هییییییییییس!

آماری که می تواند یک هشدار برای خانواده ها تلقی شود. خانه جاییست که باید کانون صمیمت، رفاقت و روابط عاطفی عمیق باشد. اما چیزی که در طی این سالها اتفاق افتاده، روابط را به سمت و سویی برده که رفته رفته نه تنها این زمان پانزده دقیقه ای بیشتر نشده ، بلکه امروزه شاهد این هستیم که اعضای خانواده زمان و اشتیاق کمتری برای همنشینی و مصاحبت با هم در خانه اختصاص می دهند. در گفت و گو با دکتر مژده خنجری، روانشناس حوزه سلامت دلایل این عقب نشینی را بررسی کرده ایم.


1-    موبایل و فضای مجازی

عامل مهمی که در سال های اخیر باعث افزایش فاصله بین اعضای خانواده شده ، شبکه های اجتماعی و پیشرفت تکنولوژی و به طور کلی فضای مجازی است . جایی که افراد ترجیح می دهند به جای ارتباط مستقیم و رو در رو با افرادی که کنارشان هستند، وارد رابطه های مجازی و پر کردن اوقات فراغتشان به این شکل شوند. اپلیکیشنی که این روزها بیشتر افراد درگیر آن هستند، اینستاگرام است که کوچک و بزرگ عموما به آن اعتیاد پیدا کرده اند و در طول روز بدون هیچ گونه هدفی در آن می چرخند. استفاده بدون هدف از شبکه های اجتماعی و مشخص نکردن زمان استفاده از آن، می تواند باعث بروز مشکلات شدید ارتباطی بین اعضای خانواده شود.

 

2-    مشکلات اقتصادی و معیشتی

یکی از عوامل بسیار مهمی که باعث شده تا خانواده های امروزی از هم فاصله بگیرند، مشکلات اقتصادی است. به خصوص از چند سال پیش تا الان وضعیت اقتصادی کشور به شدت دچار مشکلاتی شده که نتیجه آن طبیعتاً در زندگی افراد جامعه هم نمایان می شود. پدر و مادری که برای رفع مشکلات اقتصادی و معیشتی خانواده هر دو کار میکنند، زمان کمتری کنار هم هستند و این اگر به درستی مدیریت نشود می تواند موجب ایجاد مشکلات و دور شدن اعضای خانواده از هم شود. درواقع استرس های شغلی و مالی والدین باعث خستگی روانی افراد خانواده می شود و خیلی اوقات دیگر حال و حوصله و رقمی برای صحبت کردن و وقت گذرانی با اعضای خانواده باقی نمی ماند.

 

3-    ترس از دعوا و سوءتفاهم

گاهی اوقات تفاوت های شخصیتی و رفتاری و سوءتفاهم هایی بین اعضای خانواده اتفاق می افتد که اگر به بحث گذاشته نشوند و حل نشوند، باعث می شود که اعضای خانواده از یکدیگر بیشتر دور شوند. اما افراد اغلب از مطرح کردن مشکلات هراس دارند، چراکه تصورشان این است که بازگو کردن آن مساوی است با شروع یک جر و بحث و دعوا . پس ترجیح می دهند صحبتی از آن نکنند و به اصطلاح آشغال ها را زیر فرش پنهان کنند و اینچنین خانه ساکت و ساکت تر می شود.

 

4-    شکاف نسلی و عدم درک متقابل

شکاف نسلی به همان اختلاف نظر و اختلاف سلیقه بین یک نسل و نسل های دیگر می گویند. تمام اختلاف هایی که اغلب بین نوجوانان و جوانان در خانه با والدین وجود دارد به دلیل همین شکاف نسلی است. این شکاف اینطور عمل می کند که بعد از یک مدت دو طرف ترجیح می دهند که اصلا وارد گفت و گو با هم نشوند .

 

5-    ساعات کاری طولانی

با بالا رفتن خرج و مخارج زندگی زن و مرد تصمیم می گیرند ساعات بیشتری کار کنند. حجم زیاد کار و خستگی ناشی از آن در خانه فضایی ایجاد می کند که به نظر می رسد خانه صرفا جایی برای استراحت است نه گفت و گو.

 

6-    کنترلگری والدین و سرزنش گری

یکی دیگر از عواملی که باعث ایجاد فاصله بین اعضای خانواده می شود، کنترل و اعمال قدرت بیش از اندازه یکی از اعضای خانواده روی سایر اعضا است. در همه خانواده هایی پدر یا مادر و یا شخص دیگری سعی میکند روی سایرین قدرت و کنترل بیشتری داشته باشد، عموما سرزنش گری هم وارد روابط می شود. در واقع در فضای کنترل گری و سرزنش گری چه در روابط زن و شوهری و چه در روابط بین والدین و فرزندان به جای یک تعامل و ارتباط موثر و مثبت،  اعضا مدام در حال جواب پس دادن و سین جیم شدن و سرزنش شدن هستن بنابراین قاعدتا از این فضا فرارمی کنند و به فضای مجازی که پیشتر به آن اشاره شد پناه میبرند.

