قرآن، چگونه جامعه را تربیت و هدایت می‌کند؟
قرآن کریم، شبکه روابط اجتماعی و ساختار نهادهای اجتماعی را با معیارها و آموزه‌های خود هدایت می‌کند. دستورات قرآنی، هدایت نهادهای اجتماعی را به عهده گرفته و دستورالعمل‌هایی برای هدایت رفتارهای اجتماعی صادر نموده است.
نویسنده : مهری هدهدی
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :
تاریخ : پنج شنبه 1403/03/24 ساعت 16:00
روابط اجتماعی کرامت‌محور
انسان موجودی اجتماعی است و به‌تعامل با افراد پیرامون خود نیاز دارد. در جامعه دینی، حفظ کرامت انسانی مهم است و خداوند او را گرامی داشته است.(اسراء،70) خداوند برای حفظ شخصیت انسانها در اجتماع، از گناهانی که جنبه اجتماعی دارند، نهـی کرده و اموری مانند غیبت، تجسس و فحشاء را گناه و مخالف کرامت انسان شمرده است.
اخوت و برادری
یکی از محکمترین پیوندها میان افراد بشر، ارتباط برادری است. برادری مظهر کامل همبستگی و علاقه، میان دو انسان است. قرآن کریم ضمن تعمیم این وابستگی از برادر و خواهر نَسَبی به همه افرادی که ایمان آورده‌اند، از آنها می‌خواهد که به این رابطه و پیوند ناگسستنی، همواره در تمام محیطها پایبند باشند.(حجرات،10)
رعایت حق الناس و ظلم نکردن
در جامعه اسلامی، ارتباطات افراد با یکدیگر، باید بر اساس اصل عدالت و احسان، پایه‌ریزی شود. چرا که کمبودها و نیازهای افراد نیازمند جامعه تامین می‌شود و هر فرد حقوق و اختیارات و وظایف خود و دیگران را همواره در نظر خواهد داشت. زیرا ظلم و ستم باعث هلاکت جامعه می‌شود.(قصص،59)
وحدت و همدلی
مومنان برخلاف کافران که ظاهری متحد ولی دلهایی پراکنده دارند، حول محوری به نام خداوند می‌چرخند و از تفرقه و جدایی پرهیز می‌کنند. آنها حتی در دل به‌یکدیگر کینه و حسد ندارند و با هم، سر مسائل مادی دعوا نمی‌کنند، چون دعوا را عامل نابودی شوکت مسلمانان و عامل نفوذ شیطان در جامعه قرآنی می‌دانند.(آل‌عمران،103)
کنترل جامعه از طریق امر به‌معروف و نهی‌از منکر
اسلام از افراد می‌خواهد که در عین توجه به‌مسئولیت‌های خود در برابر خدا، از توجه به‌دیگران غافل نشوند، چراکه مسئولیت جامعه سالم علاوه بر حاکمیت، بر عهده آحاد جامعه دینی نیز هست. مهمترین جلوه مسئولیت انسان در برابر دیگران، امربه‌معروف و نهی‌ازمنکر است، چون احساس مسئولیت در جامعه، عامل رستگاری هستند.(آل‌عمران،104)
تعاون در کارهای خیر
اساسا بدون همکاری مردم با یکدیگر جامعه‌ای ساخته نمی‌شود. بنابراین، همه افراد جامعه، نیازمند کمک به یکدیگرند. پس همانگونه که یاری می‌رسانی، یاری می‌شوی. تعاون باید در مسیر خیر و نیکی باشد. قرآن تعاون و همکاری‌های مثبت را در دو کلمه برّ و تقوا، سفارش کرده است.(مائده،2)
