گردشگری، بلای جای هرمز!

جزیره هرمز، این یاقوت سرخ خلیج فارس حالا چند سالی است که به مقصد محبوب گردشگران تبدیل شده و در هر تعطیلاتی با حجم انبوه توریست‌ها مواجه می‌شود که گاهی حتی ظرفیت لازم برای پذیرش آنها را ندارد. طوری که به گفته آمار رسمی تنها در نوروز 1403 نزدیک به چهار میلیون گردشگر به جزایر استان هرمزگان سفر کرده‌اند. این تبدیل شدن ناگهانی و بدون برنامه جزیره هرمز به یکی از توریستی‌ترین نقاط ایران مشکلات زیادی را برای این جزیره به همراه داشته است.

هرمز یکی از جزایر مسکونی استان هرمزگان و در 8 کیلومتری بندرعباس است که جمعیت بومی آن نزدیک به 6 هزار نفر است. جاذبه‌های طبیعی و پوشش جانوری و گیاهی این جزیره در نوع خود آنقدر منحصر به فردند که که حتی از برخی از آنها در دنیا تنها چند نمونه وجود دارد. از درختان مانگرو سفید که جزو معدود درختان قابل رشد در اکوسیستم این جزیره است تا لاک‌پشت‌های پوزه عقابی و جبیرها (نوعی آهو) که ساکنین قدیمی جزیره‌اند. از سویی دیگر سایر جاذبه‌های گردشگری همچون الهه نمک، ساحل سرخ، دره رنگین‌کمان، دره مجسمه‌ها و سواحل زیبای این جزیره سالانه گردشگران زیادی را به سوی اسن جزیره زیبا می‌کشاند.

این افزایش و توسعه گردشگری در جزیره هرمز اثرات مثبتی برای اقتصادمحلی و معیشت مردم بومی به همراه داشته است اما آسیب‌های جدی‌تری نیز به این جزیره وارد کرده است. از آسیب‌های زیست محیطی به خاک جزیره و انباشت زباله تا مشکلاتی که حتی برای حیوانات جزیره ایجاد شده و زندگی آنان را مختل کرده است.

تاثیر گردشگران بر زیست‌بوم جزیره چیست؟

جبیرهای جزیره هرمز آهوان زیبایی هستند که یکی از انواع غزال‌های بومی شبه‌قاره هند و ایران هستند. این غزال‌ها از گذشته ساکن این جزیره زیبا بودند و در زمانی نه چندان دور تعداد آنها به بیش از 80 رأس می‌رسید. اما حالا نسل این غزال‌ها به عنوان بزرگترین گونه پستاندار جزیره هرمز به دلایل متعددی مثل کمبود آب و غذا در ماه‌های گرم سال، زباله‌خواری و از همه مهمتر حمله سگ‌های ولگرد در معرض خطر انقراض قرار گرفته است.

با باز شدن پای گردشگران به جزیره هم انباشت زباله و دخالت‌های انسانی مثل غذا دادن به سگ‌های ولگرد باعث زیاد شدن این گونه مهاجم و از بین رفتن تعداد زیادی غزال جبیر شده است. حالا این روزها وضعیت جبیرها در هرمز نیز بحرانی است و تعدادشان به اندازه انگشتان دو دست هم در سطح جزیره نمی‌رسد.

 به گفته کارشناسان لاک پشت‌های پوزه عقابی هم که برای تخم‌گذاری وارد سواحل ماسه‌ای جزیره هرمز می‌شوند، گاهی اوقات در زمان تخم گذاری‌شان در سواحل ماسه‌ای با گردشگران روبرو می‌شوند این اتفاق موجب می‌شود تا لاک پشت‌ها با احساس عدم امنیت روبه رو شده و دیگر وارد جزیره نشوند که این خود آسیب بزرگی به محیط زیست دریایی منطقه وارد می‌کند.

آسیب‌های جبران‌ناپذیر گردشگری مدیریت نشده به هرمز

با کمال تأسف، می‌بینیم که این روند گردشگری ناپایدار در جزیره هرمز در حال افزایش است و این حجم بیش از اندازه‌ای از گردشگران، به‌ویژه در هر تعطیلات، باعث بروز یک بحران زیست‌محیطی در جزیره هرمز شده است. از کاهش انبوه شن و ماسه تا تخریب سواحل و افزایش پسماندها، این مشکلات نه تنها به آرامش محیط زیست جزیره زیبای هرمز آسیب زده‌اند، بلکه زیبایی‌های طبیعی این جزیره را نیز به خطر انداخته‌اند و به نظر می‌رسد بزرگترین خطری که در حال حاضر محیط زیست جزیره هرمز را تهدید می‌کند همین گردشگری بدون برنامه است. حضور زیاد و مدیریت نشده توریست‌ها می‌تواند خطرات زیادی را متوجه اکوسیستم این جزیره کند که معاون فنی اداره محیط زیست استان هرمزگان درباره‌اش اینطور می‌گوید:

"زیرساخت‌های ایجاد شده در جزیره هرمز برای ارائه خدمات به گردشگران ظرفیت محدودی دارد که در ایام پیک سفر نظیر تعطیلات نوروزی، میزان تحمل پذیرش گردشگر در جزیره بسیار کمتر از زیرساخت‌های آن است و همین امر باعث می‌شود تا جزیره ظرفیت پذیرش گردشگر را نداشته باشد. همین امر باعث می‌شود تا گردشگران در تمام سطح جزیره هرمز پراکنده شده و آسیب‌های جبران ناپذیری را به طبیعت جزیره وارد کنند."

---