سفری به اعماق تاریخ سینمای ایران

هرگز فراموش نمی‌کنم، تصویری که در ذهنم حک شده؛ روزی نشسته بودم در یکی از سالن‌های سینما در خیابان انقلاب، منتظر نمایش فیلم. ناگهان خانمی میانسال با یک جعبه پیتزا وارد سالن شد و ردیف جلوی من نشست. با خود فکر کردم، چه چیزی می‌تواند فردی را با تنهایی و جعبه پیتزایش، به اینجا بیاورد؟ پاسخ واضح بود: عشق به سینما. امان از دست برادران لومیر با کشف‌شان از سینماتوگراف ولی خب باز هم روز سینما مبارک!

سینما در گذر زمان؛ مسیری پر از چالش و تحولات

سینمای ایران در هر دهه، بازتاب‌دهنده تحولات اجتماعی و فرهنگی بوده است. از سینمای جنگ در دهه 60 تا رشد مباحث اجتماعی و روشنفکری در دهه‌های بعد، این هنر هفتم در هر برهه‌ای به تحولاتی عمیق دست یافته است.

سینما؛ آرمان‌خواه و هویت‌مدار در هر دهه

بدون تردید، فیلم‌ها در هر دوره‌ای نمایانگر روح زمانه خود هستند. از سینمای جنگ در دهه 60 که با فیلم‌هایی همچون «مهاجر» و «دیده‌بان» همراه بود، تا سینمای اجتماعی و روشنفکری در دهه 70 و 80 که به مسائل خانواده و جامعه پرداخت، سینما همیشه در حال تغییر و تحول بوده است.

دهه 50؛ موج نو و پیوند با ادبیات معاصر

در دهه 50، سینمای ایران تحت تأثیر موج نو و ادبیات معاصر قرار گرفت. فیلم‌هایی همچون «گوزن‌ها» و «دایره مینا» به‌خوبی این پیوند را به نمایش گذاشتند. منتقدان این دوره را با موج نو سینمای فرانسه مقایسه کرده و کارگردانانی چون «عباس کیارستمی» و «مسعود کیمیایی» نقش مهمی در پیشرفت سینمای اجتماعی و جامعه‌محور ایفا کردند.

دهه 60؛ سینمای دفاع مقدس و نگاه انقلابی

سینمای دهه 60 به‌ویژه بر موضوعات جنگ و دفاع مقدس تمرکز داشت. فیلم‌هایی مانند «افق» و «هور در آتش» به‌خوبی این دوره را بازنمایی کردند. با این حال، سینما در این دوره نه تنها به روایت جنگ، بلکه به امید و زندگی نیز پرداخت، با فیلم‌هایی چون «هامون» و «گل‌های داوودی».

دهه 70؛ تحول در مسائل اجتماعی و رشد سینمای کودک

در دهه 70، سینما به مسائل خانوادگی و اجتماعی پرداخته و سینمای کودک با آثار ایرج طهماسب و کلاه‌قرمزی جان تازه‌ای یافت. فیلم‌های «مدرسه موش‌ها» و «بچه‌های آسمان» به‌خوبی این تحولات را نشان دادند.

دهه 80؛ طلوعی نوین در سینمای سیاسی و اجتماعی

دهه 80، سینمای ایران را به عرصه‌های جدیدی از مسائل سیاسی و اجتماعی معرفی کرد. فیلم‌هایی چون «ارتفاع پست» و «درباره الی» نشان از قدرت تازه سینمای ایران در این دوره داشتند. سینما در این دوره به‌طور خاص با موضوعات بومی و اجتماعی نیز ارتباط نزدیکی پیدا کرد.

دهه 90؛ از سینمای تاریخی تا معجون طنز و اجتماع

دهه 90، سینما به موضوعات تاریخی و اجتماعی روی آورد و آثار تاریخی مانند «محمد رسول‌الله» مخاطبان زیادی را جذب کرد. همچنین، سینمای طنز با فیلم‌هایی چون «هزارپا» و «آینه بغل» لحظات سرگرم‌کننده‌ای را برای تماشاگران فراهم آورد.

البته اواخر سال دهه 90 فیلم اجتماعی «شنای پروانه» با بازی جواد عزتی در سینما خوب درخشید فیلم «شنای پروانه» به کارگردانی محمد کارت، در سال ۱۳۹۸ به روی پرده رفت. این فیلم که نویسندگان آن محمد کارت، حسین دوماری و پدرام پورامیری هستند، داستان زنی را روایت می‌کند که تصویرش در حین شنا در استخر منتشر می‌شود و برادر شوهرش به دنبال عکاس این تصویر است.

فراتر از بحران؛ سینما در دوران کرونا و پس از آن

در دوران کرونا، سینما با چالش‌های جدی مواجه شد، اما با عبور از این بحران، جان تازه‌ای گرفت. شاید سال 1400 به‌عنوان ادامه‌دهنده همان دهه 90، مسیر جدیدی برای فرهنگ و هنر باز کند. البته فیلم‌هایی همچون در آغوش درخت اثر بابک خواجه پاشا، غریب به کارگردانی محمدحسین لطیفی، موقعیت مهدی اثر هادی حجازی‌فر، تمساح خونی به کارگردانی جواد عزتی، بی بدن و .... آثاری بودند که توانستند سربلند بیرون بیایند و لطفی برای سینما باشند.