترام كنید و به آنان به اندازه توازن تكلیف واگذارید .

8- به فرزندان خود بیاموزید كه از برخورد با مشكلات نهراسیده و در رفع آن به طور منطقی و شجاعانه اقدام نمائید و هرگونه پیشرفت آنها را در این مسیر مورد تشویق قرار دهید .

9- روح معنویت را در خانه زنده نگهدارید و سعی نمائید تا در اعماق دل فرزندان آن را رسوخ دهید زیرا بهترین نیروی بازدارنده از هرگونه لغزش و انحراف فرد و جامعه همان تقویت روح معنویت و ایمان به خالق جهان هستی است .

10- باید توجه داشت  كه زمان برای فرزندان با زمانی كه خود در آن رشد یافته اند متفاوت بوده و هرگز نباید توقع داشت نسل جدید نیز همان شیوه پیشینیان را در زندگی ، آداب و رسوم ، لباس پوشیدن ، پیشه خود سازنده . حضرت علی ( ع ) فرمودند :

« خوشا به سعادت كسی كه فرزندان خود را برابر نیازهای زمانه تربیت كند » .

مریم مقدّسی

مددکار اجتماعی