عواملی که احتمال ابتلا به ADHD را افزایش می‌دهند

علائم خاص ADHD، کم‌توجهی، بیش‌فعالی و وسواس است. هر چند هر کسی گاهی این علائم را تجربه می‌کند، اما کسانی که ADHD دارند این رفتارها را بیشتر از شش ماه به طور مداوم از خود نشان می‌دهند. ADHD می‌تواند انجام کارها، تمرکز و دقت در مدرسه و تعامل با دیگران را سخت کند.
علت دقیق ADHD کاملاً شناخته شده نیست، اما تحقیقات در این مورد همچنان ادامه دارد. اخیراً کارشناسان عقیده دارند ترکیبی از ژنتیک و فاکتورهای محیطی می‌توانند احتمال ابتلای شما یا فرزندتان به این عارضه را افزایش دهند.

عوامل خطر یا ریسک فاکتورها

تحقیقات جدید در مورد ADHD نشان می‌دهد که این عارضه به‌ندرت ناشی از یک ریسک فاکتور به‌تنهایی است. هم ژنتیک و هم فاکتورهای محیطی می‌توانند در ابتلا به ADHD نقش داشته باشند. ضمناً مطالعات دریافته‌اند چندین فاکتور محیطی و ژنتیکی ممکن است بر هم دیگر اثر گذاشته و ریسک ADHD را فراتر هم ببرند.

عوامل ژنتیکی
محققان این نظریه را ارائه داده‌اند که تغییرات ژنتیکی در نحوه رشد مغز نقش دارند. ژن‌های شما می‌توانند پروتئین‌هایی تولید کنند که بر رشد قسمت‌های مختلف مغز اثر می‌گذارند، مثلاً تولید و رشد و تنظیم نورون‌ها (سلول‌های عصبی).
وقتی یک جهش یا تغییر در ژن‌ها اتفاق می‌افتد، مغز شما و سلول‌های آن ممکن است نتوانند عملکرد درست خود را داشته باشند. در نتیجه، تغییرات ژنتیکی می‌توانند عملکردهای زیر را در مغزتان مختل کنند:
. دادن دستورالعمل برای کمک به ارتباط سلول‌های عصبی با همدیگر
. تولید یا کنترل فرارسان‌های عصبی که به مغز در حمل‌ونقل اطلاعات از یک نورون به نورون دیگر کمک می‌کنند
. مدیریت ارتباطات بین نورون‌ها (سیناپس‌ها)
این اختلال‌ها ممکن است در نحوه فکرکردن، رفتارکردن و کنترل محیط اثر بگذارند. اما تحقیقات بیشتری برای درک بهتر اینکه چه ژن‌هایی با ADHD ارتباط دارند و فاکتورهای ژنتیکی چگونه با تغییرات محیطی ترکیب و منجر به ADHD می‌شوند لازم است.

ریسک فاکتورهای غیرژنتیکی
این ریسک فاکتورها نیز می‌توانند تأثیرگذار باشند:
. قرارگرفتن (پیش از تولد و طی دوران جنینی) در معرض سمومی مثل سرب، الکل یا دود دست‌دوم سیگار
. استرس زیاد مادر، داشتن پرکاری تیروئید یا استفاده از استامینوفن و والپروات (دارویی برای درمان تشنج) طی بارداری یا زایمان
. آسیب مغزی
. زایمان زودرس یا پایین‌بودن وزن حین تولد

لازم به یادآوری است که باورهای نادرست زیادی در مورد علت‌های عوارض رشد عصبی مثل ADHD وجود دارد. شاید شما هم این باورها را شنیده باشید؛ اما مطالعاتی که تاکنون انجام شده‌اند آنها را تأیید نمی‌کنند:
. خوردن قند زیاد
. مصرف رنگ‌های خوراکی و طعم‌دهنده‌های مصنوعی
. تماشای زیاد تلویزیون
. روش‌های تربیتی نادرست
. هرج‌ومرج در خانواده
. فقر
در برخی موارد، این فاکتورها ممکن است علائم ADHD را بدتر کنند، همان‌طور که می‌توانند علائم بیماری‌ها یا عوارض دیگر را تشدید کنند؛ اما هیچ مدرک علمی وجود ندارد که نشان بدهد این فاکتورها مستقیماً علت ADHD هستند.

آیا ADHD وراثتی است؟

ADHD معمولاً جنبه وراثتی دارد. اگر یکی از بستگان درجه اول شما (مثلاً پدر یا مادر و یا خواهرتان) دچار این عارضه باشد (با تشخیص پزشکی)، ریسک ابتلای شما به ADHD تقریباً ۹ برابر بیشتر از آنهایی است که سابقه این بیماری را در خانواده ندارند.
یادتان باشد: داشتن سابقه ADHD در خانواده دلیل نمی‌شود شما هم در طول زندگی خود حتماً به این عارضه دچار شوید. بلکه فقط به این معنی است که بیشتر احتمال دارد علائم ADHD را تجربه کنید و تشخیص داده شود به این اختلال دچار هستید.

چه کسانی بیشتر به ADHD دچار می‌شوند؟

هر کسی می‌تواند ADHD داشته باشد؛ اما در یک سری از افراد این احتمال بیشتر است. ریسک فاکتورهای زیر می‌توانند ریسک ADHD را بیشتر کنند:
. سن: ADHD در بچه‌های ۳ تا ۱۷ساله شایع‌تر است
. پسر بودن: تشخیص ADHD در پسرها بیشتر از دخترهاست. اما به این معنی نیست که پسرها بیشتر احتمال دارد ADHD داشته باشند. تحقیقات زیادی نشان داده‌اند علائم ADHD می‌تواند در پسرها و دخترها متفاوت جلوه کند (مثلاً پسرها بیش‌فعال‌ترند اما دخترها کم‌تحرک‌ترند). برای درک چرایی این تفاوت به پژوهش‌های گسترده‌تری نیاز است.
. نژاد: بچه‌های سیاه‌پوست و سفیدپوست بیشتر از کودکان آسیایی و اسپانیایی به ADHD مبتلا می‌شوند.

---