بهشت خلد، جایگاه روزه‌داران ماه رجب

امیرالمؤمنین علیه‌السلام می‌فرمایند: بهشت دارای هشت درب است؛ دروازه‌ای که پیامبران و صدیقان از آن وارد می‌شوند، دروازه‌ای که شهیدان و صالحان از آن داخل می‌شوند و پنج دروازه دیگر که شیعیان و دوستداران ما از آن وارد می‌شوند. و دروازه‌ای که دیگر مسلمانانی که به یگانگی خداوند گواهی داده و در دلشان ذره‌ای دشمنی نسبت به خاندان پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌و‌آله نباشد از آن به بهشت می‌روند. (خصال، 408/6)

در مقالات گذشته طبقه فردوس، طبقه عدن ، طبقه دارالسلام ، طبقه عالیه و بهشت نعیم   مورد بررسی قرار گرفت. در این بخش به توصیف بهشت خلد پرداخته می‌شود.

امام صادق علیه‌السلام در ذیل آیه 62 سوره الرحمن، دلیل وجود بهشت‌های متعدد، و همچنین تعبیر «درجات» را حاکی از تفاوت مراتب اهل بهشت دانسته‌اند. (بحارالانوار، ج۸، ص۱۹۸)

بهشت خلد، یعنی منزلگاه همیشگی برای مومنین و نیكوكاران و فقط یك بار در آیه 28 سوره فصلت ذَلِكَ جَزَاءُ أَعْدَاءِ اللَّهِ النَّارُ لَهُمْ فِیهَا دَارُ الْخُلْدِ ذكر شده است.

خُلْد، به ‌معنای باقی ماندن در جایی بدون خروج از آن معنا  شده است. (تاج العروس‏، ج۴، ص۴۳۷) حسن مصطفوی (واژه شناس قرآن) اصل این واژه را دوام و بقای ابدی (و نه صرفاً طول عمر و درنگ طولانی) دانسته است. (التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، ج۳، ص۹۸) در برخی گزارش‌ها نیز واژه را نشانگر حضور دائمی ساکنان آن یا دائمی بودن نعمت‌های آن دانسته‌اند. (جامع الشتات، ج۱، ص۵۵)

 

بهشت، دارالمقام یا دارالخلد است و این وصف، بیانگر این نکته است که رستگاران بهشتی برای همیشه در آنجا مخلدند چون بهشت جایگاهی است که کسی از آن بیرون نمی‏رود و به مکان دیگری کوچ نمی‏کند و هیچ‏گونه رنج و مشقتی به او نمی‏رسد و به همین‏ دلیل است که بهشتیان زبان به حمد و ستایش خداوند می‏گشایند و شکرگزارش می‏شوند که هرگونه حزنی را از آنها برطرف کرده است: وَقَالُوا الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِی أَذْهَبَ عَنَّا الْحَزَنَ إِنَّ رَبَّنَا لَغَفُورٌ شَكُورٌ. الَّذِی أَحَلَّنَا دَارَ الْمُقَامَةِ مِنْ فَضْلِهِ لَا یَمَسُّنَا فِیهَا نَصَبٌ وَلَا یَمَسُّنَا فِیهَا لُغُوبٌ (فاطر، آیات 35 و 34)؛ و مى‌گویند: سپاس خدایى را كه اندوه از ما دور كرد، زیرا پروردگار ما آمرزنده و شكرپذیر است. آن خدایى كه ما را از فضل خویش بدین سراى جاویدان درآورد، كه در آنجا نه رنجى به ما مى‌رسد و نه خستگى.

امام صادق علیه‌السلام در تفسیر آیه ۱۰۸ سوره کهف «خَالِدِینَ فِیهَا لَا یَبْغُونَ عَنْهَا حِوَلًا» و خلودشان در بهشت فرمودند که ساکنان بهشت، خواهان جابجایی و تبدیل آن نیستند. (تفسیر البرهان، ج۳، ص۶۸۸) شهید مطهری در این باره می‌گوید: وصال انسان به معشوق و محبوب حقیقی خود (خدا) باعثِ آرامش حقیقی می‌شود؛ به همین دلیل لذات بهشتی (به‌خلاف لذت‌های دنیا) خستگی‌آور نیست و بهشتیان میل به تغییر و تحولِ آنها ندارند. (مجموعه آثار، ج۴، ص۲۶۴) براساس روایتی در این بهشت صد هزار شهر از نور وجود دارد. (الأمالی صدوق، ص۵۲)

مکارم شیرازی ذکر می‌کند که برخی از مفسران جنة الخلد را با جنه الماوی به یک معنا گرفته‌اند؛ اما معنای درست‌تر آن است که جنة‌المأوی را بهشتی در برزخ در نظر بگیریم و جنة الخلد را بهشت جاودانِ پس از قیامت بدانیم که در جوارِ سدرة المنتهی و برای مومنان مهیا شده است و هیچ کس قبل از قیامت وارد آن نمی‌شود. (الأمثل فی تفسیر كتاب الله المنزل، ج۱۷، ص۲۲۳)

برخی از مفسران معتقدند اضافه شدن کلمه «جنت» به کلمه «خلد» دلالت بر این دارد که این بهشت، جاودانه بوده و نابود نخواهد شد. (المیزان، ج۱۵، ص۱۸۹) بر اساس نظر طبرسی، برخی مفسران معتقدند که این بهشت، غیر از بهشتی است که حضرت آدم (ع) در آن قرار داشت؛ چرا که آن بهشت جاودانه نبود. (مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج۱، ص۱۹۴)

بهشت خلد جایگاه چه کسانی است؟

در روایات نیز از تعبیر جنة الخلد استفاده شده است. پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله به افرادی که دوست دارند زندگی و مرگی را مانند زندگی و مرگ ایشان داشته باشند و در بهشت جاودانه "جنة الخلد" که پروردگار به پیامبرش وعده داده، ساکن شوند، پذیرش ولایت امیرالمومنین علیه‌السلام و فرزندانش را سفارش کرده است. (مناقب امیرالمؤمنین، ج 1، ص 426)

خداوند در آیه ۱۵ و ۱۶ سوره فرقان، بهشت جاویدان را به پرهیزکاران و اهل تقوا وعده داده که علاوه بر جاودانگی بهشت، ساکنان آن نیز جاودانه در آن باقی خواهند ماند. (تفسیر نمونه، ج۱۵، ص۳۹)  

در روایتی دیگر، شیخ صدوق از پیامبر اسلام نقل می‌کند که هر کس هجده روز از ماه رجب را روزه بگیرد، در بهشت جاودان "جنة الخلد" در کنار حضرت ابراهیم علیه‌السلام خواهد بود. (ثواب الأعمال، ص۵۶)

بنابراین بهشت خلد که یکی دیگر از طبقات بهشت است جایگاه روزه‌داران ماه رجب و کسانی است که ولایت امیرالمومنین علیه‌السلام و فرزندانش را پذیرفته باشند.

---