چند واقعیت عجیب اما علمی در مورد پوکی‌استخوان

شاید فکر کنید پوکی‌استخوان یک بیماری مربوط به افراد سالمند است؛ اما واقعیت‌های تعجب برانگیزی وجود دارد که افراد در تمام سنین باید از آنها مطلع باشند.

واقعیت اول: پوکی‌استخوان در هر سنی می‌تواند رخ دهد

ما اغلب پوکی‌استخوان را مربوط به بالارفتن سن می‌دانیم؛ اما واقعیت این است که مسیر شروع این عارضه خیلی زودتر و در سنین پایین‌تر شروع می‌شود. استخوان‌های ما در ۳۰ سالگی به نهایت تراکم و قدرت خود می‌رسند. بعدازاین سن اساسی، فرایند طبیعی تخریب استخوان شروع می‌شود و سرعتش بیشتر از تشکیل استخوان‌های جدید است. یعنی در دهه ۲۰ و اوایل ۳۰ زندگی خود هر چه تراکم استخوانی بیشتری داشته باشید، در سال‌های بعدی زندگی خود در برابر ریسک پوکی‌استخوان مجهزتر خواهید بود. فراهم‌کردن این ذخیره استخوانی در سنین جوانی به شما این قدرت را می‌دهد تا با استخوان‌های محکم‌تر و قوی‌تری به میان‌سالی وارد شوید و هر چه سنتان بالاتر می‌رود، استخوان‌های سالم‌تری داشته باشید.
اساس پیشگیری از پوکی‌استخوان از دوران کودکی و نوجوانی شروع می‌شود. به همین دلیل مهم است که بچه‌ها به‌اندازه کافی کلسیم و ویتامین D دریافت کنند و فعالیت‌های بدنی منظم داشته باشند تا استخوان‌هایشان تا جایی که ممکن است قوی و متراکم شوند. شاید تعجب کنید اگر بدانید حتی جوانان در دهه ۲۰ و ۳۰ زندگی خود نیز می‌توانند به پوکی‌استخوان دچار شوند.
این اتفاق برای افرادی که دچار بیماری‌ها یا عوارضی هستند به احتمال بیشتری ممکن است رخ دهد. مثلاً افرادی که دچار اختلال بی‌اشتهایی عصبی هستند، در هر سنی که هستند احتمالاً به‌شدت دچار عوارض استخوانی خواهند شد. داشتن عادت‌های سالم از سنین پایین می‌تواند بعداً نتایج چشمگیر و حیاتی برای سلامتی داشته باشد.

واقعیت دوم: شما همیشه هم نمی‌توانید متوجه ضعیف‌شدن استخوان‌های خود شوید

پوکی‌استخوان یک عارضه موذی است و به همین دلیل آن را بیماری خاموش می‌نامند؛ بنابراین ممکن است شما بدون اینکه بدانید یا علامتی داشته باشید دچارش شوید. خیلی از افراد نمی‌دانند که استخوان‌هایشان به‌اندازه خطرناکی ضعیف و نازک شده تا زمانی که به‌صورت غیرمنتظره‌ای زمین می‌خورند یا دچار حادثه‌ای می‌شوند که استخوان‌هایشان می‌شکنند یا بهتر بگوییم خُرد می‌شوند. پس شما نمی‌توانید منتظر بمانید تا علائم به شما هشدار دهند.
اگر تردید دارید، تست سنجش تراکم استخوان با مشورت پزشک می‌تواند شما را متوجه وضعیت استخوان‌هایتان کند. اقدامات پیشگیرانه پیش از اینکه هر گونه شکستگی استخوانی رخ دهد مهم‌ترین کاری است که باید انجام دهید.

واقعیت سوم: مردها هم دچار پوکی‌استخوان می‌شوند

این باور بسیار رایج است که فقط خانم‌ها دچار پوکی‌استخوان می‌شوند، خصوصاً بعد از یائسگی. اما آقایان هم مستعد این عارضه استخوانی هستند. در واقع، تقریباً یک‌پنجم از موارد پوکی‌استخوان مربوط به آقایان بالای ۵۰ سال است. در مورد مردها، پایین آمدن سطح تستوسترون مهم‌ترین عامل ابتلا به پوکی‌استخوان و ضعیف‌شدن استخوان‌ها با بالارفتن سن است.
هرچند احتمال پوکی‌استخوان برای خانم‌های یائسه بیشتر است؛ اما آقایان نیز درصورتی‌که تراکم استخوان‌های خود را در سنین پایین‌تر حفظ نکرده باشند، بعداً به مشکل خواهند خورد؛ بنابراین پوکی‌استخوان فقط یک بیماری مربوط به خانم‌های سن بالا نیست و می‌تواند افراد را در هر سن و جنسیتی درگیر کند، خصوصاً آنهایی که ریسک فاکتورهایش را دارند.

