اعجاز علمی قرآن دربارۀ پدیدۀ باران

نسبت باران

در سورۀ «زخرف» باران به آبِ فرستاده‌شده در «اندازۀ مشخص» تعریف شده است:

وَالَّذِی نَزَّلَ مِنَ السَّمَاءِ مَاءً بِقَدَرٍ فَأَنشَرْنَا بِهِ بَلْدَةً مَّیْتًا کَذَلِکَ تُخْرَجُونَ

«و آن کسی که آبی به اندازه از آسمان نازل کرد،  وبوسیله آن  دیار مرده را زنده گردانیدیم، همانگونه شما ( ازمرگ )  بیرون آورده می‌شوید» (زخرف:11)

این «تقدیر» (اندازه‌گیری) ذکر شده در آیه مربوط به چند ویژگی باران است.

یک: مقدار بارانی که به زمین می‌بارد همیشه یکسان است. به طور تخمینی، در یک ثانیه، 16 میلیون تن آب از زمین تبخیر می‌شود. این مقدار برابر با مقدار آبی است که در یک ثانیه روی زمین می‌ریزد. (معادل 513 تریلیون تن آب در سال) این بدان معنی است که آب به طور مداوم در یک چرخۀ متعادل طبق یک اندازۀ معین دور می‌زند.

دو. تقدیر دیگر باران مربوط به سرعت سقوط آن است. حداقل ارتفاع ابرهای باران‌زا 1200 متر است. هنگام سقوط از این ارتفاع، جسمی که وزن و اندازه‌ای برابر با یک قطره باران دارد، با سرعت ۵۵۸ کیلومتر بر ساعت به طور مداوم شتاب گرفته و روی زمین می‌افتد.

قطعا جسمی که با این سرعت به زمین برخورد می‌کند آسیب زیادی خواهد دید. اگر باران به همان شیوه می بارید، تمام زمین‌های برداشت‌شده نابود می‌شد، مناطق مسکونی، خانه‌ها و اتومبیل‌ها اسیب می‌دید و مردم نمی‌توانستند بدون انجام اقدامات احتیاطی بیشتر راه بروند. این محاسبات فقط برای ابرهایی است که در ارتفاع 1200 متر قرار گرفته‌اند. در ارتفاعات 10000 متری نیز ابرهای بازان‌زا وجود دارد. قطره بارانی که از چنین ارتفاعی می‌بارد معمولاً می‌تواند به مراتب مخرب‌تر خواهد بود.

چگونگی شکل‌گیری باران

همۀ تقدیرهای باران در این دو مورد گفته‌شده خلاصه نمی‌شود. در لایه‌های جوی که باران از آنجا شروع به بارش می‌کند دما ممکن است تا ۴۰۰ درجه سانتی گراد زیر صفر پایین بیاید. با این وجود، قطره‌های باران هرگز به ذرات یخ تبدیل نمی‌شوند. (این قطعا به معنای تهدیدی مرگبار برای موجودات زنده روی زمین خواهد بود) به دلیل اینکه آب موجود در جو، آب خالص است. و طبق قاعدۀ مشهور، آب خالص حتی در دماهای بسیار پایین به سختی منجمد می‌شود.

چگونگی شکل‌گیری باران، مدت‌های طولانی برای مردم رازی بزرگ به حساب می‌آمد. تنها پس از اختراع رادار هواشناسی بود که مردم به کشف این راز پی بردند و دریافتند که باران طی این سه مرحله شکل می‌گیرد؛ نخست «ماده خام» باران به هوا بلند می‌شود. دوم ابرهای باران‌زا شکل می گیرند. در سومین مرحله، قطره باران ظاهر می‌شود.

این مراحل، قرن‌ها پیش در قرآن، به روشنی تبیین شده و اطلاعات دقیقی در مورد شکل گیری باران آمده است:

اللَّهُ الَّذِی یُرْسِلُ الرِّیَاحَ فَتُثِیرُ سَحَابًا فَیَبْسُطُهُ فِی السَّمَاءِ كَیْفَ یَشَاءُ وَیَجْعَلُهُ كِسَفًا فَتَرَى الْوَدْقَ یَخْرُجُ مِنْ خِلَالِهِ ۖ فَإِذَا أَصَابَ بِهِ مَن یَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ إِذَا هُمْ یَسْتَبْشِرُونَ

خداوند کسی است که بادها را می‌فرستد و ابری برمی‌انگیزد و آن را در آسمان، هرگونه بخواهد، می‌گستراند، و آن را بخش‌بخش می‌کند، پس می‌بینی که باران از لابه‌لای آن بیرون می‌زند. پس چون آن [باران] را به کسانی از بندگانش که بخواهد برساند، آنان شادمان می‌شوند. (روم:48)

مرحلۀ اول: «خداوند است که بادها را می فرستد...»
حباب‌های هوای بی‌شماری که توسط کف اقیانوس ها شکل می‌گیرند، دائما می‌ترکند و باعث می‌شوند ذرات آب به سمت آسمان پرتاب شوند. این ذرات که غنی از نمک هستند، سپس توسط بادها حمل می‌شوند و در جو به سمت بالا حرکت می‌کنند. این ذرات که آئروسل نامیده می‌شوند با جمع‌آوری بخار آب در اطراف خود ابرها را تشکیل می‌دهند که مجدداً از دریاها به صورت قطرات ریز توسط مکانیزمی به نام «تله آب» بالا می‌رود.

