چرا «مامان» و «بابای» حیوانات می‌شویم؟

تا دو دهه پیش نگهداری از سگ و گربه در آپارتمان، موضوعی غیرعادی تلقی می‌شد اما امروز دامنه این موضوع از این مسائل فراتر رفته و به نگهداری از کروکودیل، مار، خرس، سنجاب، میمون و... تبدیل شده است؛ موضوعی که از یک‌سو آسیبی فرهنگی و اجتماعی محسوب شده و از سوی دیگر ریسک ایجاد مشکلات بهداشتی و انتقال بیماری‌های مشترک بین انسان و حیوانات رافراهم کرده است. علاقه عمیق، حمایت و عشق به حیوانات هر چند به خودی خود امری پسندیده است اما موضوع وقتی نگران کننده و حتی خطرناک می‌شود که پت‌ها یا حیوانات خانگی جای فرزند را برای زوج‌ها و خانواده‌ها بگیرند. موضوع خلأهای عاطفی و تغییر ساختارهای خانوادگی و فرار زوج‌ها از فرزندآوری یکی از آسیب‌های جدی سال‌های اخیر جامعه است. این موضوع که با بهانه‌های مختلف در حال گسترش است، باعث شده تا خانواده‌ها علاقه‌ای به ورود فرزند به زندگی خود نداشته و جای خالی فرزند را با محبت کردن به حیوانات پر کنند. از سوی دیگر، بسیاری از خانواده‌های تک فرزند، در زمان مواجهه با تنهایی و نداشتن همبازی فرزندشان، نگهداری از حیوانات خانگی را راه‌حلی مناسب‌تر از آوردن خواهر و برادر برای کودکشان می‌بینند و انتخاب همبازی از جنس حیوانات برای فرزندان را راهی مناسب‌تر از وقت گذاشتن برای کودک می‌دانند.

البته باید به این نکته هم توجه داشت که علاقه به نگهداری از حیوانات خانگی در دنیای امروز با چاشنی چشم و هم‌چشمی با اطرافیان، همسایه و اقوام هم همراه شده و به نوعی یک ژست اجتماعی به حساب می‌آید. از طرف دیگر، نگهداری از پت‌ها موضوعی است که از طریق شبکه‌های مختلف ماهواره‌ای و شبکه‌های اجتماعی هم با شدت زیادی تبلیغ می‌شود و همین موضوع باعث می‌شود تا به نمایش گذاشتن حیوانات خانگی به‌ویژه سگ و گربه در مکان‌های عمومی به یک عادت روزمره تبدیل شود که این مساله می‌تواند نشان‌دهنده عمق نفوذ سبک زندگی غربی در جامعه باشد. جالب اینکه رسانه‌های فارسی زبان خارج از کشور هم طی سال‌های اخیر نقش ویژه‌ای درگسترش فرهنگ حیوان پروری در بین خانواده‌های ایرانی داشته‌اند. یکی از عیان‌ترین انواع تبلیغ در نگهداری از حیوانات خانگی بر عهده شبکه فارسی زبان من‌وتو بود. تا جایی که مجری‌های این شبکه با هویت بخشی به پت‌هایشان و باز کردن پای آنها در برنامه‌ها طوری روی مخاطبان این شبکه تاثیر گذاشتند که با مرگ سگ مجری معروف زن این شبکه، عده‌ زیادی در شبکه‌های اجتماعی با تسلیت گفتن بابت از دست رفتن این حیوان خودشان در غم مجری شریک دانستند! همچنین این شبکه‌ها در تلاشند تا با روی آنتن بردن برنامه و گزارش‌هایی از مزایای نگهداری حیوانات در منزل، افرادی را که از این نماد سبک زندگی غربی پیروی می‌کنند انسان‌هایی روشنفکر، اجتماعی و دارای فهم و درکی بالاتر از دیگر افراد جامعه نشان دهند. البته نباید از نظر دور داشت که نگهداری این قبیل حیوانات در منزل و به‌ویژه در مجتمع‌های مسکونی به دلیل عدم همخوانی با فرهنگ ایرانی، اسلامی، عموما با نارضایتی همسایه‌ها و افراد حاضر در مکان‌های عمومی روبه‌رو می‌شود؛ اما کمتر چیزی که در این میان به آن توجه می‌شود، توجه به حقوق متقابل افراد در محل زندگی و مکان‌های عمومی است.

 در ایران متاسفانه گونه‌های جدیدی از خانواده در حال شکل‌گیری است؛ مانند مجردی یا زوج‌زیستی که در این میان کودک نقشی ندارد و اکثر این افراد به دلیل نداشتن فرزند به سمت و سوی نگهداری از حیوانات می‌روند و جای خالی فرزند را با نگهداری از حیوانات پر می‌کنند.

---