چرا خانم‌ها بیشتر از آقایان به التهاب مفاصل دچار می‌شوند؟

تصور کنید هر روز صبح با گرفتگی و درد مفاصل از خواب بیدار شوید. این وضعیت انجام ساده‌ترین کارها مثل لباس پوشیدن و صبحانه آماده‌کردن و... را نیز سخت می‌کند و باعث می‌شود همین کارها را با درد و ناراحتی انجام دهید. برای میلیون‌ها زن در سراسر دنیا، این وضعیت دردناکی است که هر روز با آن مواجه‌اند چون آرتریت دارند، اما چرا؟
آرتریت یک اصطلاح گسترده است که به بیش از صد بیماری که باعث التهاب و گرفتگی مفاصل می‌شوند گفته می‌شود. خانم‌ها بیشتر از آقایان دچار این بیماری‌های ناتوان‌کننده می‌شوند. طبق آمار مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC)، ۶۰ درصد از تمام موارد آرتریت در ایالات متحده شامل حال زن‌ها می‌شود؛ بنابراین شاید این سؤال برای شما نیز مطرح شود که چرا خانم‌ها بیشتر قربانی این بیماری دردناک می‌شوند؟

چرا خانم‌ها بیشتر از آقایان به آرتریت دچار می‌شوند؟

این یک واقعیت تلخ است؛ اما خانم‌ها در مقایسه با آقایان بیشتر احتمال دارد دچار آرتریت دردناک و محدودکننده شوند. بخشی از این مسئله به هورمون‌ها و نوسانات آنها بستگی دارد که در بدن زن‌ها اتفاق رایج‌تری است. سیکل‌های ماهیانه، بارداری و یائسگی می‌تواند احتمال ابتلای یک زن به آرتریت را افزایش دهد.
استروژن نقش کلیدی در این ماجرا دارد. برای خانم‌هایی که آرتریت روماتوئید دارند، زمان‌هایی که سطح استروژن دچار نوسانات می‌شود (مثلاً بارداری یا یائسگی)، می‌تواند جرقه التهاب و درد مفاصل خورده شود. آرتریت روماتوئید معمولاً در سنین ۳۰ تا ۶۰ سالگی خانم‌ها، چهره زشت خود را نشان می‌دهد؛ یعنی درست زمانی که هورمون‌ها دچار تغییرات زیادی می‌شوند و یک زن وارد فاز پیش از یائسگی و یائسگی می‌شود. تحقیقات نشان می‌دهد زن‌ها سه برابر مردها احتمال دارد دچار آرتریت روماتوئید شوند؛ بنابراین عجیب نیست که زنان زیادی طی دهه ۳۰ تا ۶۰ زندگی خود با این بیماری ناتوان‌کننده درگیرند.

بارداری؛ یک دوره مهم دیگر

بارداری می‌تواند دوره‌ای لذت‌بخش از زندگی یک زن باشد؛ اما از جهت آرتریت مثل یک تیغ دو لبه است. طی بارداری، تولید هورمون ریلاکسین در بدن بیشتر می‌شود. این هورمون کمک می‌کند تاندون‌ها و مفاصل آزادتر شوند تا مادر راحت‌تر زایمان کند؛ اما باعث سستی مفاصل نیز می‌شود. متأسفانه شل‌شدن مفاصل، ریسک اوستئوآرتریت را نیز افزایش می‌دهد. وزن اضافی و فشاری که بر مفاصل وارد می‌شود می‌تواند آرتریتی را که از قبل وجود دارد تشدید کند یا باعث شروع آن برای اولین‌بار شود.
یائسگی زمانی است که آشوب هورمونی ایجاد می‌شود. با افت میزان استروژن بعد از یائسگی، بدن مستعد اوستئوآرتریت می‌شود، خصوصاً در دست‌ها، زانوها و لگن. در یائسگی، خاصیت محافظتی استروژن بر غضروف‌ها و استخوان‌ها کاهش می‌یابد و منجر به افزایش تخریب این اعضا می‌شود. درک این موضوع ناراحت‌کننده است که هورمون‌هایی که کمک می‌کنند بدن ما دوام بیاورد و تغذیه شود می‌توانند باعث تخریب مفاصل نیز بشوند.

