تبیان، دستیار زندگی

در جست‌وجوی مرزهای رابطه مراجع و مشاور

تصور کنید وارد یک فرآیند درمانی می‌شوید، جایی که قرار است تغییرات اساسی در زندگی‌تان رخ دهد. اما آیا تا به حال به این فکر کرده‌اید که در این فضا، مرزهای امن کجاست؟
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
 در جست‌وجوی مرزهای رابطه مراجع و مشاور ، سمی بودن  تراپیستم ،  روان‌درمانی،
روان‌درمانی، با تمام پتانسیل‌هایش، می‌تواند یا به یک تجربه مثبت تبدیل شود و یا اگر خطوط قرمز نادیده گرفته شوند، تبدیل به فضایی آسیب‌زننده شود. در این گزارش، به خطوط قرمز اتاق درمان می‌پردازیم و زنگ‌خطرهایی که باید به عنوان یک مراجع حواسمان به آنها باشد.

حرف‌های نامربوط و تماس‌های بی‌دلیل

اگر درمانگر درباره ظاهر یا جذابیت شما صحبت کند، این یک زنگ خطر جدی است. چنین حرف‌هایی ممکن است باعث شود احساس ناخوشایندی پیدا کنید یا فکر کنید درمانگر به جای تمرکز روی مشکلاتتان، توجهش جای دیگری است. لمس کردن هم از موارد حساس است؛ مثلاً اگر بدون دلیل یا به شکلی نامناسب شما را لمس کند، این کار باید فوراً متوقف شود. جلسات درمانی باید فضایی امن و بدون سوءتفاهم داشته باشند.

چه زمانی باید در تماس باشیم؟

ارتباط خارج از جلسات، از جمله تماس‌های تلفنی یا پیامک‌ها، باید محدود به موارد ضروری و هماهنگی جلسات باشد. اگر مراجع احساس کند که نیاز به ارتباط اضطراری با درمانگر دارد، باید این مسئله را از پیش با درمانگر خود مطرح کرده و محدودیت‌ها و شرایط چنین ارتباطی را روشن کند. در مواقع بحرانی واقعی، باید از خدمات فوریت‌های پزشکی بهره‌برداری کرد. این موضوع به‌ویژه در مواقعی که شرایط درمانی پیچیده یا پرخطر باشد، اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.

از کنجکاوی تا حریم‌شکنی

یکی از مسائلی که اغلب در جلسات درمانی پیش می‌آید، تمایل مراجعان به پرسش از زندگی شخصی درمانگر است. اگرچه این کنجکاوی ممکن است طبیعی به نظر برسد، اما این سوالات نباید از حد مشخصی فراتر روند. به‌ویژه در درمان‌های روان‌پویشی، درمانگر‌ها ترجیح می‌دهند که به‌عنوان یک "لوح سفید" عمل کنند و از ارائه اطلاعات شخصی خودداری کنند. این رویکرد به حفظ مرزهای حرفه‌ای و اعتمادسازی در فرایند درمان کمک می‌کند.

برای مثال، ممکن است مراجع بخواهد بداند که آیا درمانگرش ازدواج کرده است یا خیر، یا اینکه چگونه با مشکلات شخصی خود کنار می‌آید. این سوالات، اگرچه طبیعی هستند، اما می‌توانند به حریم شخصی درمانگر وارد شوند و فضای درمانی را تحت تأثیر قرار دهند. در چنین مواردی، درمانگر باید به‌طور شفاف و محترمانه توضیح دهد که این اطلاعات خارج از چارچوب درمانی هستند و تمرکز جلسات باید بر روی مراجع باقی بماند.

