باورهای اشتباه درمورد سندرم روده تحریک‌پذیر

وقتی صحبت از سندرم روده تحریک‌پذیر می‌شود، تمایز قائل‌شدن میان آنچه واقعیت دارد و آنچه باور اشتباه است کار سختی است. اما به‌هرحال اگر به این عارضه دچارید، خیلی مهم است که اطلاعات خوبی از آن داشته باشید تا بتوانید از خود به‌خوبی مراقبت کنید.

باور اشتباه اول: سندرم روده تحریک‌پذیر تماماً در ذهن توست

این‌طور نیست. هر چند استرس روحی و روانی می‌تواند علائم سندرم روده تحریک‌پذیر را بدتر کند؛ اما این بیماری واقعاً یک اختلال گوارشی است که علائم فیزیکی و واقعی مثل شکم‌درد، نفخ و تغییرات مداوم در عادات دفع دارد. ضمناً فاکتورهای بیولوژیکی زیادی می‌توانند موجب سندرم روده تحریک‌پذیر شوند، مثل تغییراتی در باکتریوم روده، ژنتیک، تغذیه، حساسیت زیاد سیستم گوارش و تغییراتی در حرکات دودی روده‌ها.
خیلی از عوارض روحی و روانی همان‌طور که بر بسیاری از بیماری‌ها اثر می‌گذارند بر سندرم روده تحریک‌پذیر نیز اثر می‌گذارند. مثلاً اضطراب اغلب می‌تواند علائم این بیماری را بدتر کند و البته داشتن یک سیستم حمایتی از خانواده و دوستان نیز می‌تواند به تسکین و کاهش این علائم کمک کند.

باور اشتباه دوم: سندرم روده تحریک‌پذیر و بیماری التهابی روده یکی هستند

این دو بیماری هر چند دارای علائم مشابهی‌اند اما در چگونگی شروع، چگونگی تشخیص و چگونگی درمان با هم متفاوت‌اند.
سندرم روده تحریک‌پذیر یک عارضه گوارشی مربوط به عملکرد سیستم گوارش است، نه هیچ مشکل ساختاری در گوارش. اما بیماری التهابی روده که شامل بیماری کرون و کولیت زخمی می‌شود، عارضه‌ای جدی‌تر بوده و موجب التهاب مزمن در سیستم گوارش می‌شود که می‌تواند منتهی به زخم‌های گوارشی و آسیب مخاط روده شود.
مدیریت سندرم روده تحریک‌پذیر متمرکز بر تسکین علائم به‌واسطه تغییرات غذایی، داروها، گفتگودرمانی و تغییراتی در سبک زندگی (مثلاً کنترل استرس) است، اما درمان بیماری التهابی روده مبتنی بر کاهش التهاب، کنترل علائم و پیشگیری از آسیب بیشتر به روده‌ها با کمک داروهایی مثل کورتیکواستروئیدها، داروهای سرکوبگر ایمنی و عوامل بیولوژیکی می‌باشد.

باور اشتباه سوم: نشت روده باعث سندرم روده تحریک‌پذیر می‌شود

روده شما یک سد دفاعی دارد که جلوی ورود مواد مضر به داخل روده را می‌گیرد. اگر سندرم نشت روده داشته باشید، این سد دفاعی تا حدی تخریب شده است. هر چند یک سری از مطالعات دریافته‌اند بین سندرم روده تحریک‌پذیر و سندرم نشت روده ارتباطی وجود دارد؛ اما هیچ ارتباط مستقیم علت و معلولی تاکنون شناخته نشده است. در واقع دانشمندان هنوز نمی‌دانند علت سندرم روده تحریک‌پذیر چیست.
ضمناً سندرم نشت روده تا به امروز فقط یک فرضیه است. هر چند تئوری‌های زیادی وجود دارد؛ اما سندرم نشت روده در واقع یک تشخیص پزشکی شناخته نمی‌شود و تحقیقات بسیار کمی نیز در موردش انجام شده است.
درمان‌هایی که برای سندرم نشت روده هستند ممکن است روی علائم سندرم روده تحریک‌پذیر جواب ندهند. زیرا سندرم نشت روده اغلب یکی از عوارض بالقوه اثرات بیماری‌های التهابی روده مثل بیماری کرون و کولیت زخمی است که نیاز به درمان متفاوتی با سندرم روده تحریک‌پذیر دارد.

