خانواده در فیلم‌های ایرانی شرم‌آور هستند!

در حالیکه که مخاطب امروزی عموما سریال‌های ترکیه‌ای، کره‌ای و... را در راس تماشای سریال‌ها و فیلم‌های خودشان قرار می‌دهد تا به گفته تماشاچیان کمی امیدواری و روح زندگی شاد به آنان تزریق شود اما فیلم‌هایی که در سینماها می‌بینیم یا نمایشی از فلاکت‌های غمبار بخشی از جامعه است که درگیر معضلات و مشکلات سیاه و ناراحت کننده شده‌اند یا شخصیت‌هایی را نشان می‌دهند که ربطی به زندگی افرادی که در کشورمان زندگی می‌کنند، ندارند.

محوریت خانواده در آثار سینمایی یعنی تامین بخشی از امید دادن به تماشاچی، تحرک و رغبت در زندگی، تشویق به انجام فعالیت‌هایی که برای آنان مفید است، ایجاد خلاقیت و کارآفرینی، تبلیغات درست برای بهبود بخشیدن زندگی و فاکتورهایی که می‌تواند به‌عنوان خانوادگی بودن به فیلم‌ها و سریال‌ها اطلاق شود.

حضور بازیگر کودک در فیلم به معنی خانوادگی بودن آن نیست

صرف خانوادگی بودن به این معنی نیست که در فیلم از کودک یا نوجوانی برای بازی استفاده کنند و بعد به آن امتیاز مثبت خانوادگی بودن بدهند، اگر بخواهیم فیلم‌هایی که در حال اکران هستند را بررسی کنیم از میان ده فیلم «تگزاس 3»، «پول و پارتی»، «در آغوش درخت»، «روایت ناتمام سیما»، «روزی روزگاری آبادان»، «خجالت نکش 2»، «ساعت 6 صبح»، «ملاقات باد جادوگر»، «یادگار جنوب» و... شاید یک یا دوتا از فیلم‌ها در چارچوب خانواده و روی محوریت این موضوع قرار داشته باشد باقی یا سوژه‌های جنایی یا شوخی‌های مثبت 18 دارند که نه تنها مناسب خانواده نیست بلکه در رده بندی سنی نوجوانان هم قرار ندارد.

 درباره رعایت فاکتور خانواده در فیلم‌ها خبرنگار تبیان با چند تن از منتقدان حوزه سینمایی گفت‌وگویی گرفته که در ادامه نظرات آنان و ستاره‌هایی که به لحاظ خانواده بودن به فیلم‌ها داده‌اند می‌آید و هر کدام از منتقدان به فیلم‌های که دیده بودند از یک تا 5 ستاره دادند تا خانوادگی بودن آثار را با امتیاز دادن بسنجیم.

نگاه شرم‌آور به خانواده در تگزاس 3

آرش فهیم منتقد در گفت‌وگو با خبرنگار تبیان درباره فیلم‌هایی که در حال اکران هستند همانند تگزاس 2 می‌گوید: انگار در فیلم تگزاس 2 نوعی نگاه شرم‌آور به خانواده را عرضه می‌کند، در این فیلم، با هدف خنده گرفتن از تماشاگر، باردار شدن یک زن که در واقع رسیدن به مقام مقدس مادری است، هجو و تمسخر می‌شود! سینما قرار است نهادی تفریحی-فرهنگی با کاربرد اصلاح تصورات و باورهای غلط در جامعه باشد، اما در فیلم می‌بینیم، همه از پلیس گرفته تا

 مجرم و از دوست تا دشمن، از آشنا تا غریبه وقتی از حامله شدن یک خانم در سنین بالا خبردار می‌شوند، پوزخند می‌زنند و شوخی می‌کنند! نمایش این موقعیت به ظاهر طنزآمیز، با سیاستگذاری کلان کشور درجهت تقویت نهاد خانواده و تنظیم جمعیت، تضاد دارد. (فهیم هیچ ستاره‌ای به فیلم نمی‌دهد)

فهیم درباره فیلم «در آغوش درخت» می‌گوید: یک فیلم خانوادگی نسبتا خوب و تاثیرگذار است که به‌دور از شعارزدگی و سطحی نمایی و در قالب درام و روایت سینمایی، ارزش خانواده و عشق به اعضای خانواده را مطرح می‌کند.(ستاره 2.5)

