علت‌های احتمالی اینکه نمی‌توانید باردار شوید

ناباروری به معنی عدم توانایی برای انعقاد نطفه بعد از یک سال تلاش برای باردارشدن است. اما برای افراد بالای ۳۵ سال، پزشکان معمولاً بعد از ۶ ماه تلاش برای باردارشدن و نتیجه‌نگرفتن، درمان را شروع می‌کنند.
اگر سعی دارید بچه‌دار شوید و تاکنون شانسی نداشته‌اید، مشکلات احتمالی باروری را باید بررسی کنید. این علائم می‌توانند به این معنی باشند که احتمالاً بدون مداخلات درمانی نمی‌توانید باردار شوید و باید زودتر درمان را شروع کنید.

پریودهای نامنظم

پریود منظم که هر ۲۱ تا ۳۵ روز اتفاق می‌افتد معمولاً نشان می‌دهد تخمک‌گذاری اتفاق می‌افتد. اما اگر پریودهای منظمی ندارید می‌تواند علامت ناباروری یا مشکلی در سلامتی باشد که باید به پزشک مراجعه کنید. حتی اگر مدت کوتاهی است که برای باردارشدن تلاش می‌کنید؛ اما نتیجه‌ای نگرفته‌اید و پریودهای نامنظم دارید باید مورد بررسی قرار بگیرید.
افرادی که پریودهای نامنظمی دارند یا پریود نمی‌شوند باید هر چه زودتر مورد بررسی قرار بگیرند. زیرا پریود نامنظم یا پریود نشدن نشان می‌دهد هر ماه در زمانی که انتظار می‌رود تخمکی آزاد نمی‌شود و همین باردارشدن را سخت می‌کند.
بی‌نظمی‌های پریود به دلایل متعددی رخ می‌دهد. مثلاً سندرم تخمدان پلی‌کیستیک، سیگنال‌های هورمونی غیرمعمول از تخمدان، عدم وجود تخمک یا دیگر فاکتورهای اندوکرین. همچنین اگر فاکتورهای شناخته شده‌ای دارید که شما را در معرض یائسگی زودرس قرار می‌دهند باید ارزیابی پزشکی شوید.

پریودهای سنگین یا پریود نشدن

آنهایی که پریود نمی‌شوند؛ مانند کسانی که پریودهای نامنظم دارند ممکن است مشکلاتی در باردارشدن داشته باشند؛ زیرا تخمک‌گذاری قابل‌پیش‌بینی ندارند. افرادی که پریودهای سنگین دارند نیز ممکن است مشکلات دیگری داشته باشند؛ مثلاً فیبروم رحم یا پولیپ رحم که لانه‌گزینی نرمال و لازم برای بارداری را در رحم مشکل می‌کند.
هرچند توقف مصرف قرص ضدبارداری می‌تواند بر تکرار و سنگینی سیکل‌های قاعدگی اثر بگذارد؛ اما مدتی طول می‌کشد که بدن انطباق پیدا کند. اگر بیشتر از دو ماه است پریود نشده‌اید و باردار نیستید یا اگر پریودهای واقعاً سنگینی دارید، باید به پزشک مراجعه کنید.

نوسانات هورمونی

عدم تعادل هورمونی زمانی رخ می‌دهد که هورمون بخصوصی به میزان خیلی زیاد یا خیلی کم در بدن ترشح می‌شود. بسته به هورمون موردنظر، بالا یا پایین‌بودن سطح هورمون می‌تواند بر بارداری اثر بگذارد. علائم معمول نوسانات هورمونی معمولاً در تغییرات پریود دیده می‌شوند؛ اما مردان نیز می‌توانند دچار نوسانات هورمونی شوند.

درد لگن

داشتن درد مزمن لگن لزوماً به معنی عدم توانایی در بارداری نیست. اما درد لگن اغلب بخشی از اختلالاتی است که می‌توانند باردارشدن را سخت کنند، مثلاً اندومتریوز، عفونت لگن، فیبروم و کیست‌های تخمدان.
اندومتریوز می‌تواند به چند دلیل باردارشدن را با دشواری روبرو کند. همچنین سابقهٔ عفونت لگن مانند کلامیدیا می‌تواند به لوله‌های فالوپ آسیب بزند.
این احتمال هم وجود دارد که درد لگن، یک علت ثانویه مربوط به دیگر علت‌ها و مرتبط با سلامت تناسلی باشد که نقش چشمگیری در باروری ندارند.