مرحلۀ دوم: « آن را در آسمان، هرگونه بخواهد، می‌گستراند، و آن را بخش‌بخش می‌کند...»
ابرها از بخار آب تشکیل می‌شوند و در اطراف کریستال‌های نمک یا ذرات غبار موجود در هوا متراکم می‌شوند. از آنجایی که قطرات آب در آنها بسیار کوچک است (با قطر بین 0.01 تا 0.02 میلی متر)، ابرها در هوا معلق هستند و در آسمان پخش می‌شوند. بنابراین آسمان پوشیده از ابر است.

مرحلۀ سوم:  «می‌بینی که باران از لابه‌لای آن بیرون می‌زند...»
هر مرحله از شکل‌گیری باران در آیات قرآن آمده است. علاوه بر این، این مراحل به ترتیب درست توضیح داده می‌شوند. درست مانند بسیاری از پدیده های طبیعی دیگر در جهان، باز این قرآن است که صحیح‌ترین توضیح را در مورد این پدیده ارائه می‌دهد و بیشتر این واقعیت‌ها را قرن ها قبل از کشف علم به مردم اعلام کرده است.

زندگی در سرزمین مرده

در قرآن، آیات متعددی وجود دارد که توجه ما را به کارکرد خاصی از باران، که "احیای سرزمین مرده" است، جلب می‌کند:

ذرات آب که کریستال‌های نمک و ذرات غبار را احاطه کرده‌اند غلیظ می‌شوند و قطرات باران را تشکیل می‌دهند. بنابراین، قطرات که از هوا سنگین‌تر می‌شوند، از ابرها خارج می‌شوند و مانند باران شروع به باریدن روی زمین می‌کنند.

وَهُوَ الَّذِی أَرْسَلَ الرِّیَاحَ بُشْرًا بَیْنَ یَدَیْ رَحْمَتِهِ ۚ وَأَنزَلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً طَهُورًا، لِّنُحْیِیَ بِهِ بَلْدَةً مَّیْتًا وَنُسْقِیَهُ مِمَّا خَلَقْنَا أَنْعَامًا وَأَنَاسِیَّ كَثِیرًا

و او کسی است که بادها را مژده‌ای پیشاپیش [باران] رحمتش فرستاد. و از آسمان، آبی پاکیزه و پاک‌کننده فروفرستادیم، تا با آن سرزمینی مرده را زنده گردانیم، و آن را به آفریده‌های خود از چهارپایان و مردمان بسیار بنوشانیم. (فرقان:49 و 48)

باران علاوه بر تجهیز زمین به آب که نیاز اجتناب‌ناپذیر موجودات زنده است، اثر باروری نیز دارد. قطرات بارانی که پس از تبخیر شدن از دریاها به ابرها می‌رسند، حاوی مواد خاصی هستند که «به یک سرزمین مرده زندگی می بخشند». به این قطره‌های حیات‌بخش «قطره‌های کشش سطحی» می‌گویند.

قطرات کشش سطحی در سطح بالایی سطح دریا شکل می‌گیرد که زیست‌شناسان آن را "لایه میکرو" می‌نامند. در این لایه که نازک‌تر از یک دهم میلی‌متر است، بقایای آلی زیادی وجود دارد که ناشی از آلودگی جلبک‌های میکروسکوپی و زئوپلانکتون‌ها است. برخی از این باقیمانده‌ها عناصری را که در آب دریا بسیار کمیاب هستند، مانند فسفر، منیزیم، پتاسیم و برخی فلزات سنگین مانند مس، روی، کبالت و سرب، انتخاب کرده و در درون خود جمع می‌کنند. این قطرات مملو از کود توسط بادها به آسمان بلند می‌شوند و پس از مدتی در داخل قطرات باران روی زمین می‌ریزند. دانه ها و گیاهان روی زمین در این قطرات باران، املاح و عناصر فلزی متعددی پیدا می‌کنند که برای رشد آن ها ضروری است. این واقعه در آیه دیگری از قرآن آشکار می‌شود:

وَنَزَّلْنَا مِنَ السَّمَاءِ مَاءً مُّبَارَكًا فَأَنبَتْنَا بِهِ جَنَّاتٍ وَحَبَّ الْحَصِیدِ

و از آسمان، آبی پربرکت فروفرستادیم، پس با آن باغ‌ها و دانه‌های دروشدنی رویاندیم. ‎(ق:9)

نمک‌هایی که با باران می‌ریزند نمونه های کوچکی از عناصر خاص (کلسیم، منیزیم، پتاسیم و غیره) هستند که برای افزایش باروری استفاده می‌شوند. فلزات سنگین یافت شده در این نوع آئروسل ها عناصر دیگری هستند که باروری را در توسعه و تولید گیاهان افزایش می‌دهند.

یک زمین بایر را می‌توان با تمام عناصر ضروری برای گیاهان در یک دوره 100 ساله فقط با این کودهایی که با باران ریخته می‌شود، بارور کرد. جنگل‌ها نیز با کمک این ذرات معلق در دریا توسعه یافته و تغذیه می‌شوند. به این ترتیب سالانه 150 میلیون تن کود در سطح کل زمین ریخته می‌شود. اگر چنین لقاح طبیعی وجود نداشت، پوشش گیاهی بسیار کمی روی زمین وجود داشت و تعادل اکولوژیکی مختل می‌شد.

نکته جالب‌تر این است که این حقیقت، که تنها با علم مدرن قابل کشف است، قرن‌ها پیش توسط خداوند در قرآن آشکار شد. 

---