در نشست نگاهی به رمان نوجوان بررسی شد؛
نوجوانان، کتاب‌های بزرگسال را می‌خوانند
موسسه تبیان، میزبان یک نشت با محوریت «بررسی رمان نوجوان در ایران» شد. در این نشست کارشناسان و فعالان این عرصه به طرح تجربیاتشان از مواجهه با نوجوانان و چالش‌های این گروه سنی پرداختند.
محسنی‌فرد ادامه داد: یکی دیگر از مسائلی که در مورد شخصیت‌های مختلف این 9 نوجوان مورد بررسی قرار می‌دهیم، وجود یا عدم وجود کتاب در سبد مصرفی آن‌هاست و اگر وجود دارد، کتاب‌ها در چه ژانر و محتوایی است و به طور کلی نوجوان برای کتابخوانی چه ذائقه ای دارد؟
معصومه توکلی، معلم کتابخوانی نیز در ادامه، به تجربه خود از مواجهه با نوجوانان پرداخت و بیان کرد: از سال 91 دغدغه ایجاد یک کلاس کتابخوانی در من شکل گرفت. این دغدغه تاکنون منجر به برگزاری این کلاس‌ها در بیش از 10 مدرسه در مقاطع متوسطه اول و دوم شد.
توکلی افزود: عمده نوجوانانی که در طول این سال‌ها با آن‌ها مواجهه داشتم، دختران مدارس سمپاد و غیر انتفاعی شهر تهران بودند و 10 تا 15 درصد هم پسر بودند. به نظر می‌رسد که نمونه محدودی است و جامعیت ندارد اما این همان قشری است که دست به جیب می‌شود و کتاب می‌خرد.
وی اظهار کرد: روند ابتدایی کتابخوانی در سال‌های ابتدایی تشکیل این کلاس‌ها به این شکل بود که یک کتاب به همه دانش‌آموزان کلاس معرفی می‌کردم و همه بر خواندن همان کتاب متمرکز می‌شدند اما رفته رفته متوجه شدم که نوجوان حق انتخاب می‌خواهد بنابراین تصمیم گرفتم چند کتاب با ژانرهای متنوع همراه خود به کلاس ببرم.
توکلی به یکی از مسائلی که در حوزه کتابخوانی نوجوانان وجود دارد اشاره کرد و گفت: یکی از مسائل نوجوانان، تمایل برخی از آن‌ها به خواندن کتاب بزرگسال است بنابراین یکی از تلاش‌های من در این کلاس‌ها این است که بدون تحمیل، آن‌ها را به سمت خواندنی‌های مناسبشان سوق دهم. در این مورد همیشه به آن‌ها تاکید می‌کنم که قصدم سلطه ورزیدن بر آن‌ها نیست و صرفا پیشنهاداتی می‌دهم که حاصل تجربیاتم است.
در ادامه معصومه سعادت، معلم کتابخوانی نیز گفت: من از حضور میان نوجوانان مدارس دولتی شروع کردم و رفته رفته وارد مدارس غیر انتفاعی شدم. یکی از مسائلی که وجود دارد این است که اغلب دختران نوجوان طرفدار کتاب‌ها با محتوای زرد هستند. دسته‌ای دیگر از مخاطبان نوجوانی که با آن‌ها سر و کار دارم کسانی هستند که دنبال رمان زبان اصلی و بدون سانسور هستند و این رمان‌ها هم به راحتی در دسترس قرار دارند. همچنین ساده و کوتاه بودن از معیارهای مرسوم نوجوان‌ها برای انتخاب کتاب است.
نسترن فتحی، نویسنده و مترجم نیز به یکی از ضرورت‌های نویسندگی در حوزه نوجوان پرداخت و گفت: ما به عنوان نویسنده باید در مواجهه با مخاطب، خودمان را جای او بگذاریم و ذوق و شعف مورد نیاز مورد انتظار نوجوان را در لحنمان بروز دهیم. همچنین باید از طریق مشاهده سبک زندگی نوجوان را بشناسیم و از این داده‌ها برای ایده پردازی استفاده کنیم. مترجمان حوزه نوجوان نیز نباید سراغ هر کتابی روند و باید ببینند آیا این متن در نوجوان شگفتی ایجاد می‌کند یا خیر.
همچنین سید علی کاشفی خوانساری، عضو انجمن نویسندگان کودک و نوجوان، به واقعیت‌هایی از زندگی نوجوان در عصر امروز پرداخت و گفت: از سه دهه پیش بنده مروج این نظریه بودم که ادبیات بزرگسال مناسب نوجوانان نیست و نباید بگذاریم تمایل نوجوانان به ادبیان این گروه سنی بیشتر شود اما امروزه فراتر از یک نظریه رفته و باید از وجوه دیگری به آن نگاه کرد چرا که تلقی‌های دنیای مدرن درباره کودکی و نوجوانی مرزهای این گروه‌های سنی را تغییر داده است.
کاشفی اظهار کرد: در راستای نوجوان ایرانی و رمان در دنیای امروز، باید دو مسئله را در نظر بگیریم، گذشته و دنیای خارج از ایران است. اینکه نوجوان از گذشته تا به امروز چه سبک رمان‌هایی را پسندیده است و چه اتفاقاتی در آنسوی مرزها در حال رخ دادن است چرا که نوجوان کتابخوان قطعا سراغ رمان زبان اصلی می‌رود. حتی بسیاری از ناشران در حال راه اندازی بخشی برای چاپ اثر به زبان انگلیسی است.
وی افزود: از سوی دیگر ورود زودهنگام نوجوان به جامعه واقعیتی است که نمی‌توان آن را انکار کرد در حالیکه این بخش از جامعه که باید توسط بزرگسالان حفاظت شوند در حال حاضر کنشگر و در حوزه های مختلف در حال فعالیت هستند.
فاطمه فریدون، نماینده نشر محراب قلم به بحران کتابخوانی میان نوجوانان اشاره کرد و گفت: به عنوان کسی که از نوجوان ها پرس و جوی بسیاری کرده‌ام و در حال حاضر کتاب از سبد کالای آن ها حذف شده است.
وی همچنین در مورد جذاب نبودن جلد کتاب‌های نوجوانان گفت: در حال حاضر با تصویرگرانی مواجه هستیم که در حال سفارش‌گیری از خارج ایران هستند و درامد دلاری دارند و همین مسئله باعث تغییرات جدی در نرخ‌هایشان شده که برای ما صرفه اقتصادی ندارد اما اگر لازم باشد تغییراتی در جلد و صفحه‌آرایی کتاب‌ها ایجاد می‌کنیم.
حامد رضوی، نماینده به نشر و از معلمان حوزه کتابخوانی نیز در پایان این نشست درباره رمان حوزه نوجوان گفت: بیشتر نویسندگان حوزه نوجوان درباره دوره نوجوانی خودشان نوشته‌اند و ابداعی در آن ندارد و برای مخاطب کشش ایجاد نمی‌کند. در حالیکه باید وارد دنیای نوجوانی شد تا مولف و مخاطب از هم فاصله نگیرند.
