مسئله مهریه؛ قانون غلط یا اشتباه پسران
به محض اجرا گذاشتن مهریه، اموال مرد توقیف می‌شود و سالی بیش از 53 هزار مرد ایرانی براثر به اجرا گذاشتن مهریه کاملا ورشکسته می‌شوند و هزاران مرد دیگر باید به فکر اقساط مهریه و گران شدن سکه باشند. هر ساله بیش از 2 هزار مرد نیز زندان را به خاطر مهریه تجربه می‌کنند. همچنین بیش از 48 درصد مردان به خاطر مهریه تحت فشار خواسته های همسر خود هستند حتی اگر طلاق نگیرند. یعنی اگر طلاق و به اجرا گذاشتن مهریه نیز رخ ندهد، بیش از 48 درصد مردان باید اضطراب و تحقیر چوب مهریه را تحمل کنند.
بیش از 30 درصد مردم ایران معتقدند که مهریه می‌تواند موجب سست شدن بنیاد خانواده شود و به عبارتی مهریه تسهیل کننده طلاق حداقل در یک سوم خانواده‌های ایرانی است. بیش از 31 درصد خانواده‌های ایرانی نیز در تعیین مقدار مهریه دچار مشکل هستند و در بسیاری از ازدواج‌ها مهریه به عنوان یک مانع به شمار می‌رود. دختران زیادی داریم که خاستگار خوب را به خاطر عدم توافق مهریه از دست داده‌اند.
اولین مواجهه با مسئله مهریه این است که خود مردان مقصر هستند و در قانون و فرهنگ هیچ مشکلی وجود ندارد و بهتر است به جای اصلاح قانون مهریه، پسران مهریه کم و دختر مناسبی را انتخاب کنند تا دچار مشکل نشوند و زندگی مالی خود را از دست ندهند. در ادامه با 7 استدلال نشان می‌دهیم که چرا این ادعا کاملا اشتباه و مضحک است.
1. آموزش قوانین خانواده به پسران دبیرستانی
اولین مسئله این است که طبق نظر سنجی سال 1401 مرکز پژوهش‌ها بیش از 63 درصد مردان ایرانی هنگام ازدواج مهریه را جدی نمی‌گیرند. اگر در دوران دبیرستان قوانین خانواده با جزئیات کامل و آسیب‌های احتمالی که ممکن است بر مردان وارد شود، آموزش داده شود، پسران هم این موضوع را جدی می گیرند. بنابراین تا زمانی که قانون مهریه تغییر نکرده وظیفه دولت است که قوانین پیچیده و پرخطر خانواده را به مردان آموزش دهد تا تصمیم مناسبی برای زندگی خود بگیرند. اگر فکر کنیم با افزایش آگاهی پسران از جزئیات قانون مهریه و خانواده، پسران کمتر ازدواج می‌کنند یا سخت‌گیرتر می شوند، پس قانون مشکل دارد و باید قانون را اصلاح کرد.2. انباشت اطلاعات اشتباه و ناقص در رسانه‌ها در مورد مهریه
اطلاعات غلط زیادی در مورد مهریه و دیگر قوانین خانواده در رسانه‌های ایرانی وجود دارد و گزارش‌ها یا خبرهایی که خطرات قوانین خانواده را برای پسران کامل و دقیق توضیح بدهند، اصلا وجود ندارند. این پدیده رسانه‌ای عمدتا دو علت دارد. اولا اصولا مسائل و مشکلات زنان در قوانین خانواده برای رسانه‌ها جذاب‌تر است و دوما اکثر وکلایی که با آن‌ها مصاحبه می‌شود، خودشان وکلای خانواده‌ای هستند که از عدم تغییر قانون مهریه منافع مالی کسب می‌کنند و بنابراین اطلاعات را عمدتا ناقص بیان می‌کنند.چهار شایعه اشتباه پرتکرار درباره مهریه در رسانه‌ها شامل موارد زیر است. بیش از 110 سکه را نمی‌توان گرفت. اکثر زنان نمیتوانند مهریه را بگیرند و مهریه دیگر زندان ندارد. اکثر اموال مرد توقیف نمی‌شود و مردان اکثرا قسطی پرداخت می‌کنند. در مطلب 8 باور غلط در مورد مهریه، توضیح داده شد که چرا این این باورها کاملا اشتباه هستند.