 

7-    نبود فرهنگ و مهارت گفت و گو

توانایی برقراری ارتباط موثر یک فرهنگ است. در واقع افراد باید بلد باشند که گفت و گو کنند. بلد باشند باهم درباره مسائل روزمره صحبت کنند، بلد باشند سر صحبت را باز کنند و گاهی شوخ طبعی و مزاح را چاشنی حرف هایشان کنند. در واقع افراد باید در صحبت کردن خلاقیت داشته باشند و این یک نوع مهارت در زندگی است که برخی افراد فاقد آن هستند. 

 

8-    درگیری با یک سری اختلالات مثل اضطراب و افسردگی

یکی از موالفه های افسردگی و اضطراب گوشه گیری و انزوا است که می تواند باعث شود فرد تمایلی به ارتباط با دیگران نداشته باشد. گاهی ممکن است این اضطراب و افسردگی ناشی از همان سرزنش گری و کنترل گری و سبک والدپروری خیلی سخت گیرانه ای باشد که درباره آن گفتیم. این اتفاق منجر به اضطراب و افسردگی و کمال گرایی کودکان یا حتی زوجین می شود و تمایل به ارتباط را کمتر و کمتر می کند. پس اگر فضای سردی در خانه حاکم است و هریک از اعضا سرش به کار خودش گرم است،  یکی از مولفه هایی که باید بررسی شود وجود افسردگی و اضطراب بین اعضای خانه است.

 

9-    الگو برداری از والدین

یکی از شایع ترین دلایل فاصله گرفتن افراد یک خانواده از هم الگو برداری انسان ها از خانواده خود در زمان کودکی است. زمانی که کودک سن کمی دارد از پدر یا مادر خود به شدت الگو برداری می کند. از طرفی وقتی پدر و مادر هنگام ناامید شدن، تجربه یک احساس منفی یا ناخوشایند و عصبانیت از یکدیگر فاصله می گیرند، قهر می کنند یا با هم حرف نمی زنند، فرزندان هم در مواجهه با این احساسات از والدین خود همین الگو را پیاده می کنند.

 

10- نداشتن مدیریت اوقات فراغت

خانواده هایی هستن که برای اخر هفته های خود برنامه ریزی می کنند. در این خانواده ها احتمالا میزان معاشرت و همصحبتی بیشتر می شود چراکه برنامه ریزی برای اوقات فراغت ، مشورت کردن با هم و تصمیم گیری خودش موجب حرف زدن و تعامل می شود. در واقع اگر در خانواده ای هستید که روی اوقات فراغتتان مدیریتی ندارید و برای فعالیت های گروهی و خانوادگی برنامه ریزی نمی کنید، احتمالا شما با هم کمتر حرف می زنید.

 

11- کمبود انعطاف پذیری

بعضی از خانواده ها هیچ انعطاف پذیری ندارند. آن ها نمی توانند بعد از سختی ها دوباره خودشان را ریکاوری کنند و با هر تنشی، اختلاف پیدا می کنند. کمبود انعطاف پذیری و کمبود توانایی برای وفق دادن خود با شرایط مختلف، می تواند عامل دوری و فاصله اعضای خانواده از یکدیگر باشد.

 

12- فراموش شدن رسم و رسوم

همه ما از قدیم تر ها شنیده ام که افراد خانواده در زمان هایی دور هم جمع می شدند. مخصوصا در زمان صرف غذا. اما امروزه به دلیل فراموش شدن و مهم تلقی نکردن این رسم و رسوم، عموما افراد برای خود وقت می گذرانند و در زمان های خاص در کنار یکدیگر حاضر نمی شوند. امروزه دیگر کمتر شاهد دور یک سفره جمع شدن خانواده ها هستیم، دیگر حتی کمتر باهم و با اعضای خانه دور هم می نشینیم و فیلم می بینیم. هرکسی به تنهایی و بر اساس سلیقه و علاقه و زمانبندی خود، در اتاق خودش غذا می خورد، فیلم می بیند و کارهایش را انجام می دهد.

13- اعتیاد به مواد مخدر

شاید این طور به نظر نرسد. اما اعتیاد به مواد مخدر میتواند باعث ایجاد فاصله بین فرد معتاد و سایر اعضای خانواده شود. مشکلات روحی و جسمی که یک فرد معتاد تجربه می کند باعث کمتر شدن ارتباطش با محیط اطراف از جمله خانواده می شود.