کمک‌های اولیه در زمان برق‌گرفتگی

اگر شک دارید کسی دچار برق‌گرفتگی شده پیش از اینکه بتوانید کمکی به مصدوم بکنید ابتدا باید مطمئن شوید که تمام منابع برق قطع شده باشند و کاری که انجام می‌دهید بستگی به این دارد که برق‌گرفتگی از سمت یک منبع ولتاژ بالاست یا ولتاژ پایین.

ولتاژ بالا
خطوط کابل برق نمونه‌ای از منبع برق با ولتاژ بالا هستند. برق ولتاژ بالا این قدرت را دارد که تا ۱۸ متر یا بیشتر پرتاب شود یا جهش کند. اگر با مصدومی مواجه شدید که از یک منبع با ولتاژ بالا دچار برق‌گرفتگی شده است هیچ کاری نکنید! حداقل ۲۵ متر از مصدوم دور بمانید تا برق از اداره برق یا بُرد برق قطع شود.

ولتاژ پایین
در مواجهه با مصدومی که دچار برق‌گرفتگی با برق ولتاژ پایین شده است باید:
. جریان برق بین مصدوم و منبع برق را قطع کنید. اگر امکانش هست باید برق از منبع اصلی قطع شود، اگر نه دوشاخه را از پریز بکشید.
. منبع برق‌گرفتگی (مثلاً سشوار یا دریل) را با استفاده از یک وسیلهٔ غیر رسانا از خود و مصدوم دور کنید. ابتدا روی یک سطح خشک و عایق بایستید، مثلاً یک کتاب یا روزنامه، سپس با استفاده از یک وسیلهٔ دراز و نارسانا مثلاً جاروی چوبی سعی کنید منبع برق‌گرفتگی را از بدن مصدوم جدا کنید.

مصدوم هشیار است

برای اینکه احتمال نجات مصدوم را به حداکثر برسانید باید سطح واکنش او را بسنجید. یک ارزیابی فوری اجازه می‌دهد اقدام مؤثری صورت بگیرد و ضمناً اطلاعات درستی خواهید داشت که به اورژانس ارائه دهید. اگر موفق نشدید منبع برق‌گرفتگی را از مصدوم جدا کنید یا جریان برق را قطع کنید، به مصدوم دست نزنید و هیچ تماس فیزیکی با او نداشته باشید.
. چک کنید که آیا مصدوم هشیار است:
. مصدوم را صدا کنید: «صدای منو می‌شنوی؟» اگر اسمش را می‌دانید صدایش بزنید.
. از هر دو گوش مصدوم او را صدا بزنید تا چشم‌هایش را باز کند.
. لالهٔ گوشش را بپیچانید یا به شانه‌هایش بزنید.
. داد بزنید و کمک بخواهید.
. مصدوم را حرکت ندهید مگر اینکه موقعیت یا محیط فعلی خطرناک باشد.
اگر مصدوم جواب داد حالا فوراً اورژانس خبر کنید.

مصدوم هشیار نیست

اولویت با بازکردن راه‌های هوایی مصدوم و چک‌کردن وضعیت تنفسی اوست. چانه مصدوم را بالا بیاورید و سرش را به عقب بچرخانید. با این کار زبان او از پشت حلقش آزاد می‌کنید. اگر نمی‌توانید در موقعیت فعلی راه‌های هوایی مصدوم را باز کنید، او را به پشت برگردانید. دهان مصدوم را چک کنید تا چیزی در آن نباشد.
سپس تنفس مصدوم را به‌این‌ترتیب چک کنید:
. به بالا و پایین‌رفتن سینهٔ مصدوم دقت کنید.
. به صدای نفس مصدوم گوش دهید.
. بازدمش را روی صورت خودتان حس کنید.
. بازدم مصدوم را به مدت ۱۰ ثانیه با همین روش چک کنید.
اگر مصدوم نفس می‌کشد، او را در وضعیت ریکاوری قرار دهید (در ادامه خواهیم گفت) و سپس اورژانس خبر کنید. علائم حیاتی مصدوم را مرتباً چک کنید (تنفس، نبض و واکنش نشان‌دادنش) تا کمک برسد.

اگر مصدوم تنفس نرمال ندارد:
. از شخص دیگری بخواهید با اورژانس تماس بگیرد. اگر تنها هستید خودتان تماس بگیرید.
. هر چه سریع‌تر فشار سینه مصدوم برای CPR را شروع کنید.
وقتی با اورژانس صحبت می‌کنید تماس را قطع نکنید. اپراتور اورژانس هم‌زمان با صحبت با شما آمبولانس خبر می‌کند. اپراتور اورژانس می‌تواند تا رسیدن آمبولانس راهنمایی‌هایی به شما بکند تا تنفس مصدوم را برگردانید یا هر اقدام لازم دیگری را انجام بدهید.

CPR را چگونه انجام دهید؟

. مصدوم را روی سطح سخت و صاف درازکش کنید.
. کف یک‌دست را روی دست دیگر و در مرکز سینه مصدوم قرار دهید.
. با تمام قدرتتان و با استفاده از وزن بدنتان روی سینه فشار وارد کنید، ۱۰۰ تا ۱۲۰ بار در دقیقه فشردن قفسه سینه را تکرار کنید و هر بار حدود ۵ سانتیمتر قفسه سینه مصدوم را به پایین فشار دهید. فشردن و رهاکردن باید دارای مدت‌زمان‌های یکسان باشند.
. بعد از ۳۰ فشار، سر مصدوم را عقب ببرید و چانه‌اش را بالا بیاورید تا راه هوایی‌اش باز شود.
. سوراخ‌های بینی مصدوم را با انگشت شست و اشاره ببندید.
. مستقیماً به داخل دهان مصدوم بدمید تا ببینید که سینه‌اش بالاآمده. این کار باید حدوداً یک ثانیه طول بکشد.
. دهانتان را از دهان مصدوم بردارید و اجازه دهید سینه‌اش پایین بیاید. مقداری هوای تازه بگیرید و این مراحل را تکرار کنید تا زمانی که دو نفس خوب و مؤثر به مصدوم داده باشید.
. اگر سینه مصدوم بعد از تنفس دوم بالا نیامد، به مرحله قبل برگردید و دوباره ۳۰ فشار به قفسه سینه وارد کنید و سپس دوباره دو بار دمیدن را انجام دهید.
. دست‌ها را به وضعیت قبل برگردانید و دوباره ۳۰ فشار وارد کنید.

