از مشکلات جهانی کمبود آب تا راهحلهای ارائه شده؛
تنشهای جهان بر سر بیآبی!
هر سال با شنیدن این جمله که امسال گرمترین سال زمین بوده و بعدها جنگی که بین کشورها رخ میدهد بر سر آب خواهد بود، اضطراب و نگرانی را در مردم به وجود میآورد. وبسایت EARTH.ORG به این مسئله جهانی پرداخته که در ادامه میخوانیم
70 درصد از کره زمین را آب پوشانده است، امروزه، 2.4 میلیارد نفر در کشورهایی زندگی میکنند که دچار تنش آبی هستند، کشورهایی که 25 درصد یا بیشتر از منابع آب شیرین تجدیدپذیر خود را برای تامین نیاز آب برداشت میکنند.کمبود آب فیزیکی به عدم وجود آب کافی در یک منطقه اشاره دارد، در حالی که کمبود آب اقتصادی زمانی رخ میدهد که مردم توانایی دسترسی به آب را نداشته باشند. عواقب آن به طور نامتناسبی توسط فقیرترین و آسیب پذیرترین افراد احساس میشود. اگرچه هیچ دستور بین المللی وجود ندارد، اما دولتها در سراسر جهان سیاستها و استراتژیهایی را برای کمک به مقابله با این موضوع اجرا کردهاند.
آلودگی عامل مرگ میلیونها نفر در سال است. آب مملو از فاضلاب و ضایعات کشاورزی و صنعت از طریق اکثر رودخانهها و نهرها بدون تصفیه جریان مییابد و به آفتکشها و مواد شیمیایی سمی اجازه میدهد تا به سیستمهای آب زیرزمینی و آب شیرین نفوذ کنند و دسترسی به منابع آبی را به شدت کاهش دهند.
رشد جمعیت و شهرنشینی باعث افزایش تقاضا برای آب شیرین می شود. چندین کشور در سراسر جهان، از چین و آفریقای جنوبی گرفته تا برخی از کشورهای اروپایی و چندین ایالت آمریکا، در سالهای اخیر بحرانهای آبی و خشکسالی را تجربه کردهاند.
تغییر اقلیم، خود را از طریق آب نشان میدهد. در تغییر دمای جهانی و الگوهای بارش، گرمایش جهانی به شدت بر کیفیت و توزیع فضایی منابع جهانی تأثیر می گذارد. خشکسالی و آتش سوزی به دلیل تبخیر سریع آب از خاک و شرایط خشکی فزاینده بیشتر اتفاق می افتد. البته تغییرات اقلیمی نیز به افزایش سطح آب دریاها و سیل گسترده کمک می کند
تهاجم روسیه به اوکراین با هدف قرار دادن زیرساختهای غیرنظامی، تنشهای مرتبط با آب را تشدید کرده است. سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD) تخمین میزند که 1.4 میلیون اوکراینی اکنون به آب سالم دسترسی ندارند و 4.6 میلیون دیگر دسترسی محدودی دارند.
در مصر، سد بزرگ رنسانس اتیوپی میتواند جریان آب را در پایین دست کاهش دهد. اتیوپی مایل است تنها ظرف شش سال آن را پر کند و این امر باعث می شود مصر 36 درصد از منابع آب خود را از دست بدهد.
اسماعیل سراگلدین، معاون سابق بانک جهانی گفت: «بسیاری از جنگهای قرن بیستم درباره نفت بود، اما جنگهای قرن بیست و یکم درباره آب خواهد بود، مگر اینکه شیوه مدیریت آن را تغییر دهیم.» از هر ده بلای طبیعی، 9 مورد، مانند طوفان، سیل، خشکسالی و غیره مربوط به آب است. تالابها بخشی جدایی ناپذیر از تنوع زیستی، حمایت از موجودات زنده، کشت برنج، و تصفیه آب، در کنار کنترل سیل و حفاظت از طوفان هستند که متاسفانه بیش از نیمی از تالابهای جهان خشک شدهاند.
شیلی؛ ماریا اوندوراگا، وزیر سابق کشاورزی شیلی، گفت که خشکسالی «دیگر یک وضعیت اضطراری نیست و به تغییر ساختاری تبدیل شده است». پیشبینی میشود شیلی یکی از آسیبپذیرترین کشورها در مواجهه با گرمایش جهانی باشد. هر ساله بیش از یک دهه است که میزان بارندگی در مناطق مرکزی کشور کمتر از حد متوسط بوده است. دمای بالای بیسابقه و موجهای گرمای مکرر این وضعیت را تشدید کرده است و کارشناسان از آن به عنوان خشکسالی بزرگ یاد می کنند.
