چرا مچ پایتان ورم کرده است؟

شاید فوراً متوجه تورم قوزک پایتان شوید؛ زیرا فضاهای بین بافتی می‌تواند چند لیتر آب و مایعات در خود نگه دارند. در واقع تورم قوزک پا ممکن است تا زمانی که دو تا سه لیتر مایع در بافت‌ها جمع نشود خودش را نشان ندهد (چیزی حدود ۶ بطری آب). اگر یک عارضه حاد مانند لخته خون علت تورم باشد، ممکن است تورم قوزک پا به‌سرعت اتفاق بیفتد. اما اگر عارضه‌ای مزمن علت این تورم باشد احتمالاً زمان زیادی طول می‌کشد تا ایجاد شود.
تورم می‌تواند در یک یا هر دو پا اتفاق بیفتد. پوست اطراف قوزک پا ممکن است کشیده یا درخشان به نظر برسد. تورم قوزک پا معمولاً در پایین پاها قابل‌رؤیت‌تر است و دلیل آن اثر جاذبه می‌باشد. تورم قوزک پا می‌توانند بعد از راه‌رفتن، ایستادن یا نشستن طولانی‌مدت بدتر شود. فشاردادن انگشت روی ناحیه متورم ممکن است باعث یک فرورفتگی جزئی در پوست شود که به آن ادم گوده گذار نیز می‌گویند.
تورم قوزک پا همیشه هم درد ندارد؛ اما ممکن است تا حدودی درد و سنگینی یا مشکل در راه‌رفتن ایجاد کند. در موارد شدیدتر، راه‌رفتن ممکن است واقعاً سخت شود.

علت‌های معمول تورم قوزک پا

سیستم لنفاوی شما مسئول مدیریت سطح مایعات در بدنتان است. وقتی سیستم لنفاوی قادر به دفع مایعات اضافی نباشد (مثلاً به دلیل یک عارضه) ممکن است تورم قوزک پا رخ بدهد.

نارسایی مزمن وریدی
درون رگ‌های شما دریچه‌هایی وجود دارد که به حرکت خون به سمت قلب کمک می‌کنند. نارسایی مزمن وریدی زمانی رخ می‌دهد که دیواره رگ‌ها ضعیف شده و در نتیجه این دریچه‌ها آسیب‌دیده و خوب عمل نمی‌کنند. وقتی این اتفاق می‌افتد، خون نمی‌تواند به‌درستی جریان پیدا کند و در رگ‌ها جمع می‌شود یا می‌ماند. تجمع خون هم می‌تواند باعث تورم قوزک پا شود. هر کسی می‌تواند دچار ای عارضه شود؛ اما معمول‌ترین ریسک فاکتورها این مواردند:
. بالابودن سن
. سابقه نارسایی مزمن وریدی یا نارسایی احتقانی قلب در خانواده
. سابقه ابتلای خود فرد به ترومبوز ورید عمقی
. چاقی
. بارداری
. ساعات طولانی نشستن یا ایستادن
. قدبلند بودن
. سیگارکشیدن
نارسایی مزمن وریدی یک عارضه مادام‌العمر است و می‌تواند به‌مرورزمان بدتر بشود؛ اما با درمان به‌موقع، علائم بهتر خواهند شد.

مصرف دارو
عوارض جانبی یک سری از داروها می‌تواند باعث تورم و ادم قوزک پا بشود، مثلاً:
. داروهای ضدافسردگی
. مهارکننده‌های کانال کلسیم
. هورمون‌هایی مانند استروژن و تستوسترون
. کورتیکواستروئیدها
لازم به یادآوری است که نباید مصرف هیچ دارویی را بدون تأیید پزشک متوقف کنید یا تغییر بدهید.

نارسایی قلبی
نارسایی قلبی عارضه‌ای است که در آن قلب به دلیل ضعیف‌شدن نمی‌تواند خون را به طور مناسب پمپاژ کند. در نتیجه خون در جاهایی مثل پایین پاها یا قوزک پا جمع می‌شود. اگر نارسایی احتقانی قلب دلیل این تورم باشد به‌احتمال زیاد تورم در هر دو پا رخ خواهد داد.
البته تورم ناشی از نارسایی قلبی هر قسمتی از بدن را می‌تواند تحت‌تأثیر قرار بدهد. مثلاً مایعات ممکن است به سمت ریه‌ها پس‌زده شوند و ادم ریوی ایجاد کنند که با علائمی مانند تنگی نفس و سرفه همراه است.

سیروز کبد
سیروز به عارضه‌ای گفته می‌شود که در آن کبد به‌شدت زخم می‌شود. وقتی سیروز رخ می‌دهد، کبد نمی‌تواند عملکرد درستی داشته باشد و جلوی جریان مناسب خون گرفته می‌شود. این انسداد می‌تواند در پاها و شکم تورم ایجاد کند. اگر متوجه تورم قوزک پای‌تان شدید و سابقه بیماری کبد دارید لازم است حتماً به پزشک مراجعه کنید.
بدون درمان، ریسک عوارضی مانند پرفشاری خون پورتال، عفونت‌های مجاری ادراری، پنومونی، سرطان کبد و نارسایی کبد بالا خواهد رفت.