واقعیت چهارم: نوشابه‌های رژیمی هم برای استخوان‌هایتان مضر است

جالب است بدانید یک سری مطالعات نشان داده‌اند بین نوشیدن مقدار زیاد کولا و پایین‌بودن تراکم استخوان ارتباط وجود دارد که می‌تواند ریسک شکستگی استخوان را افزایش دهد. البته ما در مورد مصرف روزانه بیشتر از سه قوطی کولا در روز صحبت می‌کنیم. علت این ارتباط هنوز کاملاً مشخص نشده است؛ اما محققان می‌گویند ممکن است اسید فسفریک موجود در کولا در نحوه جذب کلسیم در بدن اثر بگذارد و بدین‌طریق سلامت استخوان‌ها را به خطر بیندازد.
نکته جالب‌تر ماجرا اینجاست که اطلاعات به‌دست‌آمده نشان می‌دهند دیگر نوشابه‌های گازداری که اسیدفسفریک ندارند، مثل کولا برای سلامت استخوان‌ها مضر نیستند (البته به‌شرط مصرف در حد اعتدال). این مسئله نیاز به مطالعات گسترده‌تری دارد؛ اما تأکیدی بر این است که انتخاب‌های غذایی ما چقدر بر سلامت استخوان‌هایمان اثر می‌گذارند.

واقعیت پنجم: آنورکسیا به میزان زیادی ریسک پوکی‌استخوان را بالا می‌برد

داشتن کمبود وزن می‌تواند باعث کاهش تراکم استخوان شود. اما خیلی از افراد نمی‌دانند که کاهش تراکم استخوان ناشی از آنورکسیا، شدیدتر و جدی‌تر است، خصوصاً در نوجوانان. ۵۰ درصد از خانم‌هایی که سابقه آنورکسیا دارند دچار پوکی‌استخوان خواهند شد. این نشان می‌دهد حفظ وزن سالم و متعادل تا چه اندازه مهم است. اختلالات خوردن می‌توانند اثرات دائمی بر ساختار استخوان و در نتیجه سلامتی بگذارند.

واقعیت ششم: سیگارکشیدن ریسک شکستگی استخوان را بالا می‌برد

بیشتر افراد اثرات مخرب سیگار بر قلب و ریه‌ها را می‌دانند؛ اما خیلی از افراد از اثر این عادت ناسالم بر سلامت استخوان آگاه نیستند. تحقیقات نشان داده‌اند چه افرادی که در حال حاضر سیگار می‌کشند و چه افرادی که قبلاً سیگاری بوده‌اند در مقایسه با افراد غیرسیگاری بیشتر ممکن است به شکستگی‌های استخوان دچار شوند، چرا؟ نیکوتین و دیگر ترکیبات سمی موجود در دود سیگار می‌تواند عملکرد نرمال سلول‌های استخوانی را مختل کند و در نتیجه به‌مرورزمان توانایی بدن برای ساختن بافت‌های جدید استخوانی کمتر می‌شود.
سیگارکشیدن بر میزان جذب کلسیم بدن اثر می‌گذارد و تداوم استحکام و تراکم استخوان‌ها نیز به کلسیم وابسته است. خانم‌هایی که سیگار می‌کشند، استروژن کمتری دارند که می‌تواند باعث سرعت گرفتن کاهش تراکم استخوان شود، خصوصاً بعد از یائسگی که استروژن به طور طبیعی افت می‌کند. فرقی نمی‌کند مکانیسمی که این میان وجود دارد دقیقاً چگونه است؛ واضح است که ترک عادت سیگارکشیدن چقدر به نفع سلامتی است.
برای پیشگیری از پوکی‌استخوان، سبک زندگی بسیار مهم است
برای اینکه در تمام طول عمرتان از استخوان‌های خوب و محکمی بهره‌مند باشید، لازم است تغذیه‌تان سالم باشد، به طور منظم ورزش کنید و یک سبک زندگی سالم داشته باشید. مواد مغذی مانند کلسیم، ویتامین D و پروتئین با هم مثل یک تیم کار می‌کنند تا توده و تراکم استخوان ایجاد کنند. اما شما برای فعال‌کردن روند رشد استخوان جدید به فعالیت بدنی و ورزش با وزنه هم نیاز دارید. تمرینات پُرشدت ورزشی مثل دویدن و پریدن و تمرینات بدنسازی هر دو برای استخوان‌سازی و حفظ تراکم استخوان مهم‌اند.
همچنین لازم است بدانید برخی از بیماری‌ها، مصرف یک سری از داروها و تغییرات هورمونی نیز می‌توانند کاهش تراکم استخوان را سرعت بخشند. برای ارزیابی وضعیت تراکم استخوانی‌تان و اینکه تا چه اندازه در معرض کاهش تراکم استخوان هستید با پزشکتان مشورت کنید و طبق توصیه‌های او غربالگری‌ها را انجام دهید. شما به یک برنامه مناسب از جهت تغذیه و ورزش نیاز دارید تا ریسک فاکتورهای خاص خودتان از جهت پوکی‌استخوان را تحت کنترل بگیرید.

---