نقش ژنتیک

ژنتیک نیز در ابتلای زنان به آرتریت نقش دارد. ژنی به نام HLA-DRB1 که بیشتر خانم‌ها دارند آنها را مستعد ابتلا به آرتریت می‌کند. ضمناً کروموزوم X (که زنان دو تا و مردان یکی دارند) می‌تواند آنتی‌بادی‌هایی تولید کند که به بافت‌های سالم از جمله مفاصل حمله می‌کنند. پژوهشگران فکر می‌کنند یکی از دلایل مستعدتر بودن خانم‌ها در ابتلا به بیماری‌های خودایمنی همین ژن است.
سپس مسئله چاقی مطرح است. احتمال چاقی و اضافه‌وزن در خانم‌ها بیشتر است و وزن اضافی بدن به معنی فشار بیشتر بر مفاصل است، خصوصاً مفاصل زانو و لگن. این فشار زیاد می‌تواند منجر به تحلیل‌رفتن غضروف‌ها و اوستئوآرتریت شود. ضمناً زن‌ها لگن پهن‌تری دارند که ریسک آسیب زانو را بیشتر می‌کند و آسیب زانو یکی از علت‌های رایج اوستئوآرتریت است. این یک چرخه معیوب است که در آن درد و محدودیت‌های آرتریت می‌تواند حفظ وزن سالم و فعالیت بدنی را سخت‌تر کند و عارضهٔ موجود را تشدید نماید.

برای کاهش خطر ابتلا به آرتریت چه می‌توانید بکنید؟

شما نمی‌توانید ژن‌های خود را تغییر دهید اما می‌توانید سبک زندگی‌تان را کنترل کنید. می‌دانید که فاکتورهای سبک زندگی می‌توانند احتمال ابتلا به آرتریت را بیشتر کنند؛ اما راهکارهایی وجود دارد که می‌تواند این ریسک را کاهش دهد:
. فعالیت بدنی منظم داشته باشید. ورزش‌های ملایم و کم‌شدت مثل پیاده‌روی، شنا و یوگا دوستدار مفاصلتان هستند. اجازه ندهید آرتریت جلوی فعالیت و تحرک شما را بگیرد.
. در صورت نیاز وزن کم کنید. وزن اضافی باعث فشار بیشتری بر مفاصل می‌شود. حتی کاهش وزن کم هم می‌تواند تفاوت بزرگی ازاین‌جهت ایجاد نماید.
. تنبل نباشید. یکجانشینی و بی‌تحرکی مقدمه مشکلات مفاصل است. هرگز مدت‌زمان طولانی بی‌تحرک نمانید.
. غذاهای متنوع و سالم بخورید. رژیم غذایی سرشار از انواع میوه و سبزی و غذاهای ضدالتهاب مثل ماهی‌های چرب می‌توانند التهاب مفاصل را کاهش دهند.
. سیگار را ترک کنید. سیگارکشیدن احتمال آرتریت را بیشتر می‌کند.
. عضلات خود را قوی کنید. داشتن عضلات قدرتمند، خصوصاً در اطراف مفاصل، می‌تواند حامی خوبی برای مفاصل باشد.
. به بدنتان گوش دهید. اگر فعالیت بخصوصی باعث درد مفصلتان می‌شود، تغییرش دهید یا از آن پرهیز کنید تا آسیب نبینید.
. استرستان را مدیریت کنید. استرس مزمن می‌تواند التهاب را بدتر کند. راه‌های مناسبی برای کنترل استرس خود پیدا کنید.
مهم این است که با داشتن یک سبک زندگی سالم و متعادل، از سلامت مفاصل خود مراقبت کنید. تغییراتی ساده می‌توانند خدمت بزرگی به شما بکنند و شروع آرتریت را به تأخیر بیندازند یا از آن جلوگیری کنند.

---