کنیا؛ پروژه آب در کنیا در حال تامین بودجه ساخت سد شنی از طریق راه حلهای پایدار و ساخته شده توسط جامعه است. این رویکرد تنها به رودخانه فصلی نیاز دارد و 130 سد شنی در سراسر کشور ساخته شده است. سفرههای زیرزمینی، آب و زمان لازم را برای کشاورزی مولد فراهم میکنند و امکان پیشرفت در تکنیکهایی مانند کشت میان زراعی، چرای صفر، و بانک بذر را فراهم میکنند که حتی در خشکسالی نیز تامین غذا را تضمین میکند.
آفریقای جنوبی؛ جمعیت آفریقای جنوبی در سالهای اخیر بهطور تصاعدی افزایش یافته است، اما زیرساختها به شدت آماده نشده است. از زمان کمبود آب در سال 2018 در کیپ تاون، دستورات رسمی در مورد کاهش قابل توجه مصرف آب ناکارآمد بوده و منجر به شلوغی شیرهای عمومی، حفر چاههای خطرناک و پذیرش خطرناک منابع آب زیرزمینی آلوده برای مبارزه با خشکسالی شده است. دولت حفر چاهها را در نزدیکی بیمارستانها و مدارس برای دسترسی به آب زیرزمینی تحریم کرد، اما بسیاری این را تنها یک راهحل کوتاهمدت میدانند. به گفته پروفسور گاما از دانشگاه نلسون ماندلا، نفوذ آب شور باعث می شود که آب در مدت شش ماه غیر قابل آشامیدن باشد، بنابراین رویکرد متفاوتی برای حل بحران آب آفریقای جنوبی مورد نیاز است.
اروپا؛ تعدادی از کشورهای اروپایی با کمبود آب دست و پنجه نرم می کنند.سال گذشته طولانیترین رودخانه ایتالیا، رودخانه پو تقریباً به طور کامل خشک شد. این رودخانه 405 مایل (652 کیلومتر) امتداد دارد و از بین برخی از شهرهای بزرگ کشور عبور میکند و به دلیل افزایش دما و کمبود بارندگی آسیب زیادی دیده است. تأثیر مستقیم بر محصولات زراعی و تولید خوراک دام منجر به از دست دادن عمده محصول شده است. علاوه بر کشاورزی، خشکسالی همچنین بر تولید انرژی برق آبی تأثیر بسیار زیادی گذاشت.
به طور مشابه رودخانه راین، شریان اصلی اقتصادی آلمان و مهمترین رودخانه اروپا، در برخی مناطق در بحبوحه خشکسالی سال گذشته به طور کامل خشک شد، که کارشناسان آن را بدترین خشکسالی قاره طی 500 سال اخیر می نامند. با کاهش سطح آب تا عمق بحرانی 40 سانتیمتر (کمتر از 16 اینچ) یا حتی کمتر، بیشتر کشتیهای بزرگی که کالاها، از جمله زغالسنگ به گازوئیل را حمل میکردند، عملاً برای روزها قادر به ترانزیت نبودند و پیامدهای عمدهای بر تجارت در سراسر قاره داشت. در سایر نقاط اروپا، بارسلون پس از تجربه کمبود آب در مخازن خود در تابستان خشک سال 2008، مجبور به واردات آب از فرانسه شد، در حالی که پیشبینی میشود تقاضا برای آب در لندن از آنچه میتوان در دهه آینده تامین کرد، بیشتر شود.
دلایل کمبود آب چیست؟
تنها 3 درصد از آب شیرین جهان قابل دسترسی است و مابقی آن در یخچالهای طبیعی منجمد شده است یا در غیر این صورت در دسترس ما نیست. فشار ناشی از کمبود آب به اندازه توزیع آب نابرابر است. یک سوم از کسانی که در کشورهایی با تنش آبی زندگی می کنند در معرض تهدید جدی قرار دارند و این تقریباً ده درصد از جمعیت جهان است.آلودگی عامل مرگ میلیونها نفر در سال است. آب مملو از فاضلاب و ضایعات کشاورزی و صنعت از طریق اکثر رودخانهها و نهرها بدون تصفیه جریان مییابد و به آفتکشها و مواد شیمیایی سمی اجازه میدهد تا به سیستمهای آب زیرزمینی و آب شیرین نفوذ کنند و دسترسی به منابع آبی را به شدت کاهش دهند.
