مراقب دل‌های شکننده سالمندان باشیم
سالمندان در قرآن و روایات مورد تکریم خاصی قرار گرفته و توصیه بسیار شده که مراقب جسم و روح آنها باشیم و مراقبت‌های خاصی برایشان داشته باشیم. یادمان باشد که آنها نیز روزگاری جوان بوده و جامعه نیازمند تلاش آنها بوده است. اسلام به سالمندان بطور ویژه نگاه کرده و توصیه‌هایی هم بیان کرده است.
دل‌نازک و حساس
سالمندان بخاطر پیری و ضعف بدنی و ناتوانی جسمی، بسیار حساس می‌شوند و ممکن است از یک حرف و یا رفتار معمولی هم دل‌شکسته شوند. مراقب باشیم که باعث دل‌شکستگی آنها نشویم چرا که بطور کلی دل‌شکستن آسیب‌زاست چه رسد به دل‌شکستن فردی سالمند و بزرگسال. خداوند در حدیثی می‌فرماید: من نزد قلبهای شکسته هستم. (مفاتیح اللغیب، ص۱۹۱)سخن نگفتن پیش از آنان
حالا که فرد پیر شده، حواس‌مان باشد که حرمت و احترامش را حفظ کنیم. در محافل و دورهمی‌ها اول اجازه دهیم که او صحبت کند و حرمتش را حفظ کنیم. (مشكوه‌الانوار، چ1، ص168)آنها بخاطر سن زیادشان سرشار از تجربه‌های گوناگونی هستند که هر کدام می‌توانند راهگشا باشند. از طرفی پیرها دوست دارند صحبت کنند و اطرافیان گوش دهند
صبوری در مقابل نادانی آنان
سالمندان شاید به خاطر ناتوانی و ضعف در جسم و گاهی عقل، اشتباهاتی داشته باشند. بر اساس فرمایش پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در مقابل نادانی و اشتباهش صبور باشیم و رفتار ناپسند انجام ندهیم. (نهج‌الفصاحه، با تنظیم موضوعى، ص93)موضع‌گیری ممنوع نکردن در برابر نظرات و سخنان‌شان
حق سالمند اینست که بزرگسالی و سن او را حرمت دهیم و در برابر حرفهایش موضع‌گیری و مجادله نکنیم گرچه ممکنه به مذاق ما خوش نیاید. با این حال به آنها احترام گذاریم و در برابرشان مخالفت نکنیم.(رساله حقوق امام سجاد علیه‌السلام)گوش دادن به سخنان منطقی آنان
پیامبر اکرم صلی‌الله علیه و آله می‌فرماید: پیر در میان قومش مانند پیامبری است در میان امتش.(روضة‌الواعظین، ج2، ص476) آنها بخاطر سن زیادشان سرشار از تجربه‌های گوناگونی هستند که هر کدام می‌توانند راهگشا باشند. از طرفی پیرها دوست دارند صحبت کنند و اطرافیان گوش دهند. پس به حرف‌های آنان گوش بده و با مهربانی پاسخ ده.(سیره ابن هشام، ج2، صص 578 و580)سالمندان منبعی با ارزش از سخنان گوهربار هستند، نباید اجازه دهیم این منبع بدون استفاده و انتقال به دیگران، دفن شود.
عدی بن حاتم طایی در احوالات پیامبر اکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله می‌گوید: وقتی برای نخستین بار به دیدار پیامبر به مدینه رفتم، به مسجد رفته و خدمت پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله رسیدم. چون مرا شناخت، از جا برخاست و مرا به خانه خود برد. در میان راه، زنی سالخورده و ناتوان سر راهش آمد و سخنانی به او گفت. آن حضرت ایستاده بود و به سخنان پیرزن گوش می‌کرد و با مهربانی به آن پاسخ می‌گفت. (سیره ابن هشام، ج2، صص 578 و 580)
حالا که فرد پیر شده، حواس‌مان باشد که حرمت و احترامش را حفظ کنیم. در محافل و دورهمی‌ها اول اجازه دهیم که او صحبت کند و حرمتش را حفظ کنیم
سبقت و سرعت نگرفتن در راه نرفتن
هنگام راه رفتن مراعات جسمش را بکن و سریع راه نرو که به سختی بیافتد. کنارش با آرامش راه برو تا معذب نشود و مراقب حالش باش. (رساله حقوق امام سجاد علیه‌السلام)رفتاری همراه با آرامش و حوصله
با آرامش و حوصله با سالمند رفتار کن و شأن و منزلت او را حفظ کن.(مستدرك الوسائل، ج6، ص 292) مبادا با رفتاری و یا سخنی شان او را حفظ نکرده و باعث آزردگی خاطر و اضافه بودن را در او بوجود آوری.دستور قرآن در مورد والدین سالمند
بصورت عمومی باید به سالمندان احترام بگذاریم. اما در مورد پدر و مادر پیر مسئولیت و وظیفه ما بیشتر می‌شود. خداوند در آیه 23 و 24 سوره اسراء به انسان فرمان می‌دهد که:اِمّا یَبْلُغَنَّ عِندک الکبرَ اَحَدُهما او کلاهُما فلا تَقُلْ لَهما اُفٍّ و لا تَنْهَرهُما وَ قُلْ لَهُما قولاً کریما، وَاخفَضْ لَهُما جَناحَ الذُّلِ مِنَ الرّحمةِ وَ قُل رَبِّ ارحَمْهُما کما ربّیانی صَغیرا؛ هر گاه یکی از آن دو (پدر و مادر) یا هر دو نزد تو به سن پیری و سالمندی رسیدند، به آنان اف مگو، آنان را طرد مکن و به آنان سخن کریمانه بگو و بال فروتنی را از روی رحمت و شفقت برای آنان بگستر، و بگو: پروردگارا! همانگونه که مرا در خردسالی‌ام تربیت کردند، تو نیز بر آنان رحمت آور.
سالمندان بخاطر پیری و ضعف بدنی و ناتوانی جسمی، بسیار حساس می‌شوند و ممکن است از یک حرف و یا رفتار معمولی هم دل‌شکسته شوند
با احترام و آرامش همراه با ملایمت با آنها رفتار کنیم. در هنگام سخن گفتن، زیبا و ملایم با والدین سخن گوییم و کارهایشان را انجام دهیم و نیازهایشان را قبل از این که به زبان آورده و تقاضا کنند، برآورده کنیم و تمام قد خدمتگزارشان باشیم.
ابراهیم بن شعیب گوید: به امام صادق علیه‌السلام عرض کردم: پدرم بسیار پیر و سالخورده و ناتوان شده است. هر گاه حاجتی داشته باشد او را برمی‌داریم و بر دوش می‌کشیم. حضرت فرمود: اگر بتوانی عهده‌دار کارهای او شوی چنین کن، حتی با دستانت لقمه در دهانش بگذار، که این کار در قیامت، برای تو بهشت (یا سپر از آتش) خواهد بود.(بحارالانوار، ج71، ص56)
شایان ذکر است همانطور که آزردن و بی احترامی و بی توجهی به والدین باعث عاق شدن می شود؛ کمک و محبت و توجه به پدر و مادر باعث بهشتی شدن فرزندان می‌شود.