بیماری کلیوی
کلیه‌ها مسئول دفع ضایعات از خون هستند، اما وقتی دچار بیماری مزمن کلیوی می‌شوید، کلیه‌هایتان نمی‌توانند خونتان را به‌خوبی فیلتر و تصفیه کنند. در نتیجه مایعات در بدن جمع شده و باعث تورم پاها خواهد شد. متأسفانه بیشتر افراد نمی‌دانند بیماری کلیوی دارند تا زمانی که کلیه‌هایشان به‌شدت آسیب می‌بیند. معمولاً بیماری کلیوی با یک تست ادرار یا خون به یک دلیل دیگر تصادفاً کشف می‌شود.

طولانی‌مدت ایستادن یا نشستن
زیاد نشستن یا ایستادن می‌تواند باعث تورم پاها شود. اغلب، طولانی در هواپیما و اتومبیل نشستن در سفر نیز باعث تورم پاها می‌شود که ناشی از اثر جاذبه و حرکت‌نکردن است که باعث می‌شود خون به طور کامل به قلب برنگردد.

لنف ادم
وقتی سیستم لنفاوی آسیب می‌بیند، بافت‌های بدن پُر از مایع شده و ورم می‌کنند. این عارضه لنف ادم نام دارد و به دلایل زیر می‌تواند رخ بدهد:
. عفونت
. آسیب
. سرطان
. برداشتن گره لنفی
. رادیوتراپی
. عمل جراحی که به سیستم لنفاوی آسیب زده
لنف ادم معمولاً باعث تورم دست‌ها و پاها می‌شود؛ اما در دیگر قسمت‌های بدن نیز می‌تواند اتفاق بیفتد.

ترومبوز ورید عمقی
ترومبوز ورید عمقی زمانی است که لخته خون در ورید عمقی پاها شکل می‌گیرد. شرایط متعددی می‌توانند باعث این عارضه بشوند:
. آسیب به رگ‌ها حین عمل جراحی
. کاهش جریان خون به دلیل استراحت مطلق بودن یا حرکت نداشتن
. استفاده از قرص‌های ضدبارداری
. سیگارکشیدن
. سابقه سرطان
. سابقه ترومبوز ورید عمقی
پیامدهای ترومبوز ورید عمقی می‌تواند خطرناک باشد. اگر لخته خون از جای خود کنده شده و در جریان خون راه بیفتد می‌تواند باعث آمبولی ریه شود. لخته خون می‌تواند به دریچه‌های قلب آسیب زده و منجر به نارسایی مزمن وریدی شود.

بارداری
وقتی باردار می‌شوید طبیعی است که دست‌ها و پاها و انگشتانتان ورم کنند و این شیوه بدن شما برای حفظ مایعات است. این تورم درصورتی‌که تمام روز سرپا باشید یا هوای بیرون خیلی گرم باشد بدتر هم می‌شود؛ چون بدن شما تمام تلاش خود را می‌کند تا آب را نگه دارد.
اما اگر در عرض مدت خیلی کوتاهی دست‌ها و پاها و صورتان متورم شود می‌تواند خطرناک باشد. تورم ناگهانی می‌تواند علامت پره اکلامپسی باشد که عارضه‌ای جدی بوده و باعث افزایش فشارخون بعد از هفته بیستم بارداری می‌شود. پره اکلامپسی باید هر چه سریع‌تر تحت درمان قرار بگیرد.

آسیب پا
آسیب‌های معمول پا مثل کشیدگی یا پیچ‌خوردن قوزک پا اغلب می‌توانند باعث تورم شوند. به‌طورکلی این نوع تورم خودش در عرض چند روز برطرف می‌شود. استفاده از کمپرس سرد یا بریس قوزک پا می‌تواند به کاهش تورم کمک نماید. اگر دردتان بعد از دو سه روز خوب نشد یا فکر می‌کنید ممکن است شکستگی یا پارگی داشته باشید به پزشک مراجعه کنید.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟

تورم قوزک پا می‌تواند علامتی از یک عارضه جدی باشد، بنابراین مراجعه به پزشک مهم است. اگر علاوه بر تورم قوزک پا دچار تنگی نفس یا درد در قفسه سینه نیز هستید سریع‌تر با اورژانس تماس بگیرید. ضمناً اگر سابقه بیماری قلبی، کبدی یا کلیوی دارید و اکنون دچار تورم قوزک پا شده‌اید یا تب دارید یا قوزک پای‌تان می‌خارد با پزشکتان تماس بگیرید.

درمان تورم قوزک پا

درمان قوزک پا بستگی به علت اصلی آن دارد و پزشک معمولاً این راهکارها را توصیه می‌کند:
. کاهش نمک در رژیم غذایی
. مصرف داروهای ادرارآور برای کاهش مایعات اضافی بدن
. بالاتر قراردادن پاها از سطح قلب
. انجام تمرینات سبک پا برای بهبود گردش خون
. حین سفر با قطار یا هواپیما و یا اتومبیل هر یکی دو ساعت از جای خود بلند شوید و حرکت کنید
. شلوار تنگ و چسبان در ناحیه ران‌ها نپوشید؛ چون گردش خون را محدود می‌کند
. پوشیدن جوراب واریس برای کمک به گردش خون
. ماساژ لنفاوی برای افزایش جریان خون

پیشگیری از تورم قوزک پا

. رژیم غذایی کم‌نمک داشته باشید
. وزن مناسب و متعادل داشته باشید
. هر روز تحرک و فعالیت بدنی داشته باشید و ورزش کنید
. در مورد علائمی که دارید با پزشک مشورت کنید.

---