اعجاز علمی قرآن دربارۀ روش نگه‌داری گندم

در داستان حضرت یوسف علیه‌السلام در مصر، وقتی او خواب فرعون را به هفت سال قحطی تعبیر کرد، پیشنهاد داد که برای جلوگیری از کمبود غذا، گندم‌ها را ذخیره کنند. اما برای اینکه گندم‌ها در این مدت طولانی خراب نشوند، گفت که گندم‌ها را بعد از درو کردن، در خوشه‌هایشان نگه دارند و خرمن نکنند.

در آیات 46 تا 48 سورۀ یوسف می‌خوانیم:
یُوسُفُ أَیُّهَا الصِّدِّیقُ أَفْتِنَا فِی سَبْعِ بَقَرَاتٍ سِمَانٍ یَأْكُلُهُنَّ سَبْعٌ عِجَافٌ وَسَبْعِ سُنْبُلَاتٍ خُضْرٍ وَأُخَرَ یَابِسَاتٍ لَعَلِّیٓ أَرْجِعُ إِلَى النَّاسِ لَعَلَّهُمْ یَعْلَمُونَ 

«یوسف را كه دید، گفت: یوسف، اى دوست باصداقت، تعبیر این چیست :هفت گاو لاغر هفت گاو چاق را مى‌خورند و هفت خوشۀ خشك به‌دورِ هفت خوشۀ سبز مى‌پیچند و آن‌ها را از بین مى‌برند.تعبیرش را بگو تا به دربار برگردم و مطرحش كنم تا همه بفهمند ماجرا چیست»

قَالَ تَزْرَعُونَ سَبْعَ سِنِینَ دَأَبًا فَمَا حَصَدْتُمْ فَذَرُوهُ فِی سُنْبُلِهِ إِلَّا قَلِیلًا مِمَّا تَأْكُلُونَ 

«یوسف گفت: هفت سالِ پشت‌سرِهم بكارید و محصولش را با خوشه ذخیره كنید، به‌جز مقدار كمى كه روزانه مصرف مى‌كنید»

ثُمَّ یَأْتِی مِنْ بَعْدِ ذَٰلِكَ سَبْعٌ شِدَادٌ یَأْكُلْنَ مَا قَدَّمْتُمْ لَهُنَّ إِلَّا قَلِیلًا مِمَّا تُحْصِنُونَ 

«بعد از آن، دورۀ قحطىِ هفت‌ساله فرا مى‌رسد.مردم محصول ذخیره‌شده براى این سال‌ها را استفاده كنند، به‌جز اندكى كه براى بذر نگه مى‌دارید»

مطالعات دانشمندان نشان داده است که اگر گندم‌ها از ساقه جدا شوند یا کوبیده شوند، زودتر خراب می‌شوند؛ اما نگهداری گندم در خوشه، باعث می‌شود:

رطوبت طبیعی گندم حفظ شود: این امر از خشک شدن و ترک خوردن دانه‌ها جلوگیری می‌کند.
هوا به دانه‌ها نفوذ نکند: در نتیجه از رشد قارچ‌ها و کپک‌ها و فساد گندم جلوگیری می‌شود.
حشرات به دانه‌ها دسترسی نداشته باشند: این امر باعث کاهش خسارت آفات به گندم می‌شود.
بنابراین، نگهداری گندم در خوشه، روشی بسیار کارآمد برای حفظ کیفیت و ماندگاری این محصول است . این شیوۀ ذخیره‌سازی و حفظ غلات تا قبل از حضرت یوسف علیه‌السلام سابقه نداشته و خداوند آن را از طریق وحی به ایشان تعلیم داده است.

