گزارشی از اشعار مهدویت و جلوههای موعود در شعر فارسی
بگو بسوز كه مهدی دینپناه رسید...
ره دین بیاب از خرد چون سزاست/ که گیتی بدین ایستادست راست... از این پس نباشد پیمبر دگر/ به آخر زمان «مهدی» آید به در... بگوید خط و نامه کردگار/ کند دین پیغمبری آشکار... بدارد جهان بر یکی دین پاک/ بر آرد ز دجال و خیلش هلاک... رسد ز آسمان هر پیمبر فراز/ شود از پس مهدی اندر نماز... این ابیات از سرودههای اسدیتوسی در ادبیات مهدوی است که بهعنوان کهنترین نمونههای شعر مهدوی به حساب می
بدون شک حوزه شعر مهدویت از مهمترین مسئله در شعر فارسی است که مهدی موعود یادآوری از صلح، آرامش، قسط، عدل، پیروزی و جهانشمول بودن اسلام است در اصل باید گفت از نام مقدس حضرت مهدی عجل الله تعالی فرجه شریف در اشعار به عنوان نماد صلح و آرامش، عدالت، استفاده میکردند.
در دورههای بعدی از ایام فراق و تمنای وصال حضرت در اشعارشان گفتند تا جهان قبل از ظهور، جهان پس از ظهور، مسجد جمكران و امام عصر، رجعت و ظهور ایشان میسرودند.
بسیاری از پژوهشگران حوزه شعر و ادب درباره این مسئله گفتهاند که از سدههای آغازین شعر فارسی درباره مهدویت اشعاری سروده شده اما چند سال اخیر است که با نگاه متعالیتر و معنوی مولفههای مهدویت به صورت جامع و کامل تبیین شده است و موضوعاتی همچون پرچمدار عدالت، هموار کننده سعادت بشری و رستگاری انسان و... در اشعار پررنگ جلوه کند.
اشعاری در باب عدالت مهدوی و صلح و آرامش را در ابیات شاعرانی همچون حسن عنصری، انوری ابیوردی و خاقانی شروانی تا برخی شاعران دوره سبک عراقی چون نظامی گنجوی و خواجوی كرمانی هم میتوان دید.
حافظ هم در غزلهایی به گستره و ثمره حكومت مهدی عجلالله اشاره كرده است. گاه حوادث زمانه را بهانهای برای سرودن این اشعار قرار داده همانند كجاست صوفی دجال فعل ملحدشكل/ بگو بسوز كه مهدی دینپناه رسید...
در دوره معاصر هم شاعرانی سیدحمیدرضا برقعی، علی انسانی، غلامرضا سازگار از شاعرانی هستند که در شعر مهدویت دستی بر آتش دارند و در این راه توانستند سرودههایی را بیافرینند.
در دورههای بعدی از ایام فراق و تمنای وصال حضرت در اشعارشان گفتند تا جهان قبل از ظهور، جهان پس از ظهور، مسجد جمكران و امام عصر، رجعت و ظهور ایشان میسرودند.
کهنترین شعر درباره مهدویت از اسدی توسی
محمد طاهری خسروشاهی یکی از پژوهشگرانی است که در حوزه ادبیات کهن تحقیق و پژوهشهایی را انجام داده است او درباره نمونههای کهن اشعار مهدویت به سرودههای یکی از شاعران سده پنجم که ابونصر علی بن احمد طوسی است اشاره میکند او صاحب اثر «گرشاسبنامه» است، از اسدی توسی و سال تولدش خیلی اطلاعات مشخصی در دسترس نیست اما در سال 465 هجری از دنیا رفته و مقبره شعرای تبریز دفن شده است.بسیاری از پژوهشگران حوزه شعر و ادب درباره این مسئله گفتهاند که از سدههای آغازین شعر فارسی درباره مهدویت اشعاری سروده شده اما چند سال اخیر است که با نگاه متعالیتر و معنوی مولفههای مهدویت به صورت جامع و کامل تبیین شده است و موضوعاتی همچون پرچمدار عدالت، هموار کننده سعادت بشری و رستگاری انسان و... در اشعار پررنگ جلوه کند.
از عنصری تا خواجوی کرمانی
در قرنهای بعد نمونه اشعار زیادی در این زمینه سروده شده که سنایی غزنوی شاعر قرن ششم، در قصیدهای دردمندانه از «انقلاب حال مردمان و تغییر دور زمان» گفته از غیبت حضرت مهدی عج الله تعالی فرجه شریف با حسرت بسیار یاد میكند.اشعاری در باب عدالت مهدوی و صلح و آرامش را در ابیات شاعرانی همچون حسن عنصری، انوری ابیوردی و خاقانی شروانی تا برخی شاعران دوره سبک عراقی چون نظامی گنجوی و خواجوی كرمانی هم میتوان دید.
حافظ هم در غزلهایی به گستره و ثمره حكومت مهدی عجلالله اشاره كرده است. گاه حوادث زمانه را بهانهای برای سرودن این اشعار قرار داده همانند كجاست صوفی دجال فعل ملحدشكل/ بگو بسوز كه مهدی دینپناه رسید...
در دوره معاصر هم شاعرانی سیدحمیدرضا برقعی، علی انسانی، غلامرضا سازگار از شاعرانی هستند که در شعر مهدویت دستی بر آتش دارند و در این راه توانستند سرودههایی را بیافرینند.