فاطمه بنت اسد زنی نیکوسیرت، دانا و بینا به امور آخرت و عاقل و هوشمند و با عفت و شرافت بود. وی پیرو مذهب حنیف ابراهیمعلیهالسلام بود و حتی قبل از اسلام هم، هرگز خود را بهبتپرستی نیالود.(فاطمهبنتأسد علیهاالسلام،مصطفی محمدی، ج۲،صص۱۵،۱۶،۱۷)او زنی صالحهو پاکدامن بود و نسل «اسد»(پدرش) از فاطمه ادامه پیدا کرد.(الاصابه عسقلانی،ج۸،ص۲۶۸)
فرزندان فاطمه
فاطمه نخستین زن از بنیهاشم است که بههمسری مردی از بنیهاشم درآمد و با ابوطالب ازدواج نمود. او دارای چهار پسر، به نامهای طالب، عقیل، جعفر و علی علیهالسلام و دو دختر به نامهای جمانه و فاخته بود.(الاصابه عسقلانی،ج۸،ص۲۶۸)
مادر دوم پیامبر اکرم صلیاللهعلیهوآله
پیامبرصلیاللهعلیهوآله ششیا هشتساله بود که عبدالمطلب از دنیا رفت و ابوطالب سرپرستی او را که والدینش را از دست داده بود، بهعهده گرفت. فاطمه او را در مهر ورزیدن و نیکیکردن بر فرزندان خود مقدم میشمرد تا جایی که از طرف پیامبرصلیاللهعلیهوآله به تلافی و قدردانی به لقب "اُماه" یعنی مادر مفتخر شد.(الاستیعاب،ج۴،ص۱۸۹۱)
زایمان در داخل کعبه
فاطمهبنتاسد، تنها زنی است که فرزند خود را در خانه کعبه به دنیا آورد.(المستدرکعلیالصحیحین،ج3،ص550) او رو به کعبه دعا میخواند که دیوار کعبه شکافته شد و فاطمه وارد شد و سه روز داخل کعبه ماند. اهل مکه در کوچه و بازار این جریان را نقل میکردند.(الامالی صدوق،ص195)
هجرت به مدینه
در جریان هجرت، فاطمهبنتاسد و فاطمه دختر پیامبر به همراهی امیرمؤمنان از مکه حرکت کردند. در راه با مشکلات و سختیهای فراوانی مواجه شدند و برای برطرف شدن آنها به نماز و دعا در حال ایستاده، نشسته و خوابیده، مشغول شدند تا بهمدینه رسیدند. آیه 191 سوره آلعمران در وصف ایشان نازل شد.
سخن پیامبر درباره فاطمه بنت اسد
روزیامیرالمؤمنین در حالی کهگریان بودند بهنزد پیامبر آمده و خبر رحلت مادرش را دادند. پیامبر گریان شد و فرمود: خدا بیامرزدش کهبرای من نیز مادر مهربانی بود. با وجود اینکه فرزندان بسیاری داشت، اما مرا سیر میکرد و فرزندانش گرسنه بودند. مرا میپوشانید در حالی که فرزندانش برهنه بودند.(ریاحینالشریعه،ص10)
وفات فاطمه بنت أسد
فاطمه در سال چهارم هجری وفات کرده و برخی گویند در روز 23 صفر بوده است. وی در مدینه، قبرستان بقیع دفن شد. در عدد عمرش اختلاف وجود دارد. نظرات بین 60، ۶۵و ۷۰ سال است. اما بنظر میرسد 65 سال صحیحتر باشد.(فاطمهبنتأسد علیهاالسلام،بانوان نمونه،ص۷۲)
مراسم دفن
پیامبر بر پیکر ایشان نماز گزارد و چهل تکبیر گفت. داخل قبرش خوابید و قدری قرآن تلاوت کرد. عمار علت این اعمال را پرسید. پیامبر فرمود:40 تکبیر گفتم، چون چهلصف از ملائکه دیدم و برای هر صفی تکبیر گفتم و در قبرش، خود را کشانیدم و از خدا خواستم تا فشار قبر نداشته باشد. با لباس خود کفنش کردم تا فاطمه را در قیامت برهنه محشور نکند. (ریاحینالشریعه،صص۱۱و۱۰)