رشد جمعیت و شهرنشینی باعث افزایش تقاضا برای آب شیرین می شود. چندین کشور در سراسر جهان، از چین و آفریقای جنوبی گرفته تا برخی از کشورهای اروپایی و چندین ایالت آمریکا، در سالهای اخیر بحرانهای آبی و خشکسالی را تجربه کردهاند.
تغییر اقلیم، خود را از طریق آب نشان میدهد. در تغییر دمای جهانی و الگوهای بارش، گرمایش جهانی به شدت بر کیفیت و توزیع فضایی منابع جهانی تأثیر می گذارد. خشکسالی و آتش سوزی به دلیل تبخیر سریع آب از خاک و شرایط خشکی فزاینده بیشتر اتفاق می افتد. البته تغییرات اقلیمی نیز به افزایش سطح آب دریاها و سیل گسترده کمک می کند
مرگ 1 میلیون نفر بر سر بیآبی!
اثرات کمبود آب چشمگیر است اما به مسائل بهداشتی، فقر و بیماریزا محدود نمیشود. بر اساس گزارش water.org، سالانه نزدیک به یک میلیون نفر بر اثر آب، بهداشت و بیماریهای مرتبط با بهداشت جان خود را از دست میدهند که میتوان همه این موارد را با اطمینان از دسترسی به آب سالم و بهداشت کاهش داد. آب نه تنها برای بقای انسان، بلکه برای تولید غذا نیز راه نجاتی است. بر اساس گزارش بانک جهانی، کشاورزی 70 درصد از کل برداشت آب شیرین در سطح جهان را تشکیل می دهد و انتظار میرود این میزان تنها با ادامه رشد جمعیت جهان افزایش یابد.140 میلیون مهاجرت به دلیل کمآبی!
در آمارهای تخمین زده شده، بیش از 140 میلیون نفر تا سال 2050 به دلیل تغییرات آب و هوایی مجبور به مهاجرت به داخل کشور خود میشوند. حدود 500 میلیون زن به محصولات قاعدگی یا فضاهای ایمن و بهداشتی برای استفاده از آنها دسترسی ندارند و 446 هزار کودک زیر 5 سال به دلیل اسهال جان خود را از دست می دهند که با شستشوی ناکافی (آب، بهداشت و بهداشت) - معادل 9 مورد است. 5.8میلیون مرگ کودکان در جهان.71 درگیری بر سر آب!
نابرابری در دسترسی به آب نیز می تواند کاتالیزور درگیری باشد. در سال 2013، 27 درگیری در سراسر جهان مربوط به آب بود که 4 سال بعدش یعنی در سال 2017 به 71 مورد افزایش یافت.تهاجم روسیه به اوکراین با هدف قرار دادن زیرساختهای غیرنظامی، تنشهای مرتبط با آب را تشدید کرده است. سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD) تخمین میزند که 1.4 میلیون اوکراینی اکنون به آب سالم دسترسی ندارند و 4.6 میلیون دیگر دسترسی محدودی دارند.
در مصر، سد بزرگ رنسانس اتیوپی میتواند جریان آب را در پایین دست کاهش دهد. اتیوپی مایل است تنها ظرف شش سال آن را پر کند و این امر باعث می شود مصر 36 درصد از منابع آب خود را از دست بدهد.
اسماعیل سراگلدین، معاون سابق بانک جهانی گفت: «بسیاری از جنگهای قرن بیستم درباره نفت بود، اما جنگهای قرن بیست و یکم درباره آب خواهد بود، مگر اینکه شیوه مدیریت آن را تغییر دهیم.» از هر ده بلای طبیعی، 9 مورد، مانند طوفان، سیل، خشکسالی و غیره مربوط به آب است. تالابها بخشی جدایی ناپذیر از تنوع زیستی، حمایت از موجودات زنده، کشت برنج، و تصفیه آب، در کنار کنترل سیل و حفاظت از طوفان هستند که متاسفانه بیش از نیمی از تالابهای جهان خشک شدهاند.