CPR را با الگوی ۳۰ فشار و سپس دو تنفس ادامه دهید تا:
. مصدوم علائم حیاتی نشان دهد.
. اورژانس برسد.
. موقعیت تغییر کند و خودتان در وضعیت خطر قرار بگیرید.

اگر احساس می‌کنید نمی‌توانید به مصدوم نفس دهید، قسمت دستی CPR را ادامه بدهید. این کار بهتر از این است که اصلاً CPR انجام ندهید.

مصدوم هشیار نیست؛ اما نفس می‌کشد - وضعیت ریکاوری
اگر مصدوم واکنشی نشان نمی‌دهد؛ اما تنفس نرمال دارد، او را در وضعیت ریکاوری قرار دهید. این کار اجازه می‌دهد سر مصدوم به عقب و پایین خم شود، زبان راه هوا را نبندد و اگر مصدوم استفراغ کرد، از دهانش تخلیه شود.
. وضعیت مصدوم را از جهت هر آسیب دیگری بررسی کنید.
. اشیا نوک‌تیز را از جیب‌های مصدوم خارج کنید.

. به‌این‌ترتیب مصدوم را در وضعیت ریکاوری قرار بدهید:
. بازوی نزدیک به خود را با زاویه ۹۰ درجه روی زمین قرار دهید.
. بازوی دیگر را روی قفسه سینه بگذارید و پشت‌دستش را روی گونه‌اش که نزدیک به شماست قرار دهید.
. پای دور از خودتان را زانو خم کنید و بالا نگه دارید.
. زانوی مصدوم را به‌آرامی بکشید تا روی پهلو به سمت شما بچرخد.
. مصدوم باید کاملاً به پهلو و بی‌حرکت باشد.
. بالای ساق مصدوم را طوری قرار دهید که لگن و زانو زاویه راست بسازند
. راه هوا، تنفس و نبض مصدوم را دوباره چک کنید. مطمئن شوید راه هوایی‌اش باز است.
. چک کنید که مصدوم پیوسته نفس بکشد.
. از شخص دیگری بخواهید با اورژانس تماس بگیرد. اگر تنها هستید خودتان این کار را انجام دهید؛ اما خیلی زود پیش مصدوم برگردید.

سوختگی

برق‌گرفتگی می‌تواند باعث سوختگی پوست نیز بشود و در موارد شدید حتی ممکن است اندام‌های داخلی بسوزند. شوک الکتریکی ممکن است باعث سوختگی در محل ورود و خروج جریان برق شود، مثلاً ورود از دست و خروج از پا.

اگر مصدوم هشیار است:
. سوختگی را به مدت حداقل ۱۰ دقیقه زیر آب سرد نگه دارید.

اگر مصدوم هشیار نیست:
. بعد از اینکه مصدوم را در وضعیت ریکاوری قرار دادید سوختگی را با پارچه‌ای خیس خنک کنید.
این کارها را انجام ندهید:
. هیچ تاولی را نترکانید.
. پانسمانی که می‌چسبد استفاده نکنید.
. به پوست آسیب‌دیده دست نزنید.
. از هیچ پماد و کرمی استفاده نکنید.
. از یخ استفاده نکنید.
. سعی نکنید لباس را از محل سوختگی جدا کنید.

دیگر آسیب‌ها

اسپاسم عضلات/ تشنج: ممکن است مدتی بعد از قرارگرفتن در معرض برق مصدوم دچار اسپاسم یا تشنج شود.

اقدام در زمان تشنج:
. اگر مصدوم حین تشنج ایستاده است ممکن است بیفتد، پس کنترلش کنید.
. هر چیزی که در نزدیکی مصدوم است و ممکن است باعث آسیب او شود دور کنید.
. زیر سر مصدوم بالش بگذارید. اگر بالشی نیست با لباس بالشتک درست کنید.
. در دهان مصدوم چیزی نگذارید.
. لباس مصدوم را آزاد کنید که جلوی تنفسش را نگیرد.
. زمان تشنج را اندازه بگیرید.

وقتی تشنج برطرف شد:
. علائم حیاتی مصدوم را بررسی کنید.
. اگر مصدوم هشیار نیست؛ اما تنفسش نرمال است یا نیمه‌هشیار به نظر می‌رسد، او را در وضعیت ریکاوری قرار دهید و علائم حیاتی او را چک کنید.
. اگر مصدوم هشیار نیست و نفس نمی‌کشد، CPR انجام دهید.

اگر مصدوم آسیبی ندارد:
اگر مصدوم آسیب و جراحتی ندارد و حالش خوب به نظر می‌رسد باز هم توصیه می‌کنیم او را برای معاینه به بیمارستان ببرید تا سیستم‌ها و ارگان‌های حیاتی‌اش چک شوند؛ چون ممکن است این اندام‌ها چند ساعت بعد تحت‌تأثیر شوک الکتریکی قرار بگیرند.

---