نشانه‌هایی از ضعف حرفه‌ای درمانگر

برخی رفتارهای درمانگر می‌توانند زنگ خطرهایی درباره کیفیت حرفه‌ای او باشند و بر روند درمان تأثیر منفی بگذارند. یکی از این رفتارها صحبت بیش از حد درمانگر درباره زندگی شخصی‌اش است. اگر به‌جای تمرکز بر مشکلات شما، دائماً از مسائل شخصی خود بگوید، این می‌تواند نشان‌دهنده عدم تمرکز بر نیازهای شما باشد. همچنین ارائه اطلاعات غیرضروری درباره زندگی شخصی نیز نقض مرزهای حرفه‌ای محسوب می‌شود و ممکن است فضای امن درمانی را مختل کند.

از سوی دیگر واکنش‌های منفی درمانگر به بازخوردهای شما نیز هشداردهنده است. درمانگر باید انتقادپذیر باشد و در صورت لزوم تغییرات لازم را در روند درمان ایجاد کند. اگر با رفتارهایی مثل حواس‌پرتی مداوم، بی‌نظمی در زمان‌بندی جلسات و .. روبرو شده‌اید بهتر است موضوع را صریحاً با درمانگر خود مطرح کنید.

حق شما برای سوال و شفافیت

شفافیت در تعیین اهداف درمانی نیز امری حیاتی است؛ درمانگر باید به‌طور واضح اهداف درمانی را مشخص کند و مراجع را از پیشرفت‌های درمانی آگاه سازد. اگر مراجع احساس کند که درمانگر برنامه مشخصی ندارد و روند درمان مبهم است، این می‌تواند نشانه‌ای از کارآمد نبودن درمانگر باشد. در چنین شرایطی، مراجع باید بدانند که حق دارند از درمانگر خود شفافیت بخواهند و در صورت لزوم، تغییر درمانگر گزینه‌ای کاملاً معتبر و منطقی خواهد بود.

واکنش به رفتارهای غیرحرفه‌ای

یکی از مهم‌ترین انتظارات مراجع از یک درمانگر، ایجاد فضایی امن و محترمانه برای گفتگو درباره مشکلات و احساسات است. اگر درمانگر به‌جای همراهی و همدلی، با واکنش‌های توهین‌آمیز یا تحقیرآمیز به حرف‌های شما پاسخ دهد، این رفتار می‌تواند به‌جای کمک به روند درمان، باعث تضعیف اعتماد شما شود و روند بهبودی را مختل کند. سرزنش کردن مراجع بابت احساسات یا تصمیماتش نیز نشان‌دهنده ضعف حرفه‌ای درمانگر و عدم درک صحیح نقش حمایتی اوست.

همچنین دریافت پیام‌ها یا تماس‌های غیرضروری و شخصی از سوی درمانگر خارج از چارچوب جلسات درمانی، می‌تواند نشانه‌ای از تلاش برای برقراری رابطه‌ای نامناسب و خارج از حیطه حرفه‌ای باشد. این قبیل رفتارها، به‌جای تقویت حس امنیت روانی، ممکن است مراجع را با احساس ناراحتی و تردید مواجه کند. در صورت وقوع چنین مواردی، جدی گرفتن موضوع و بررسی ادامه همکاری با درمانگر ضروری است.

حفظ حریم خصوصی مراجع

یکی از پایه‌های اصلی هر رابطه درمانی، رعایت حریم خصوصی مراجع است. تمام صحبت‌ها و اطلاعاتی که در جلسات درمانی مطرح می‌شود باید محرمانه باقی بماند. این اصل به مراجع اجازه می‌دهد بدون ترس از افشای اطلاعات یا قضاوت شدن، درباره مشکلات خود صحبت کند. درمانگر فقط در شرایط خاص و قانونی، مثل زمانی که جان مراجع یا دیگران در خطر جدی باشد، اجازه دارد این حریم را نقض کند. اگر مراجع حس کند که اطلاعاتش در خطر افشا شدن است، باید این نگرانی را با درمانگر مطرح کند و در صورت لزوم به مراجع قانونی اطلاع دهد.

منبع: جمعی از روانشناسان نشریه Psychology Today و  مقاله‌ای از دکتر Erica McElory