کمبود آب در سراسرجهان
نیجریه؛ نیجر منطقهای است که به دلیل خشکسالی و خاکهای تخریبشده با کمبود آب مواجه است. در سال 2017، تنها 50 درصد از جمعیت نیجریه به آب آشامیدنی مناسب دسترسی داشتند. بخش بزرگی از مناطق جنگلی به دلیل تقاضا برای هیزم و محصولات چوبی توسط جمعیتی با رشد سریع از بین رفته است که منجر به جنگل زدایی سریع و تشدید کمبود آب شده است.شیلی؛ ماریا اوندوراگا، وزیر سابق کشاورزی شیلی، گفت که خشکسالی «دیگر یک وضعیت اضطراری نیست و به تغییر ساختاری تبدیل شده است». پیشبینی میشود شیلی یکی از آسیبپذیرترین کشورها در مواجهه با گرمایش جهانی باشد. هر ساله بیش از یک دهه است که میزان بارندگی در مناطق مرکزی کشور کمتر از حد متوسط بوده است. دمای بالای بیسابقه و موجهای گرمای مکرر این وضعیت را تشدید کرده است و کارشناسان از آن به عنوان خشکسالی بزرگ یاد می کنند.
کنیا؛ پروژه آب در کنیا در حال تامین بودجه ساخت سد شنی از طریق راه حلهای پایدار و ساخته شده توسط جامعه است. این رویکرد تنها به رودخانه فصلی نیاز دارد و 130 سد شنی در سراسر کشور ساخته شده است. سفرههای زیرزمینی، آب و زمان لازم را برای کشاورزی مولد فراهم میکنند و امکان پیشرفت در تکنیکهایی مانند کشت میان زراعی، چرای صفر، و بانک بذر را فراهم میکنند که حتی در خشکسالی نیز تامین غذا را تضمین میکند.
آفریقای جنوبی؛ جمعیت آفریقای جنوبی در سالهای اخیر بهطور تصاعدی افزایش یافته است، اما زیرساختها به شدت آماده نشده است. از زمان کمبود آب در سال 2018 در کیپ تاون، دستورات رسمی در مورد کاهش قابل توجه مصرف آب ناکارآمد بوده و منجر به شلوغی شیرهای عمومی، حفر چاههای خطرناک و پذیرش خطرناک منابع آب زیرزمینی آلوده برای مبارزه با خشکسالی شده است. دولت حفر چاهها را در نزدیکی بیمارستانها و مدارس برای دسترسی به آب زیرزمینی تحریم کرد، اما بسیاری این را تنها یک راهحل کوتاهمدت میدانند. به گفته پروفسور گاما از دانشگاه نلسون ماندلا، نفوذ آب شور باعث می شود که آب در مدت شش ماه غیر قابل آشامیدن باشد، بنابراین رویکرد متفاوتی برای حل بحران آب آفریقای جنوبی مورد نیاز است.
اروپا؛ تعدادی از کشورهای اروپایی با کمبود آب دست و پنجه نرم می کنند.سال گذشته طولانیترین رودخانه ایتالیا، رودخانه پو تقریباً به طور کامل خشک شد. این رودخانه 405 مایل (652 کیلومتر) امتداد دارد و از بین برخی از شهرهای بزرگ کشور عبور میکند و به دلیل افزایش دما و کمبود بارندگی آسیب زیادی دیده است. تأثیر مستقیم بر محصولات زراعی و تولید خوراک دام منجر به از دست دادن عمده محصول شده است. علاوه بر کشاورزی، خشکسالی همچنین بر تولید انرژی برق آبی تأثیر بسیار زیادی گذاشت.
به طور مشابه رودخانه راین، شریان اصلی اقتصادی آلمان و مهمترین رودخانه اروپا، در برخی مناطق در بحبوحه خشکسالی سال گذشته به طور کامل خشک شد، که کارشناسان آن را بدترین خشکسالی قاره طی 500 سال اخیر می نامند. با کاهش سطح آب تا عمق بحرانی 40 سانتیمتر (کمتر از 16 اینچ) یا حتی کمتر، بیشتر کشتیهای بزرگی که کالاها، از جمله زغالسنگ به گازوئیل را حمل میکردند، عملاً برای روزها قادر به ترانزیت نبودند و پیامدهای عمدهای بر تجارت در سراسر قاره داشت. در سایر نقاط اروپا، بارسلون پس از تجربه کمبود آب در مخازن خود در تابستان خشک سال 2008، مجبور به واردات آب از فرانسه شد، در حالی که پیشبینی میشود تقاضا برای آب در لندن از آنچه میتوان در دهه آینده تامین کرد، بیشتر شود.