«ذغال مالی»، «پولکه تولاما» و «شاخسی واخسی» در محرم

 یا همانی که از چند روز قبل همه جا را از پارچه مشکی‌ها پر کرده تا لحظه آخر نور سبز بغلمان کند تا از آن تاریکی مطلق بیرون بیاییم! این‌ها ارثیه مامان‎بزرگ‌ها و بابابزرگ‌هایی است که این حب به قلبمان رسیده که با هیچ کتاب، مقتل و... به دست نمی‌آید! این حب نتیجه همان روضه‌هایی است که نور به تمام قسمت خانه برای عزاداری رسیده تا روح‌مان را درخشان کند.

اشک‌‌ها با روح آرام گرفته از «آه‌»‌های رها شده و از دل‌های شکسته اما بیا قلبمان را گنده کنیم از حجم مصیبت‌ها و «آه‌»هایمان را فرو بخوریم!

در این ماه آیین‌هایی که روح‌مان را به آن روزها گره می‌‌زند و می‌تواند تا حدودی تسکین غم سنگین روی سینه باشد در روستاها و شهرستان‌ها برپا می‌شود از علم جوشدی، ذغال مالی، پولکه تولاما، علم بندی، شمع افروزی، شبیه خوانی و شاخسی واخسی...

ذغال مالی تا پولکه تولاما

علم جوشدی، ذغال مالی، پولکه تولاما، علم بندی، شمع افروزی، شبیه خوانی و شاخسی واخسی از آیین‌های عزاداری است که در مناطق مختلف استان‌هایی همچون آذربایجان شرقی و غربی اجرا می‌شود.
«جوشدی» علم بسیار بلندی را روز عاشورا در میان جمعیت به حرکت درمی‌آورند که در مناطقی چون اهر، هشترود، کلیبر، مراغه و … برگزار می‌شود.

«ذغالی مالی» یکی دیگر از آیین‌هایی نمایشی در ایام محرم است که گروهی با نام «تشنه لبان کربلا» بر چهره خود ذغال می‌کشند و سیاه می‌کنند و عزاداری می‌کنند.

مراسم «پولکه تولاما» از آیین‌هایی است که در روستای فرج‌آباد روز عاشورا برگزار می‌شود زمانی که طبل و سنج و قره نی نواخته می‌شود و در خرمنگاه روستا مشعل را در هوا می‌چرخانند.

شاخسی واخسی همراه با اشعارخوانی و کفن بر تن

دسته شاخسی واخسی از مهمترین مراسمی است که در این ایام برگزار می‌شود این دسته دو گروه دارد در یک گفت وگوی متقابل به حرکت در کوچه‏‌ها، خیابان و محلات می‌‏پردازند در ابتدای دسته شاخسی واخسی یک نفر به نام دسته باشی حرکت می‏‌کند و اشعار مرتبط را می‏‌خواند و عزاداران در حالیکه به ردیف با یک دست همدیگر را گرفته‌‏اند با دست دیگر بر سینه می‌‏زنند و حرکت می‏‌کنند همچنین صبح روز عاشورا در برخی از مناطق دسته شاخسی واخسی پس از طلوع آفتاب کفن پوشیده عزاداری می‌‏کنند.

علم بندی و شمع افروزی

دسته‌های عزاداری در برپاکردن علم اقدام می‌کنند. علم که به ارتفاع ۱۰ متر است، عزاداران و نذرداران نذورات خود را به آن می‌بندند و هنگام سوگواری علم را برافراشته و در وسط میدان می‌ذارند. مراسم شمع روشن کردن یا شمع افروزی در برخی مناطق گاه گروهی از عزاداران دور هم می‌شوند و به ۳۵ تا ۴۰ حسینیه یا مسجد می‌‏روند و در مقابل هر یک تعدادی شمع روشن می‌کنند و این را که به نشانه آتش افروزی امام حسین علیه‌السلام هنگام وداع با یارانش می‌‏دانند.