عده طلاق چیست؟ مدت زمان عده طلاق چقدر است؟ انواع عده کدامند؟

بعضی از زوجین به دلایلی مثل اعتیاد، فقر، خیانت و… اقدام به ثبت دادخواست طلاق می کنند؛ با شرکت طرفین در جلسات دادگاه، در نهایت حکم‌ طلاق صادر و در دفترخانه اجرایی می شود. با به میان آمدن مسائل مربوط به حضانت و سلامت روان فرزندان، احساسات شخصی یا حفظ آبروی خانوادگی احتمال پشیمانی زن و مرد از طلاق به وجود می آید؛ به همین دلیل قانونگذار مفهوم عده طلاق را برای اینگونه موقعیت ها پیش‌ بینی کرده است. در مقاله «عده طلاق چیست؟ مدت زمان عده طلاق چقدر است؟ انواع عده کدامند؟» مستند به مواد قانونی و تحت نظر وکلای مجرب، پاسخ سوالات مذکور شرح می شود.

طلاق چیست؟

پیش از پرداختن به چیستی و مدت عده طلاق، لازم است پیش زمینه ای درباره طلاق و شرایط آن به وجود بیاید؛ اصطلاح حقوقی طلاق به فرآیند ابطال سند ازدواج دائم اطلاق می شود. در عقد موقت با فرا رسیدن تاریخ مذکور در صیغه نامه، نکاح به صورت خودکار اعتبارش را از دست می دهد؛ همچنین بذل مدت زمان باقی مانده از ازدواج منقطع توسط شوهر نیز نکاح را باطل می کند. اولین گام قانونی‌ برای جدایی مراجعه زن، مرد یا هردو به منظور ثبت دادخواست طلاق است که بسته به هویت متقاضی، شرایط مختلفی دارد:

1. شرایط طلاق توافقی:

تنظیم توافقنامه بین زوج و زوجه، اولین شرط برای ثبت طلاق توافقی است؛ زوجین باید ضمن قراردادی بر سر مسائلی مثل حضانت فرزندان و نفقه آنها پس از طلاق، اموال منقول و غیرمنقول مشترک، مهریه، اجرت المثل و… به توافقی برسند.

شرط دوم ثبت دادخواست طلاق به صورت همزمان توسط زن و مرد در دفاتر خدمات قضایی یا در سامانه ای به آدرس www.behzisti.ir می باشد؛ سپس با شرکت متقاضیان یا وکلای آن ها در جلسات دادگاه، حکم طلاق صادر شده و با به همراه داشتن این حکم، سند ازدواج و مدارک هویتی طلاق رسما ثبت می شود.

2. شرایط طلاق از سمت زوج:

مالک حق طلاق می تواند بدون ارائه مدرکی محکمه پسند، دادخواست طلاق را در دفاتر خدمات قضایی ثبت کنند؛ بر اساس ماده 1133 قانون مدنی، مالکیت حق طلاق برای شوهر است. بنابراین تنها شرطی که برای صدور و اجرای حکم طلاق با تقاضای مرد الزامی است، پرداخت تمام و کمال حقوق زن یعنی مهریه، نفقه، اجرت المثل و استرداد جهیزیه می باشد؛ سپس در نتیجه بررسی شواهد در جلسات دادگاه توسط مقام قضایی، حکم طلاق صادر می شود.

3. شرایط طلاق از سمت زوجه:

زن تحت سه شرط می تواند دادخواست صدور حکم طلاق را ثبت کند و با شرکت زوجین در جلسات مشاوره و جلسات دادگاه، حکم اخذ و طلاق اجرایی می شود:

الف) طلاق با حق طلاق: مرد می تواند حین تنظیم سند ازدواج، حق طلاق را به زوجه وکالت دهد؛ شرطی برای صدور حکم طلاق وجود ندارد و فقط باید مراحل قانونی طی شود.

