سیر جراحی‌ پلاستیک در تاریخ جهان

زن مصری با یک انگشت مصنوعی

قدیمی‌ترین مدارک شناخته‌شده در زمینه پزشکی مصر باستان در متنی به نام «پاپیروس ادوین اسمیت» یافت می‌شود. این نام از مصرشناس آمریکایی گرفته شده که این متن را در سال ۱۸۶۲ خریداری کرد. این پاپیروس شامل بررسی جراحت‌ها و تشخیص‌های پزشکی است و نشان می‌دهد که مصریان چگونه زخم‌ها و شکستگی‌ها را درمان می‌کردند. برای مثال، در این پاپیروس توضیح داده شده که برای درمان جراحت‌های بینی، ابتدا بینی را در وضعیت مورد نظر قرار می‌دادند و سپس با استفاده از تخته شکسته‌بندی، پارچه زخم‌بندی، پنبه و فتیله، آن را در محل ثابت می‌کردند.

مصریان باستان همچنین از اندام‌های مصنوعی استفاده می‌کردند. در سال ۲۰۰۰، یک مومیایی کشف شد که دارای انگشت پای مصنوعی بود که احتمالاً برای کمک به راه رفتن این زن تعبیه شده بود.

هند؛ صاحب نخستین جراحی‌های ترمیم بینی

جاستین یوسف، جراح برجسته در بیمارستان رویال پرینس آلفرد در سیدنی، در پژوهشی به تاریخچه جراحی‌های زیبایی پرداخته و به نقشی که هند در این زمینه ایفا کرده اشاره می‌کند. در قرن ششم قبل از میلاد، پزشکان هندی عملیاتی انجام می‌دادند که شباهت زیادی به جراحی‌های زیبایی بینی امروزی داشت. سوشروتا، پزشک نامدار هندی که گاه از او به‌عنوان پدر جراحی پلاستیک یاد می‌شود، در کتاب خود «سوشروتا سامهیتا»، شیوه‌ای پیشرفته برای پیوند پوست را توصیف کرده است.

در مصاحبه‌ای با سی‌ان‌ان، یوسف به مجازاتی در هند باستان اشاره می‌کند که به‌واسطه آن، بینی مجرمان در پی ارتکاب هرگونه عمل خلاف قانون قطع می‌شد. این مجازات نه تنها درد و ناراحتی جسمی به همراه داشت، بلکه فرد را در جامعه دچار شرمساری می‌کرد، زیرا عدم وجود بینی نشان‌دهنده سابقه مجرم بود. سوشروتا با استفاده از پوست سایر قسمت‌های بدن، احتمالاً از گونه یا پیشانی، برای بیمار بینی جدیدی می‌ساخت. این تکنیک پیشرفته نشان‌دهنده توانمندی و دانش بالای پزشکان هندی در جراحی پلاستیک تلاش آنها برای بازگرداندن عزت نفس و جایگاه اجتماعی بیماران بوده است.

جاده ابریشم

اما این‌گونه عمل‌ها به مصر و هند باستان محدود نمی‌شد. اولین مورد شناخته‌شده ترمیم شکاف مادرزادی کام و لب به پزشکان چینی در قرن چهارم قبل از میلاد بازمی‌گردد. در روم باستان نیز، الوس کورنلیوس سلسوس، دانشنامه‌نویس، روش‌هایی را توصیف کرده بود که شامل برداشتن پوست اضافه دور چشم بیمار می‌شد، عملی که امروزه به بلفاروپلاستی یا جوان‌سازی پلک معروف است. شرف‌الدین صابونچی‌اوغلو، پزشک برجسته عثمانی هم در  قرن 15 میلادی کتابی درباره جراحی زیبایی صورت و پلک نوشت که به پیشرفت‌های قابل‌توجهی در این حوزه کمک کرد.

در قرون وسطی

پیشرفت جراحی پلاستیک از هزاران سال پیش، با تلاش‌های ابتدایی پزشکان در این حوزه، روندی رو به رشد داشت. اما به‌طور ناگهانی، این پیشرفت در قرون وسطی متوقف شد. این توقف همزمان با سقوط امپراتوری روم و ترویج مسیحیت اتفاق افتاد، که منجر به کاهش توجه به جراحی‌های زیبایی شد.

چرا که در قرون وسطی، با گسترش مسیحیت و تأکید آن بر تقوا و پرهیز از خودآرایی، جراحی‌های زیبایی تا حدی مذموم بودند. با این حال، در دوره رنسانس، که دوران انقلاب علمی و هنری بود، جراحی پلاستیک دوباره شکوفا شد.