اختلال نعوظ

اختلال نعوظ یک عارضهٔ رایج است که می‌تواند بر باروری اثر بگذارد. گاهی اختلال نعوظ می‌تواند نشانه این باشد که هورمون‌ها به میزان لازم ترشح نمی‌شوند. یا نشان می‌دهد که مشکلی در سلامتی وجود دارد که باید توسط پزشک بررسی شوند.
اختلال نعوظ می‌تواند در زوج‌هایی که سعی در بچه‌دارشدن دارند منجر به استرس بیشتری شود؛ زیرا زوج‌ها متمرکز بر انعقاد نطفه در روزهای تخمک‌گذاری شوند.
برای افرادی که به دلیل استرس و اضطراب مرتبط با زمان خاص نزدیکی دچار اختلال نعوظ می‌شوند، راهکاری وجود دارد که در آن نمونه‌ای از اسپرم فریز شده و بعداً از آن برای انعقاد نطفه مصنوعی استفاده می‌شود.
خوشبختانه اختلال نعوظ با دارو و روش‌های دیگر قابل‌درمان است.

مشکلاتی در انزال

اختلال در انزال (Ejaculatory dysfunction) یک اختلال جنسی شایع است. این اختلال معمولاً در افراد جوان‌تر به وجود می‌آید و می‌تواند باعث کم حجمی مایع منی یا کلاً مشکل در انزال شود.
به هر صورت، مشکل در انزال باعث می‌شود دخول ِ زمان‌بندی شده با موفقیت کمتری روبرو شده و بر باروری اثر بگذارد؛ زیرا اسپرم قادر نخواهد بود به شیوهٔ معمول با تخمک ارتباط برقرار کند. در آقایانی که داروهای مهارکننده بازجذب سروتونین مصرف می‌کنند، مشکل در انزال می‌تواند از عوارض جانبی دارو باشد.
اگر مشکل در انزال وجود دارد، چه به دلیل مصرف داروها و چه به هر دلیل دیگری، باید ارزیابی پزشکی انجام شود.

بیضه‌های متورم یا دردناک

متورم یا دردناک بودن بیضه‌ها طبیعی نیست و نشان می‌دهد مشکلی وجود دارد. در این شرایط، متخصص اورولوژیست می‌تواند با تجزیه‌وتحلیل مایع منی و یک معاینه فیزیکی کامل، علت را مشخص کند.
تورم و درد بیضه‌ها می‌تواند علامتی از عفونت یا یک فرایند التهابی باشد که تعداد اسپرم‌ها را کاهش می‌دهد و باید مداوا شود.

قرارگرفتن در معرض مواد شیمیایی و سمی

اگر به‌واسطه شغلتان زیاد در تماس با مواد شیمیایی و سمی باشید ممکن است دچار ناباروری و کاهش سلامت اسپرم شوید. کشاورزان، نقاش‌ها، افرادی که با فلزات کار می‌کنند و...، همگی در معرض ناباروری هستند. در مورد اقداماتی که می‌توانید برای محافظت از خودتان انجام دهید از پزشک کمک بگیرید.

سقط‌های مکرر

ناباروری معمولاً با ناتوانی در باردارشدن مرتبط است؛ اما ممکن است کسی که مکرراً سقط‌جنین دارد نیز برای باردارشدن به کمک پزشکی نیاز داشته باشد. سقط‌جنین غیرمعمول نیست و تقریباً ۲۰ درصد از بارداری‌ها دچار سقط می‌شوند. تنها یک درصد از زنان بارور، سه سقط‌جنین پشت‌سرهم دارند.

سابقه عفونت‌های منتقله از راه جنسی

عفونت‌های منتقله از راه جنسی نیز می‌توانند باعث ناباروری شوند. عفونت و التهاب ناشی از کلامیدیا یا سوزاک می‌تواند سبب انسداد در لوله‌های فالوپ شود و این نه‌تنها باردارشدن بدون مداخله پزشکی را غیرممکن می‌کند بلکه می‌تواند فرد را در معرض بارداری خارج از رحم قرار بدهد.