باور اشتباه چهارم: سندرم روده تحریک‌پذیر مشکل خاصی نیست

سندرم روده تحریک‌پذیر می‌تواند به‌طورجدی بر کیفیت زندگی فرد اثر بگذارد. علائم سندرم روده تحریک‌پذیر مثل شکم‌درد، نفخ و تغییراتی در عادات دفع، اغلب منجر به ناراحتی‌های فیزیکی، ناراحتی‌های روحی و روانی و انزوا می‌شود.
همچنین غیرقابل‌پیش‌بینی بودن شروع علائم می‌تواند اضطراب و افسردگی را در فرد بیمار تشدید کند.

باور اشتباه پنجم: همه افرادی که سندرم روده تحریک‌پذیر دارند دارای علائم یکسانی هستند

علائم سندرم روده تحریک‌پذیر می‌توانند در افراد بسیار گوناگون باشد؛ اما همه این علائم بر اساس سه ویژگی اصلی طبقه‌بندی می‌شوند:
. سندرم روده تحریک‌پذیر اسهال غالب (IBS-D) که شامل دل‌پیچه و اسهال‌های مداوم و نیاز به دفع فوری می‌شود. گفته می‌شود این حالت ناشی از تغییراتی در حرکات دودی روده، متابولیسم اسید گوارشی و حساسیت گوارش است که همگی منجر به تند شدن حرکت مدفوع در روده‌ها شده و این علائم را ایجاد می‌کنند.
. سندرم روده تحریک‌پذیر یبوست غالب (IBS-C) که شامل شکم‌درد و دفع سخت مدفوع سفت می‌شود. علت این حالت شامل حرکات کُند روده، تغییراتی در تعاملات روده - مغز و افزایش حساسیت نسبت به کشش روده می‌شود.
. سندرم روده تحریک‌پذیر ترکیبی (IBS-M) ترکیبی از اسهال و یبوست است که اغلب متناوب‌اند و همین مدیریت علائم را سخت‌تر می‌کند.
علاوه بر این دسته‌بندی‌ها، افرادی که سندرم روده تحریک‌پذیر دارند دچار علائم دیگری مثل نفخ و گاز نیز هستند. برخی افراد ممکن است علائم خفیف‌تری داشته باشند و این علائم چندان هم مکرر بروز نکنند، اما عده‌ای دیگر دارای علائم شدیدتری هستند که حتی ممکن است هر روز ظاهر شوند و اثرات منفی بر کیفیت زندگی بگذارند.
به دلیل اینکه علائم IBS می‌تواند در هر کسی بسیار متفاوت باشد، برنامه درمانی آن نیز کاملاً مختص به خود فرد بوده و ارتباط زیادی با نیازهای شخصی افراد دارد.

باور اشتباه ششم: حذف لبنیات و گلوتن باعث رفع علائم سندرم روده تحریک‌پذیر می‌شود

علائم سندرم روده تحریک‌پذیر در یک سری از افراد با حذف لبنیات و گلوتن از رژیم غذایی بهتر می‌شود؛ اما بیشتر افراد نیاز به این محدودیت غذایی ندارند.
کسانی که سندرم روده تحریک‌پذیر دارند ممکن است با خوردن لبنیات مشکل داشته باشند که به‌خاطر لاکتوز آنهاست. لاکتوز نوعی کربوهیدرات است. اما همه فرآورده‌های لبنی لاکتوز فراوان ندارند. برخی از لبنیات مثل پنیر فقط مقدار کمی لاکتوز دارند. ضمناً انتخاب محصولات لبنی بدون لاکتوز هم می‌تواند راه‌حل خوبی برای پیشگیری از تحریک گوارش باشد تا مجبور نشوید لبنیات را به‌طورکلی حذف کنید.
خیلی از افراد تصور می‌کنند پرهیز از گلوتن (پروتئینی که در گندم و جو وجود دارد) بهترین کار برای کسی است که IBS دارد. اما شواهد زیادی نشان می‌دهند چیزی که در واقع عامل شعله‌ورشدن علائم این بیماری است، نوعی کربوهیدرات موجود در غذاها می‌باشد. این کربوهیدرات‌ها فراکتان‌ها هستند که در گندم و جو و چاودار و برخی از میوه‌ها و سبزی‌ها وجود دارند.
اگر سندرم روده تحریک‌پذیر دارید باید از FODMAPs اجتناب کنید که شامل کربوهیدرات‌هایی می‌شود که توسط باکتری‌های روده تخمیر می‌شوند. این کربوهیدرات‌ها آب را به روده‌ها می‌کشند که می‌تواند موجب علائم ناخوشایندی مثل گاز و نفخ و تغییر در حرکات روده و دفعات اجابت مزاج در افرادی شود که مبتلا به IBS هستند.
بنابراین وقتی پای محصولاتی در میان است که گلوتن دارند، خیلی از افرادی که دچار IBS هستند، اگر غذای موردنظر فراکتان کمی هم داشته باشد می‌توانند آنها را تحمل کنند. مثلاً نان‌هایی که گلوتن دارند؛ اما دارای فراکتان کمی هستند توسط افرادی که این بیماری را دارند خوب تحمل می‌شوند؛ اما همین افراد ممکن است قادر به تحمل کیک یا شیرینی‌های میوه‌ای نباشند.