ب) طلاق با نقض شروط دوازده گانه ضمن ازدواج: مهمترین شرط برای ثبت دادخواست طلاق بدین روش، تعهد زن و مرد بدین شروط، حین عقد است؛ سپس در صورت اثبات نقض یکی از شروط دوازده گانه ضمن ازدواج، امکان تنظیم دادخواست طلاق از طرف زن به وجود می آید. از مهمترین مصادیق این شروط دوازده گانه تک همسری، ‌تامین مسکن مناسب، اختصاص زمان برای معاشرت با اعضای خانواده و… است.

ج) طلاق با اثبات شرایط عسر و حرج: برای ثبت دادخواست طلاق بدین روش، باید سختی و مشقت زیادی طی زندگی مشترک شامل حال زن شود که به آن اصطلاح حقوقی عسر و حرج نسبت داده شده است؛ اعتیاد شوهر و عدم ترک آن، محکومیت تعزیری بیش از پنج سال، عدم پرداخت نفقه و ترک خانه و خانواده از مهمترین این شرایط می باشند.

جمع آوری مدارک لازم و اثبات شرایط عسر و‌ حرج برای وکیل خانواده دشواری های کمتری نسبت به افراد غیرمتخصص دارد، بنابراین استخدام و مشاوره با کارشناسان حقوقی برای صدور هرچه سریعتر حکم طلاق پیشنهاد می شود. کلیک کنید تا با وکلایی که می توانند به شما کمک کنند، آشنا شوید.

عده طلاق چیست؟

حین شرح انواع طلاق، به چیستی مدت زمان عده نیز پرداخته می شود؛ حکم طلاق در دو نوع صادر می شود:

طلاق بائن: اگر شرایطی ایجاد شود که بر اساس شرع و قانون، امکان رجوع زن و مرد به یکدیگر وجود نداشته باشد، طلاق از نوع بائن است؛ طبق ماده 1145 قانون مدنی، طلاق دادن زن یائسه یا دختر باکره (از نظر هر نوع دخول) و طلاق متوالی زوجین برای بار سوم که اصطلاح «سه طلاقه» به آن اطلاق می شود، غیر قابل رجوع می باشد.

طلاق رجعی و عده طلاق: همانطور که از نام این نوع طلاق آشکار است، رجوع زن و مرد به یکدیگر پس از جاری شدن صیغه طلاق و ثبت رسمی آن، امکان پذیر می باشد. البته قانونگذار برای بازگشت مجدد زوج و زوجه سابق به زندگی مشترک، محدودیت زمانی ای با عنوان عده طلاق در نظر گرفته است؛ در این بازه زمانی، ز‌ن باید از ازدواج با مرد دیگری پرهیز کند و در این باره قانون تفاوتی در عقد دائم و موقت قائل نشده است.

بنابراین تمکین خاص زوجه از مردی جز همسر سابق اش در مدت زمان عده، جرم شناخته شده و پیگرد قانونی علیه زن را به دنبال خواهد داشت؛ این بازه زمانی در شرایط مختلف، متفاوت است و در بخش های آتی، مستند به قوانین شرح می شوند.

دلیل وجود عده طلاق چیست؟

اینکه چرا باید زن حتی پس از ثبت رسمی طلاق در شناسنامه و سیستم اسناد، همچنان در مدت زمان عده به شوهر سابق اش وفادار باشد و از برقراری رابطه جنسی با مردی دیگر پرهیز کند، برای بسیاری از متقاضیان طلاق‌ سوال برانگیز است؛ شرع و به تبع آن قانون، بدین شرح به سوال مذکور پاسخ می دهند:

الف) جلوگیری از اختلاط نسل: فرض کنید که زن پیش از تصمیم طرفین بر امر طلاق، آبستن شده باشد و تا زمان ثبت رسمی طلاق نیز علائم بارداری خود را نشان ندهد؛ اگر مدت زمان عده وجود نداشته باشد و زن بلافاصله پس از جدایی با مرد دیگری همبستر شود، بر هویت پدر فرزند ظن وجود خواهد داشت. درست است که امروزه با استفاده از دی ان ای و علم ژنتیک، این مشکل قابل حل می باشد، اما همچنان وجه پسندیده ای ندارد.