تاثیر جنگ‌های جهانی روی جراحی زیبایی

پیشرفت جراحی پلاستیک در قرن‌های بعدی به‌طور نسبی کند بود تا این‌که در قرن نوزدهم داروهای بیهوشی توسعه پیدا کردند، با این اتفاق مهم حالا جراحی‌های زیبایی به راحتی امکان‌پذیر بودند، هم‌چنین جنگ‌های جهانی نیز نقش بسزایی در پیشرفت جراحی پلاستیک در دنیا داشتند.

در جنگ جهانی اول، تعداد زیاد آسیب‌های صورت به پزشکان فرصت داد تا روش‌های جدید جراحی را امتحان کنند. با وجود پیشرفت‌ها در پیوند پوست و استخوان و بازسازی صورت، جراحی زیبایی هنوز چندان رایج نبود. بین دو جنگ جهانی، استانداردهای جراحی پلاستیک بهبود یافت و اولین تلاش‌ها برای جراحی تغییر جنسیت انجام شد. در مقاله‌ای از دکتر ریچارد ال. دالسکی در دهه ۱۹۳۰ با انجام جراحی‌های بینی و پستان اشاره شده، اما بسیاری از جراحان پلاستیک از این نوع عمل‌ها اجتناب می‌کردند چون نمی‌خواستند سطحی به نظر برسند.

پس از جنگ جهانی دوم، با پیشرفت فناوری، کاهش خطرات ناشی از جراحی و افزایش درآمد، جراحی پلاستیک محبوب‌تر شد. تا دهه ۱۹۶۰، بسیاری از عمل‌های زیبایی مانند افزایش حجم سینه، عمل بینی و تغییرات صورت رایج شدند. مثلاً تزریق بوتاکس که ابتدا برای درمان مشکلات بینایی بود، در سال ۲۰۰۲ برای رفع چروک‌های پوست تأیید شد. در دهه ۱۹۹۰، جراحی پلاستیک به اوج محبوبیت رسید و تعداد عمل‌ها در آمریکا به‌طور چشمگیری افزایش یافت.

 

پدر جراحی پلاستیک در دنیا

بر اساس برخی دست‌نوشته‌ها، سوشروتا به‌عنوان پدر جراحی در دنیا شناخته می‌شود. حدود 600 سال قبل از میلاد، سوشروتا (پزشک نامدار هندی) برای رفع نواقص بینی و گوش، اقداماتی انجام داد که آثار او در قرن هفتم به زبان عربی ترجمه شد و سپس در اروپا مورد استفاده پزشکان قرار گرفت. اولین کسی که از آثار سوشروتا بهره برد، پزشکی ایتالیایی به‌نام گاسپاره بود. برخی افراد، گاسپاره را نیز به‌عنوان پدر جراحی پلاستیک در دنیا می‌شناسند. او با پیوند بافت و پوست بازو به بینی صدمه‌دیده، به رفع نواقص بینی می‌پرداخت. سال‌ها بعد، پزشکی آمریکایی به‌نام جان اورلاندو اولین بار در دنیا با روش بسته اقدام به جراحی بینی کرد و به‌عنوان پدر جراحی نوین شناخته شد. . در سال 1917، هارولد جیلی پزشک نیوزلندی نیز اولین بیمارستان ترمیم آسیب‌های صورت در جهان را تأسیس کرد..

والتر یو؛ ملوان انگلیسی که نخستین بیمار جراحی پلاستیک مدرن بود

جنگ جهانی اول تحولی چشمگیر در جراحی پلاستیک به وجود آورد. جراحات شدید و وحشتناک صورت سربازان در این دوره، پزشکان را وادار به پیشرفت در این زمینه کرد. این شرایط نشان داد که جراحی زیبایی چه تأثیر عمیقی بر زندگی انسان‌ها می‌تواند داشته باشد. والتر یو، ملوان انگلیسی که در جنگ به شدت آسیب دیده بود، نخستین فردی بود که تحت جراحی زیبایی به‌صورت علمی و پیشرفته قرار گرفت.

انجام اولین عمل جراحی زیبایی در ایران در سال 1307

دکتر سیروس اصانلو، که به‌عنوان پدر جراحی پلاستیک در ایران شناخته می‌شود، حدود 80 سال پیش اولین جراحی پلاستیک را انجام داد. او تحصیلات خود را در زمینه جراحی پلاستیک در آمریکا به پایان رساند و پس از بازگشت، در دانشگاه تهران در بخش جراحی پلاستیک و ترمیمی به انجام عمل‌های زیبایی پرداخت.