باور اشتباه هفتم: فیبر، درمان سندرم روده تحریک‌پذیر است

در حال حاضر هیچ درمانی برای سندرم روده تحریک‌پذیر وجود ندارد و همان‌طور که گفتیم، علائم این بیماری در افراد متفاوت است. به همین دلیل برنامه درمانی برای هر کسی فرق می‌کند و متناسب با شرایط و نیازهای هر شخصی است.
اما به‌طورکلی فیبر می‌تواند به‌عنوان ابزاری برای مدیریت علائم IBS به کار برود. خصوصاً در مورد افرادی که سندرم روده تحریک‌پذیرِ اسهال غالب دارند، فیبر محلول می‌تواند به جذب آب و حجم دادن به مدفوع کمک کند. برای اینکه فیبر محلول بیشتری دریافت کنید، غذاهایی مثل جو دوسر، حبوبات، دانه چیا و بذر کتان آسیاب شده بیشتر مصرف کنید.
برای افرادی که سندرم روده تحریک‌پذیر یبوست غالب دارند، فیبر نامحلول می‌تواند به حرکات دودی روده‌ها و دفع کمک کند. فیبر نامحلول در غذاهایی مثل میوه‌ها و سبزی‌ها، لوبیا، سبوس گندم و مغزها وجود دارد.
به‌طورکلی فیبر نقش مهمی در حفظ حرکات مناسب روده دارد و به شکل‌دادن مدفوع و تغذیه میکروبیوم روده خیلی کمک می‌کند. اما فیبر نمی‌تواند به‌خودی‌خود علائم را به طور کامل تسکین دهد. لازم است تغییراتی در سبک زندگی و رژیم غذایی خود نیز ایجاد کنید.

باور اشتباه هشتم: فقط محدودیت‌های غذایی سخت می‌توانند علائم IBS را کمتر کنند

اگر سندرم روده تحریک‌پذیر داشته باشید شاید فکر کنید حتماً باید رژیم غذایی با محدودیت‌های زیادی داشته باشید تا علائمتان کنترل شوند؛ اما این طور نیست. رژیم‌های غذایی بسیار محدودکننده می‌توانند مضر باشند، خصوصاً اگر سابقه اختلالات خوردن هم داشته باشید.
هر چند رژیم غذایی با FODMAP پایین در کنترل علائم این بیماری کاربرد زیادی دارد؛ اما تنها راه‌حل نمی‌باشد.
اغلب متخصصین تغذیه توصیه می‌کنند با تغییراتی ساده‌تر در رژیم غذایی و سبک زندگی شروع کنید. دستورالعمل‌ها می‌گویند مصرف کافئین را محدود کنید، بیشتر مایعات مصرف کنید و فیبر به اندازه کافی مصرف نمایید.
شما می‌توانید بادقت و یادداشت‌کردن عوامل غذایی و محیطی به خودتان کمک کنید فاکتورهای مؤثر در علائمتان را پیدا نمایید، مثلاً کم‌خوابی، استرس، داروها و مکمل‌ها و ورزش.
این باور که سندرم روده تحریک‌پذیر ناشی از رژیم غذایی نادرست است واقعیت ندارد. واقعیت این است که ما شواهد کافی برای تأیید این ادعا نداریم؛ اما همه می‌دانیم که برخی از تغییرات غذایی می‌توانند کمک‌کننده باشند.

باور اشتباه نهم: افرادی که IBS دارند یک سری از غذاها را هرگز نمی‌توانند بخورند

شاید فکر کنید غذاهای خاصی باعث شعله‌ورشدن علائم بیماری‌تان می‌شوند. البته خوب است که تحملتان نسبت به غذاها را بررسی کنید؛ زیرا همان‌طور که گفتیم این شرایط کاملاً شخصی است و هر کسی تحمل و ظرفیت غذایی خودش را دارد.
برخی از افرادی که سندرم روده تحریک‌پذیر دارند می‌توانند چیزهایی مثل کافئین و غذاهای پُرچرب و تند بخورند بدون اینکه علائمی در آنها ایجاد شود. اما عده‌ای نیز ممکن است آستانه تحمل پایینی نسبت به این غذاها داشته باشند و علائمشان شعله‌ور شود.

---