دکتر عبدالمجید بلعبید و همکارانش از دانشگاه رباط در مراکش تحقیقی روی برخی دانه‌های گندم که به مدت دو سال در خوشه‌ها باقی مانده بودند و دانه‌های دیگری که خارج از خوشه‌ها بودند، انجام دادند. نتایج اولیه نشان داد که دانه‌ها در خوشه‌ها تغییری نکرده و 100% قابل استفاده باقی ماندند، با وجود اینکه انبار عادی بود و شرایط خاصی فراهم نشده بود. دانشمندان همچنین دریافتند که دانه‌هایی که در خوشه‌ها باقی مانده بودند، مقدار قابل توجهی آب از دست دادند و خشک‌تر از دانه‌هایی بودند که خارج از خوشه‌ها باقی مانده بودند. این به این معناست که 20.3% از وزن دانه‌هایی که خارج از خوشه‌ها بودند، آب است که این آب باعث می‌شود که دانه‌ها هنگام کاشت آسیب‌پذیرتر شده و مستعد فساد شوند.

پس از آن، پژوهشگران نرخ رشد بین دانه‌های باقی‌مانده در خوشه‌ها و دانه‌های خارج از خوشه‌ها را به مدت 2 سال مقایسه کردند. آنها دریافتند که دانه‌های باقی‌مانده در خوشه‌ها نرخ رشد بهتری دارند – 20% در طول ریشه و 32% در طول ساقه. سپس پژوهشگران تلاش کردند تا پروتئین‌ها و قندهایی که بدون تغییر باقی مانده بودند را ارزیابی کنند. آنها دریافتند که این مواد در دانه‌هایی که خارج از خوشه‌ها نگهداری شده بودند، پس از 2 سال، 32% کاهش یافتند در حالی که پس از یک سال ذخیره‌سازی این دانه‌ها 20% از این مواد را از دست دادند. دانه‌هایی که در خوشه‌ها ذخیره شده بودند هیچ چیزی را از دست ندادند.

جنبه‌های اعجاز علمی

خدای متعال می‌فرماید: «...آنچه درو می‌کنید در خوشه‌ها باقی بگذارید» که به این معنی است که ذخیره کردن دانه‌ها در خوشه‌ها بهترین راه برای حفظ آنهاست.

دو مشاهده علمی دیگر نیز در این آیه وجود دارد:

1. تعیین مدت زمانی که انتظار می‌رود دانه‌ها قابل استفاده باشند: 15 سال. به مردم فرمان داده شد که به مدت 7 سال گندم بکارند و سپس 7 سال سخت خواهد آمد و سپس یک سال (که مجموعاً 15 سال می‌شود) فرا خواهد رسید که در آن مردم قادر خواهند بود روغن تولید کنند. تحقیقات علمی ثابت کرده‌اند که دانه‌های گندم می‌توانند حداکثر 15 سال قدرت باروری خود را حفظ کنند.

2. روش ذخیره‌سازی با نگه داشتن دانه‌ها در خوشه‌ها نیز در این تحقیق آزمایش شده است. این نشان می‌دهد که بهترین راه برای ذخیره کردن دانه‌ها، روشی است که توسط حضرت یوسف، که از جانب خدا آموزش دیده بود، انجام شده است. این به‌طور تاریخی ثابت شده است که این روش قبلاً ناشناخته بود، به‌ویژه برای مصریان باستان که گندم را خارج از خوشه‌ها ذخیره می‌کردند. بدیهی است که این یک معجزه علمی است که نشان‌دهنده عظمت و دقت قرآن کریم و اینکه آن یک وحی از جانب خداوند متعال است، می‌باشد.

رطوبت، تهویه، حرارت و کیفیت دانه از جمله عواملی هستند که ماندگاری غلات را طولانی تر می کنند. رویان و قدرت باروری غلات بستگی به تازه بودن غله و شرایط نگهداری آن دارد و هر چه این شرایط بهتر باشد قدرت باروری نیز بهتر خواهد بود.
این استاد علوم قرآن و حدیث تصریح کرد: مسلماً زمانی که قحطی با پایان رسیده است مردم مصر باید بذرهایی را برای کِشت در اختیار داشته باشند و همین امر نشان می دهد که در زمان ذخیره غلات به موضوع باروری آنها نیز توجه شده است.

---