در جستجوی وطن

بچه‌ها هنوز ملیتی ندارند 

طبق قانون فرزندان اتباع خارجی حتی اگر در خاک ایران هم متولد شده باشند ایرانی محسوب نمی‌شوند.

به همین خاطر فرزندان آقای ع.ی مدارک شناسایی ایرانی ندارد اما از سوی دیگر در افغانستان هم مسائلی وجود دارد. این خانواده برای هر سه فرزندشان اقدام به گرفتن تذکره الکترونیک کرده بودند که بچه‌ها حداقل ملیت افغانستانی داشته باشند اما با روی کار آمدن طالبان و تغییر ساختارهای اداری و دولتی فرآیند گرفتن تذکره (اصلی‌ترین کارت شناسایی در افغانستان) به مشکل خورده و فعلا تلاش‌هایشان بی‌نتیجه بوده است.

از او درباره وضعیت تحصیل بچه‌ها می‌پرسم که اینطور پاسخ می‌دهد: "از آنجایی که ما اقامت‌مان قانونی‌ست و کارت آمایش داریم طی این سالها برای ثبت‌نام بچه‌ها در مدرسه به مسئله‌ای برنخوردیم، اما حالا برای بچه‌های اتباع سامانه‌ای به نام سهما راه‌اندازی شده تا فرآیند ثبت‌نام مدارس از آنجا صورت بگیرد که این سامانه هم دردسرهای زیادی دارد، گاهی سایت بالا نمی‌آید، خیلی اوقات کد ورود پیامک نمی‌‌شود و داستان‌های دیگر."

سرنوشت کارت‌های هوشمند

داشتن حساب بانکی و دریافت بیمه یکی دیگر از مشکلات اصلی اتباع در ایران است. به گفته آقای ع.ی: "با اینکه بخشنامه‌هایی در این مورد وجود دارد که در صورت داشتن مدارک اقامتی معتبر مهاجران قانونی می‌توانند نسبت به افتتاح حساب جاری اقدام کنند اما هنوز هم بانک‌های بسیار محدودی این فعالیت را انجام می‌دهند و همانجا هم برخوردها سلیقه‌ای است."

از او درباره سرنوشت کارت‌های هوشمندی سوال می‌کنم که قرار بود جایگزین همه اوراق هویتی دیگر اتباع افغانستانی شود که اینطور پاسخ میدهد: "کارت آمایش اتباع با توجه به استان محل سکونتشان صادر می‌شود و برای خروج از آن استان نیازمند مجوز تردد هستند. دریافت این مجوز منوط به گرو گذاشتن کارت آمایش در دفتر کفالت استان محل سکونت است. در این طرح جدید در واقع کارت آمایش و کارت بانکی در یک کارت به نام کارت هوشمند جمع شده بود. حالا شما فرض کنید برای سفر به یک استان دیگر باید این کارت که همان کارت بانکی‌تان هست را گرو بگذارید و بروید. این نکته‌ای بود که اصلا باعث توقف این طرح و شکستش شد."

افتتاح حساب اعتباری ممنوع!

طبق قوانینی که بانک مرکزی در این خصوص وضع کرده اتباع به شرط داشتن مجوز حضور در کشور می‌توانند نسبت به باز کردن حساب نقدی اقدام کنند و انقضا حساب‌شان باید متناسب با مدت اعتبار مجوز حضورشان باشد. اما افتتاح ابزارهای اعتباری مثل دسته چک و نظایر آن، برای اتباع خارجی ممنوع است.

از آقای ع.ی درباره امکان بیمه شدن و دریافت مستمری پس از 30 سال کار کردن می‌پرسم که پاسخ می‌دهد: " کسانیکه کارت آمایش دارند میتوانند بیمه بشوند به شرط آنکه کارت کارگری داشته باشند و در یک کارگاه رسمی مجوز دار مشغول به کار باشند. من مثلا شغلم خیاطی است باید در یک تولیدی که ثبت شده و پروانه‌دار مشغول باشم و کارت کارگری‌ام هم با شغلم یکسان باشند تا کارفرما بتواند مرا بیمه کند. حقیقتا اما این حالت برای تعداد بسیاری کمی از ما اتباع پیش می‌آید و اکثرمان بدون بیمه مشغول به کاریم. کارفرما هم ترجیحش همین هزینه کمتر است."

موج جدید مهاجران افغان کار را سخت‌تر کرده است

می‌گویم بچه‌ها نظرشان درباره ایران چیست؟ حرف از بازگشت به افغانستان نمی‌زنند؟ می‌گوید: "بچه‌ها بیشتر از اینکه خودشان را افغانستانی بدانند ایرانی می‌دانند، آنقدر که با فرهنگ و جامعه ایران آشنایی دارند از افغانستان نمی‌دانند و تقریبا با فرهنگ آنجا بیگانه‌اند. هم برای ما و هم برای خودشان خیلی ناراحت‌کننده است که نمی‌توانند مدارک شناسایی ایرانی داشته باشند، با اینکه متولد اینجا هستند."

آقای عارف ادامه می‌دهد: " تا چندسال پیش برخوردها با ما بسیار خوب بود و روز به روز هم بهتر می‌شد، به هر حال تعداد ما افغان‌ها کمتر بود، بعضی‌هامان همسر ایرانی داشتیم و حتی فرزندانمان متولد ایران بودند، یعنی سالها بود به عنوان یک جمعیت مهاجر در جامعه ایران جا افتاده بودیم. اما با دوره دوم حکومت طالبان بر افغانستان و موج جدید مهاجران افغان اوضاع تغییر کرد. چند وقتی است که رفتارها تغییر کرده و خیلی اذیت می‌شویم، موج افغان‌ستیزی شدید است و از آن سو مهاجران جدید هم می‌خواهند با همان فرهنگ و سبک‌زندگی افغانستان در ایران زندگی کنند که خب طبیعی‌ست توسط جامعه میزبان پس زده می‌شوند. در حالیکه تا سالهای پیش روابط بین مهاجران و ایرانی‌ها دوستانه و بر اساس احترام دوستانه بود. اما اکنون اوضاع بسیار سخت شده است."

---