این اطلاعات اشتباه پرتکرار یکی از عواملی است که باعث می‌شود تا برای 63 درصد پسران ایرانی، مقدار مهریه مهم نباشد. با این وجود در نهایت تمام مشکلات مهریه به انتخاب خود پسران تقلیل داده می‌شود و سرزنش می‌شوند که چرا از میان این همه اطلاعات اشتباه در رسانه‌ها خطرات مهریه را شناسایی نکرده‌اند.
3. کودک همسری پسران
در شهرهای کوچک و روستاهای ایران اکثر پسران، در تعیین مقدار مهریه هیچ اختیاری ندارند، مخصوصا اگر در سنین پایین ازدواج کنند. اما همین زوجین با گذشت زمان اطلاعات خود را در مورد مهریه و دیگر قوانین خانواده زیاد می‌کنند و زن می‌تواند به کمک یک وکیل تمام اموال مرد را توقیف کند و زندگی مالی او را نابود کند. خانواده‌های پسران نیز اکثرا اطلاعات کافی در مورد خطرات مهریه ندارند و البته اگر آگاهی هم داشته باشند باید بین از دست دادن دختر و یا قبول مهریه بالا یکی گزینه را انتخاب کنند، زیرا برای اکثر خانواده‌ها، مقدار مهریه نشانه جایگاه اجتماعی دختر است.4. جهش قیمت سکه
از سال 1388 تا 1398 قیمت سکه 20 برابر شده است و ایران طی 10 سال اخیر در نرخ تورم جز 5 کشور اول جهان بوده است. بنابراین اگر پسری بخواهد ازدواج کند باید قیمت سکه را در 10 یا 20 سال آینده در نظر داشته باشد تا براثر به اجرا گذاشتن مهریه اکثر اموال خود را از دست ندهد. بهترین کار این است که پسر مهریه را در همان موقع عقد پرداخت کند و رسید را در سند عقد قرار دهد. متاسفانه مردانی هم که در سالهای گذشته مهریه کمی قبول کرده‌اند نیز در سالهای اخیر با رشد شدید قیمت سکه و اجرا گذاشتن مهریه دچار مشکلات زیادی شده‌اند. به عبارتی دیگر با توجه به امکان جهش نجومی قیمت سکه، حتی تعداد 14 سکه نیز می‌تواند برای مردان خطرناک باشد.5. دو گزینه ممکن پسران؛ ازدواج بد یا مهریه سنگین
متوسط مهریه‌های مورد قبول خانواده‌های ایرانی 94 سکه معادل بیش از 4 میلیارد تومان است. مطمئنا برای هیچ مردی و با هرتوان مالی 94 سکه گزینه مناسبی نیست. اما 61 درصد خانواده‌های ایرانی مهریه را پشتوانه جدی مالی زن می‌دانند و همچنین اغلب خانواده‌های طرف دختر مهریه پایین‌تر از عرف را معادل کاهش جایگاه اجتماعی خانواده خود می‌دانند. همچنین بیش از 76 درصد خانواده‌های ایرانی تضمین‌های مالی مانند مهریه سنگین یا تنصیف اموال را مهم‌تر از شروط ضمن عقد برای گرفتن وکالت حق طلاق یا دیگر حقوق می‌دانند. بنابراین اگر پسری بخواهد تمام اختیارات حقوقی را به زن بدهد و مهریه یک شاخه گل باشد، احتمالا بیش از 76 درصد دختران قبول نمی‌کنند.بنابراین با شرایط قانونی فعلی پسران در هر دو گزینه ممکن بازنده هستند، زیرا یا گزینه مناسب پیدا نمی‌کنند یا باید مهریه سنگین قبول کنند.