او همچنین درباره فیلم «روایت ناتمام سیما» ادامه می‌دهد: تطهیر برملا‌سازی زندگی خصوصی افراد توسط رسانه‌های زرد و فضای مجازی است! گویی این صفحات و مدیران آنها که معمولا دست به افشاگری‌های راست و دروغ درباره افراد مشهور می‌زنند، منجی و خادم افراد متظلم هستند و می‌توانند مظلومیت آنها را به جامعه منتقل کنند! چنان‌که در فیلم «روایت ناتمام سیما» اگر این زردبازی رسانه‌ای و سرک کشیدن در زندگی خصوصی افراد نبود، هیچ وقت حق سیما به رسمیت شناخته نمی‌شد! از این که بگذریم، ما هیچ خانواده درستی در این فیلم نمی‌بینیم؛ تقریبا تمام زنان در فیلم، از مردانی آسیب می‌بینند، در جهان ترسیم شده در فیلم انگار مرد برای ظلم کردن و آسیب زدن به زن خلق شده و زن برای آسیب دیدن از مرد! جالب این است که تنها مرد فیلم که نگاه و برخوردی مثبت با زنان دارد، مدیر کلاهبردار یک پروژه است! (بدون ستاره).

بهره بردن از روند معکوس در سینما

علی افشار منتقد سینما درباره زیست فرهنگی خانواده و انتخابشان در فیلم دیدن چه در نمایش خانگی و چه سینما می‌گوید: با وجود این که امروز با تغییر نسل تکنولوژی ارتباطی، زیست فرهنگی خانواده‌ها و نسل جدید بیشتر در فضای مجازی می‌گذرد، اما این نافی ضرورت تولید و نمایش فیلم خانوادگی در سالن‌های سینما نیست. متاسفانه در بخش شبکه نمایش خانگی، چندان به درجه‌بندی سنی توجه نمی‌شود.

او ادامه می‌دهد: در سالن‌های سینما هم اساسا فیلم «مناسب خانواده‌ها» تعریفی ندارد که ما قائل به ضرورت درجه‌بندی سنی بر فیلم‌ها باشیم و آنچه گاه و بیگاه در سینما یا در محصولات خانگی، به عنوان درجه سنی قید می‌شود، بیشتر جنبه از سر باز کنی دارد. اگر در شرایط فعلی می‌بینید که فیلم‌های غیرخانوادگی می‌فروشند و فیلم‌های خانوادگی مخاطب خود را نمی‌یابند، به دلیل راکد بودن تولید در سینمای خانواده‌محور است و نه چیز دیگر. با این وصف، مطمئنم هر چه فیلم خانوادگی (از درام‌های جذاب خانوادگی گرفته تا فیلم‌هایی با محوریت کودک و نوجوان، فانتزی و تخیلی و ...) بیشتر ساخته شود، و البته تبلیغات درستی درباره این آثار (از پلتفرم‌ها و فضای مجازی تا شبکه‌ها تلویزیونی تا تبلیغات متکثر در شهرها) صورت گیرد، جمعیت سینما رو و فیلم‌بین بیشتری را به چشم خواهیم دید.

من به سینماداران عزیز این قول را می‌دهم که اگر فیلم خانوادگی بیشتر ساخته شود، رونق سالن‌های آنها هم تضمین می‌شود، چرا که قاعدتا جذب یک خانواده به سالن سینما یعنی جذب حداقل سه نفر به سالن سینما پس چه بهتر که سینماداران عزیز به تهیه‌کنندگان و سرمایه‌داران فشار بیاورند تا آنها فیلمنامه‌نویسان و کارگردانان را به این سمت سوق دهند. باشد که از این روند معکوس، بهره ببرند!

ستاره‌هایی که علی افشار به فیلم‌ها داده از این قرار است: در آغوش درخت (3 ستاره)، ساعت 6 صبح (یک ستاره)، تگزاس 3 (بدون ستاره)، ملاقات با جادوگر(بدون ستاره)، روایت ناتمام سیما (یک ستاره)، پول و پارتی (بدون ستاره)، یادگار جنوب (یک ستاره)، روزی روزگاری آبادان (یک ستاره).