مشکلات وزنی

اگر کسی اضافه‌وزن یا کمبود وزن داشته باشد، قدرت باروری‌اش تحت‌تأثیر قرار خواهد گرفت. در واقع وزن نقش مهمی در سطح هورمون‌ها دارد و بر تخمک‌گذاری و تعداد اسپرم‌ها اثر می‌گذارد. تحقیقات نشان می‌دهد ریسک ناباروری در افراد چاق نسبت به افرادی که وزن متعادل دارند سه برابر بیشتر است.
مطالعات نشان می‌دهند در مادرانی که اضافه‌وزن دارند، حتی اگر خود جنین از نظر ژنتیکی نرمال باشد، احتمال لانه‌گزینی کمتر و احتمال سقط‌جنین بیشتر است. ضمناً زنانی که به میزان زیادی کمبود وزن دارند اغلب تخمک‌گذاری نمی‌کنند و پریودهای نامنظم دارند یا پریود نمی‌شوند. مردانی که اضافه‌وزن زیادی دارند نیز اغلب دچار ناهنجاری‌های اسپرم هستند.
به زبان ساده‌تر، اضافه‌وزن یا کمبود وزن داشتن بر هورمون‌ها و سلامت باروری اثر می‌گذارد و زن و مرد ندارد. وزن بدن بر شیوه ترشح و تنظیم هورمون‌ها در تمام سطوح بدن اثر می‌گذارد؛ از مغز و غدد آدرنال گرفته تا اندام‌های تناسلی.

بالابودن سن مادر

بالابودن سن مادر به این معنی است که ذخیره تخمدانی کمی وجود دارد یا تخمک‌های بسیار کمی باقی مانده‌اند که اغلب منجر به موانع بزرگ‌تری در باروری می‌شوند. فراموش نکنید که هر چه سن شما بیشتر می‌شود، تخمک‌های کمتری دارید و این تخمک‌ها کیفیت پایین‌تری نیز دارند. ضمناً سن بالای مادر باعث افزایش ریسک سقط‌جنین نیز می‌شود و احتمال داشتن جنین سالم پایین می‌آید.

فاکتورهای سبک زندگی

شیوه زندگی و انتخاب‌هایی که می‌کنید می‌توانند بر باروری شما اثر بگذارند. به همین دلیل بیشتر پزشکان توصیه می‌کنند الکل و کافئین زیاد مصرف نکنید، سراغ داروهای غیرمجاز و سیگار نروید، به طور منظم ورزش کنید و وزن سالمی داشته باشید تا سالم بمانید و احتمال باروری خود را بالا ببرید و ریسک عوارض بارداری را کاهش دهید.
داده‌های علمی نشان می‌دهند رژیم غذایی مدیترانه‌ای و پرهیز از غذاهای فراوری شده می‌تواند اثرات مثبتی بر قدرت باروری بگذارد. تغذیه متمرکز بر میوه‌ها و سبزی‌ها، پروتئین‌های کم‌چرب، مغزها و دانه‌ها، بنشن و حبوبات، چربی‌های سالم و کاهش مصرف گوشت قرمز همگی انتخاب‌هایی هستند که احتمال بارداری سالم را بیشتر می‌کنند.

عوارض و بیماری‌ها

یکی از شایع‌ترین بیماری‌هایی که می‌تواند منجر به ناباروری شود، سندرم تخمدان پلی‌کیستیک است. این عارضه منجر به اختلال در تخمک‌گذاری شده و اغلب سلامت متابولیکی را نیز تحت‌تأثیر قرار می‌دهد (مثلاً دیابت یا کلسترول بالا).
عفونتی که به لوله‌های فالوپ آسیب بزند نیز می‌تواند موجب ناباروری شود. وقتی این لوله‌ها آسیب ببینند یا مسدود شوند، راهی برای ملاقات تخمک و اسپرم وجود نخواهد داشت.
حتی ابتلا به سرطان نیز بر باروری اثر می‌گذارد. درمان سرطان شامل داروها و پرتوهایی می‌شود که به تخمدان‌ها، کیفیت تخمک و سلامت رحم یا اسپرم آسیب می‌زنند. اگر بیماری یا مشکل خاصی دارید مهم است که پیش از اقدام برای بارداری با پزشک مشورت کنید و اقدامات لازم را انجام دهید.
فرقی نمی‌کند سن والدین چقدر است، پزشکان همیشه سعی می‌کنند عوارض و مشکلات موجود را شناسایی و درمان کنند تا بهترین بارداری اتفاق بیفتد. امروزه شیوه‌های مؤثری برای کمک به بارداری وجود دارند که احتمال بارداری موفق و سالم را بسیار افزایش داده‌اند.

---