سنگ مثانه؛ از علائم و دلایل تا پیشگیری و درمان

سنگ مثانه کریستال ریزی است که در ادرار تشکیل می‌شود. این کریستال‌ها سخت هستند و در مثانه گیر می‌افتند. سنگ‌های مثانه شکل‌ها و اندازه‌های گوناگونی دارند و در مردان شایع‌ترند.

علائم سنگ مثانه

. شکم‌درد یا احساس فشار در شکم
. تیره یا کدرشدن ادرار
. خون در ادرار
. تکرر ادرار یا ادرارکردن با درد
. مشکل در دفع ادرار، قطع و وصل‌شدن جریان ادرار، ازدست‌دادن کنترل ادرار
. درد در بیضه‌ها
. علائم عفونت مجاری ادراری که شامل تب و درد حین ادرارکردن و نیاز فوری به دستشویی و تکرر ادرار می‌شود
البته همه افرادی که سنگ مثانه دارند علامت ندارند. علائم با حرکت این سنگ‌ها خود را نشان می‌دهند. یک عامل دیگر بروز علائم نیز زمانی است که سنگ‌ها جلوی خروج ادرار از مثانه را می‌گیرند.

علت سنگ مثانه چیست؟

سنگ‌های مثانه با املاحی در ادرار تشکیل می‌شوند. علت‌های شایعی که باعث سنگ مثانه می‌شوند:
. بزرگ‌شدن پروستات
. انسداد در پایین مثانه
. عفونت مجاری ادراری
. دیورتیکول مثانه (برآمدگی و کیسه‌هایی که تکی یا چندتایی در دیواره مثانه ایجاد می‌شوند)
. رادیوتراپی در ناحیه لگن
. آسیب به عصب
. جراحی مثانه
. سیستوسل (وقتی که دیواره‌های مثانه یک زن ضعیف می‌شود و افتادگی پیدا می‌کند و به لگن فشار وارد می‌کند)
. کاملاً خالی‌نکردن مثانه
ادرار اسیدی، ادرار بیش از حد غلیظ و یک شیء خارجی در مثانه هم می‌توانند سنگ مثانه ایجاد کند.
سنگ مثانه و سنگ کلیه شبیه هم نیستند. سنگ‌های کلیه همیشه خودبه‌خود دفع نمی‌شوند و اگر در مثانه گیر کنند می‌توانند سنگ‌های جدیدی تشکیل دهند.

سنگ مثانه چگونه تشخیص داده می‌شود؟

 اگر علائمی دارید به پزشک مراجعه کنید. پزشک معاینه فیزیکی انجام می‌دهد. او شکمتان را فشار می‌دهد تا ببیند درد دارید یا نه. در مورد آقایان، پزشک یک معاینه رکتال نیز انجام می‌دهد تا وضعیت پروستات را چک کند. تست‌های دیگر شامل موارد زیر می‌شوند:
. یک تست ادرار (با استفاده از یک دستمال استریل)
. سونوگرافی یا سی‌تی‌اسکن لگن
. سی‌تی‌اسکن مجاری ادراری که ممکن است با تزریق انجام شود
. سیستوسکوپی

آیا سنگ مثانه قابل‌پیشگیری است؟

چند فاکتور می‌توانند از تشکیل سنگ مثانه پیشگیری کنند:
. درمان به‌موقع عفونت مجاری ادراری
. مراجعه به پزشک درمورد عوارضی که می‌توانند باعث سنگ مثانه بشوند
. نوشیدن آب کافی، پرهیز از غذاهای پُرچرب و قند و نمک
. پرهیز از سیگار و مواد مخدر
. مراجعه به پزشک به‌محض مشاهده علائم
. نگه‌نداشتن ادرار و تخلیه به‌موقع مثانه
. پیشگیری از یبوست

درمان سنگ مثانه

بعضی از سنگ‌های مثانه (آنهایی که ریزند) خودشان دفع می‌شوند و این اتفاق زمانی می‌افتد که شما ادرار می‌کنید. ممکن است عبور این سنگ‌ها تا حدی دردناک باشد. حداقل روزانه ۶ تا ۸ لیوان آب بنوشید تا بیشتر ادرار کنید.
در بیشتر موارد لازم می‌شود پزشک سنگ‌ها را خارج کند. معمول‌ترین شیوه، استفاده از سیستوسکوپ می‌باشد که طی آن پزشک لولهٔ باریکی را که دوربین به آن متصل است وارد مجرای ادرار می‌کند. دوربین سنگ‌ها را شناسایی می‌کند و پزشک با استفاده از لیزر یا اولتراسوند، سنگ‌ها را خرد می‌کند. مایعاتی که مصرف می‌کنید، تکه‌های باقیمانده را دفع خواهند کرد.
اگر سنگ‌ها خیلی بزرگ باشند احتمالاً به عمل جراحی نیاز است. پزشک ناحیه‌ای نزدیک به لگن را برش داده و سنگ‌ها را خارج می‌کند. این عمل جراحی به بیهوشی نیاز دارد و ممکن است بیمار در بیمارستان بستری شود.

زندگی با سنگ مثانه

بعد از جراحی پزشک بررسی می‌کند تا مطمئن شود تمام سنگ‌ها رفته‌اند. ممکن است آزمودن‌هایی برای اطمینان تکرار شوند و شاید پزشک داروهایی برای پیشگیری از عفونت تجویز نماید.
لازم است پزشک علت سنگ مثانه را درمان نماید. مثلاً اگر پزشک توموری در مثانه پیدا کند، از جهت سرطان آن را بررسی خواهد کرد. سنگ‌های مثانه در صورت عدم درمان می‌توانند آسیب دائمی به مثانه وارد کنند که شامل عفونت‌های مکرر ادراری، آسیب به مثانه، کلیه یا مجاری ادراری می‌شود.
سؤال‌هایی که باید از پزشک بپرسید:
. چگونه می‌توانم تفاوت بین سنگ مثانه و سنگ کلیه را تشخیص دهم؟
. آیا سنگ مثانه ریسک فاکتوری برای سرطان مثانه است؟
. آیا می‌توانم درد ناشی از سنگ مثانه را با داروهای مسکن معمولی کاهش دهم؟
. آیا سنگ مثانه ژنتیکی است؟
. آیا سنگ مثانه خانم‌های باردار را بیشتر اذیت می‌کند؟

---