6. فرهنگ سازی مسئله مهریه را حل نمی‌کند
از دهه 70 که مسئله مهریه‌های سنگین در فرهنگ ایرانی گسترش یافت و بحث توقیف اموال مردان و زندانی کردن آن‌ها مطرح شد، از عالی‌ترین مقام‌های فرهنگی تا مشاوران ازدواج معروف سخنرانی‌های زیادی انجام دادند تا مهریهها ساده‌تر و کمتر باشد. آرشیو این سخنرانیها از دهه 70 موجود است که توصیه به مهریه به اندازه مهرالسنه و یا حداکثر 14 سکه شده است. اما در سال 1401 میانگین 94 سکه در فرهنگ عمومی ایرانی متداول شده است. این مسئله نشان می‌دهد، فعالیت 30 ساله مشاورین فرهنگی برای کاهش عرفی مقدار مهریه موثر نبوده است.همانطور که گفته شد بیش از 61 درصد خانواده‌های ایرانی مهریه را پشتوانه جدی زن برای بعد از طلاق نمی‌دانند. همچنین بیش از 76 درصد خانواده‌های ایرانی تضمین‌های مالی مانند مهریه سنگین یا تنصیف اموال را مهم‌تر از شروط ضمن عقد می‌دانند. علاوه براین برای اکثر خانواده‌های ایرانی مقدار مهریه میزانی برای سنجش اعتبار اجتماعی خانواده است. بنابراین انگیزههای اقتصادی و فرهنگی زیادی وجود دارد که مانع قبول مهریه کم از طرف خانواده دختر می‌شود. با توصیه به پسران که فقط مهریه عندالعقد یا حداکثر 14 سکه را قبول کنید، هزینه مبارزه با فرهنگ غلط مهریه را فقط بردوش پسر می‌گذاریم که انتخاب‌های پسر را محدود می‌کند و باعث افزایش سن ازدواج پسران و از دست دادن گزینه‌های مورد علاقه او می‌شود. البته با آگاه سازی پسران تعداد قربانیان مهریه کمتر می‌شود اما در نهایت پسران آگاه نیز به خاطر قانون مهریه هزینه‌هایی را پرداخت خواهند کرد. بنابراین تنها راه مسئله مهریه، اصلاح قانون مهریه است.
7. تخریب جامعه با سرزنش قربانیان مهریه
در فرهنگ عمومی ایران، هنگام به اجرا گذاشتن مهریه تنها کسی که سرزنش می‌شود، مرد است. در اعتراض به مردان قربانی مهریه گفته می‌شود که تقصر خودشان است که مهریه را پذیرفته‌اند. در بخش‌های مختلف توضیح دادیم که چرا این قضاوت منصفانه نیست. اما این عمل سرزنش سه پیامد منفی اجتماعی نیز خواهد داشت.اولا باعث می‌شود مردان قربانی مهریه مشکلات خود را بیان نکنند و در رسانه‌ها و اجتماعات برای تغییر قانون مهریه هیچ تلاشی نکنند و خود را به عنوان یک مرد بازنده در جامعه ندانند. دوما باعث می‌شود مشکلات قانونی و فرهنگی نهاد مهریه نادیده گرفته شود و همچنان هرسال به تعداد قربانیان 53 هزار نفری مهریه افزوده شود. به عبارتی دیگر دولت به دلیل عدم آموزش و اطلاع رسانی در مورد قانون خانواده به پسران دبیرستانی نقد نمی‌شود و مجلس نیز به علت عدم تغییر قانون مهریه مواخذه نمی‌شود. سوما هزینه اخلاقی گرفتن مهریه برای زنانی که کمتر از 5 سال زندگی کرده‌اند اما تمام اموال مرد را می‌گیرند نیز کاهش خواهد یافت و فرهنگ عمومی این زنان را سرزنش نخواهد کرد و اپیدمی به اجرا گذاشتن مهریه افزایش پیدا خواهد کرد.