در آغوش درخت سراسر خانوادگی و لطیف

بیشترین ستاره این منتقد سینما بر اساس خانوادگی بودن به فیلم «در آغوش درخت» است.

«در آغوش درخت» فیلمی با فرمی لطیف و عاشقانه است و روایت زندگی زوجی را دارد که اختلاف میان آن‌ها افتاده دو فرزند این خانواده به قدری دنیای زیبایی دارند که از زندگی فروپاشیده شده پدر و مادرشان چیزی نمی‌دانند اما بحران ایجاد شده زندگی‌شان را پیچیده و در هم تنیده می‌کند.

فیلم به قدری شاعرانه است که انگار روح خانواده در آن جریان دارد و می‌خواهد آغوشش را برای آن بگشاید.

میلاد نجفی منتقد و نویسنده در گفت‌وگو با تبیان درباره خانوادگی بودن فیلم روزی روزگاری آبادان سخن گفت و به فیلم 2.5 امتیاز داد و البته تا حدودی هم فیلم یادگار جنوب را روی محور خانواده دانست و امتیازی که به آن داد 2 بود.

بازنگری در سینما برای ساخت فیلم‌های خانوادگی

محمد صالح حجت‌الاسلامی فیلمساز و پژوهشگر حوزه سینمایی با اشاره به این موضوع که به شدت فیلم‌های خانوادگی کمی تولید کردیم در حالیکه کشورهای دیگر هر چند کم اما سراغ فیلمسازی سمت این حوزه رفتند، به خبرنگار تبیان می‌گوید: شاید سینمای ما به لحاظ کیفیت بالا باشد اما در این حوزه نتوانسته خودش را ثابت کند اگر سینمای دیگر کشورها را بررسی کنیم به همه لحاظ برای نشان دادن جاذبه گردشگری، خانوادگی بودن و هر موضوعی دیگر که در فیلمهاشان نمایش دهند در تلاش‌اند در حالیکه ما فیلم‌هایمان بسیاری از پارامترهای خانوادگی بودن را شامل نمی‌شود و باید از این وجه بازنگری در سینما صورت بگیرد.

او فیلم در آغوش درخت را فیلمی لطیف و خانوادگی می‌داند که در این وادی حداقل توانسته برخی از سازه‌های خانواده را در اثر به کار ببرد و بر پایه این موضوع حرکت کند.

از در آغوش درخت تا روزی روزگاری آبادان

محمدرضا باقری منتقد و فعال رسانه هم با امتیاز دادن به لحاظ خانوادگی بودن فیلم‌ها به اثر در آغوش درخت (5 ستاره)، تگزاس 3 (2 ستاره)، یادگار جنوب (3 ستاره)، روزی روزگاری آبادان (3.5 ستاره)، روایت ناتمام سیما (2.5ستاره) و پول و پارتی (بدون ستاره) داد.

این منتقد درباره فیلم خانوادگی «در آغوش درخت» می‌گوید: اساسا موضوع فیلم سوژه ملتهب خانوادگی در خصوص بچه‌ها است که موضوع مهمی هم به حساب می‌آید و نوع مواجه آدم‌ها در روابط‌شان خصوصا دوره‌ای که حس می‌کنند برای هم ساخته نشدند و بچه‌ها را نادیده می‌گیرند از این حیث فیلم انسانی، رقیق، اثرگذار و قابل تاملی است.

در آغوش درخت را در دانشگاه‌ها آموزش دهید

باقری می‌گوید: در پایان فیلم انگار همه چیز در ذهن آدمی آغاز می‌شود. حتی فیلم به گونه‌ای است که مخاطب اگر با دقت آن را تماشا کند تا ماه‌ها و شاید سال‌ها در ذهنش باقی بماند این فیلم می‌تواند در کلاس‌های آموزش خانواده دانشگاه‌ها تدریس شود یا اکران این فیلم برای کسانی که میخواهد ازدواج کند ضروری است و اگر افرادی که می‌خواهند ازدواج کنند با دیدنش این فیلم شاید خیلی از اختلافات، معضلات و مشکلات را نداشته باشند.

در آغوش درخت فیلمی است که همه باید ببینند و همه دعوت کنند افرادی که ندیده‌اند بروند و این فیلم را ببینند شاید باعث جلوگیری بسیاری از آسیب‌های اجتماعی خواهد بود. 

---