ب) جلوگیری از بی احترامی‌ به مفهوم ازدواج: اینکه یکی ‌از دلایل ازدواج برطرف کردن نیاز های جنسی است، امری غیرقابل انکار می باشد؛ اما تشکیل خانواده سالم و تحویل کودکانی صالح به جامعه هدف اصلی نکاح است. اگر زوجه فورا پس از طلاق با فرد دیگری رابطه جنسی برقرار کند، گویا ازدواج که سنت پیامبر است را به سخره می‌ گیرد؛ اهمیت حفظ عده برای جلوگیری از هتک حرمت نکاح در صورتی که علت طلاق، فوت همسر باشد بیشتر مشخص می شود.

مدت زمان عده طلاق چقدر است؟ انواع عده کدامند؟

در این بخش حین شرح انواع عده مستند به قانون مدنی، به مدت زمان هر یک نیز پرداخته می شود:

1. عده زوجه نابارور و یائسه: از آنجایی که زن یائسه قدرت باروری ندارد، مسئله اختلاط نسل به میان نمی آید، اما برای حفظ حرمت ازدواج باید عده وفات که به مدت چهار ماه و ده روز است را نگهدارد.

2. عده زوجه نابارور و نابالغ: اگر دلیل ناباروری زوجه، اقتضای سن وی باشد (هنوز به بلوغ نرسیده باشد)، در صورت ثبت طلاق باید به مدت سه ماه عده طلاق را حفظ کند.

3. عده زوجه بارور و باکره: اگر زوجه از تمکین خاص (رابطه زناشویی) پرهیز کند و دوشیزگی وی در دادگاه اثبات شود، طلاق از نوع بائن است؛ امکان رجوع و بارداری در این شرایط وجود ندارد، اما نگهداشتن عده وفات برای احترام گزاردن به سنت پیامبر الزامی می باشد.

4. عده زوجه باروری که باردار نیست: اگر زن بالغ و باروری که آبستن نشده طلاق بگیرد، باید به مدت سه طهر از حیض عده طلاق را نگهدارد.

5. عده زوجه باروری که باردار است: طبق ماده 1153 قانون مدنی، زن بارداری که طلاق بگیرد، باید تا زمان وضع حمل یا سقط جنین از ازدواج مجدد خودداری کند.

6. عده زوجه در صورت وفات شوهر: اگر شوهر از دنیا برود یا مفقود الاثر شناخته شود، زن باید عده وفات را به مدت چهار ماه و ده روز نگهدارد؛ اگر زن آبستن باشد، این مدت زمان تا پایان دوران بارداری افزایش می‌ یابد. اگر مدت زمان کمتری از عده وفات، از زمان بارداری باقی مانده باشد، باز هم چهار ماه و ده روز باید تا ازدواج بعدی زن بگذرد.

در این مقاله به صورت مختصر و مفید به شرایط طلاق و مدت زمان عده پرداخته شد؛ لیکن بدیهی است که عملکرد فردی متخصص در پرونده های حقوقی حساس مانند طلاق، دقیق تر و سریعتر می باشد و همین دلیل، استخدام و مشاوره با یک وکیل طلاق پیشنهاد می شود. مستر وکیل لیستی از وکلا که می توانند در این زمینه به شما کمک کنند را آماده کرده است؛ برای مشاهده این لیست کلیک کنید!

کلام آخر

عده طلاق به مدتی زمانی که زوجه باید تا ازدواج با مرد دیگری صبر کند، اطلاق می شود؛ نگهداشتن عده برای جلوگیری از هتک حرمت ازدواج و جلوگیری از اختلاط نسل، امری الزامی است. بازه زمانی ‌تحت عنوان عده طلاق، انواع مختلفی دارد:

1. عده طلاق زن یائسه و زوجه باکره همان عده وفات است (چهار ماه و ده روز).
2. عده طلاق زوجه نابالغ سه ماه می باشد.
3. عده زن باروری که آبستن نیست، سه طهر از حیض معرفی شده است.
4. عده زن باردار تا زمان وضع حمل می باشد.