استفراغ غیرمنتظره در کودکان

بله گاهی غذای خورده شده جهت را اشتباه می‌رود و بالا می‌آید! بچه‌ها درک نمی‌کنند چه اتفاقی دارد می‌افتد و چرا اصلاً این اتفاق می‌افتد و فقط می‌خواهند زودتر متوقف شود، و البته شما هم همین را می‌خواهید.
هرچند معمولاً استفراغ علامت ویروسی شدن معده است، اما استفراغ بی‌دلیل کودک می‌تواند نگران‌کننده باشد.

علت استفراغ چیست و چرا اتفاق می‌افتد؟

خود استفراغ یک عارضه یا بیماری نیست، بلکه علامتی از یک مشکل دیگر است؛ بنابراین یافتن علت استفراغ، کلید درمان آن است.
گاهی استفراغ خفیف و کوتاه‌مدت است. گاهی ممکن است کودک بدون دلیل خاصی استفراغ کند؛ اما گاهی استفراغ علامت مشکلی جدی‌تر است.
پیداکردن علت استفراغ در کودک، خصوصاً استفراغ ناگهانی، کار ساده‌ای نیست. بچه‌ها مخصوصاً بچه‌های کوچک‌تر می‌توانند نسبت به بعضی از باکتری‌ها حساس‌تر باشند و به همین دلیل بسیار مستعد مسمومیت‌های ناشی از ویروس یا غذا هستند. بچه‌ها نسبت به بزرگ‌ترها که سیستم ایمنی کامل‌تری دارند، واکنش متفاوتی به مسمومیت نشان می‌دهند.

فاکتورهای مربوط به سن

بچه‌ها ممکن است نتوانند خوب توضیح بدهند چه احساسی دارند و بخش بزرگی از این مسئله به سن‌وسال کودک بستگی دارد. در بچه‌های کوچک و خردسال گاهی یک مشکل آناتومیک (مادرزادی) عامل استفراغ است. مثلاً ممکن است ارتباط بین مری و معده خوب شکل نگرفته باشد و باعث شود غذا راحت‌تر بالا بیاید. در بیشتر موارد، پزشک می‌تواند این مشکل را قبل از اینکه کودک به بزرگسالی برسد برطرف کند.
در نوزادان ممکن است متوجه شوید کودک زیاد تف می‌کند یا ریفلاکس دارد و در خردسالان معمولاً پای یک ویروس گوارشی در میان است.
در بچه‌های بزرگ‌تر معمولاً پزشک دیگر علت‌های استفراغ‌های ناگهانی را بررسی می‌کند؛ از بیماری‌های معمول‌تر مثل یک عفونت ویروسی گرفته تا موقعیت‌های اورژانسی مثل اوردوزکردن یک ماده سمی یا آپاندیسیت.

دیگر علت‌های ممکن استفراغ کودک

بسته به طیف علائم، پزشک دیگر مشکلات گوارشی را نیز مدنظر قرار می‌دهد:
. زخم معده
. زخم‌های گوارشی
. یک انسداد در روده
. بیماری التهابی روده
. تنگی مجرای پیلور (عارضه‌ای که مانع عبور غذا از معده به روده باریک می‌شود)
استفراغ، واکنش بدن ما نسبت به یک محرک سمی و مضر است یا احساسی که در ما ایجاد می‌شود به این معنی است که چیزی درست نیست و بدن می‌خواهد از شر آن خلاص شود. برای معده، استفراغ یکی از راه‌هایی است که از دست چیزی که نمی‌خواهد خلاص شود. در این شرایط معده یا باید هر طوری که شده آن محرک را به جلو بفرستد و آن را عبور دهد یا اینکه به سمت بالا براند و آن را پس بزند و این علامت به معنی وجود یک عامل بد و مضر یا خطرناک است که ممکن است به ما آسیب بزند و باید زودتر از بدن خارج شود.
در دیگر موارد، پزشک ممکن است علائم استفراغ را از جنبه روحی و روانی بررسی کند، مثلاً بیماری بولیمیا (پُرخوری عصبی که در آن فرد بیش از حد پُرخوری می‌کند و سپس برای جبران پُرخوری‌اش هر کاری می‌کند تا استفراغ کند).

درمان استفراغ در کودکان

اگر کودک شما بیماری دارد که باعث استفراغ اوست، اقدامات زیر را انجام دهید:
. به کودک مایعات بدهید. کودک را تشویق کنید آب یا مایعات دیگر بنوشد. نوشابه ورزشی و آبمیوه با قند زیاد به کودک ندهید (مثلاً آب سیب یا آب گلابی و گیلاس).
. به‌زور به کودک غذا ندهید. یادتان باشد طبیعی است کودک در مدتی که استفراغ دارد کم‌اشتها بشود. مراقب باشید تا کودک دهیدراته نشود؛ اما به‌زور به او غذا ندهید.
. بعد از توقف استفراغ آرام‌آرام به کودک غذا بدهید. بعد از اینکه استفراغ کودک متوقف شد می‌توانید به کودک کمک کنید کم‌کم به روال عادی غذایی‌اش برگردد. با مقادیر کمی از کربوهیدرات‌های پیچیده مثل نان و برنج و سیب‌زمینی شروع کنید. این غذاها معده را تحریک نمی‌کنند. از دادن غذاهای تند و ادویه‌دار به کودک پرهیز کنید؛ چون مخاط معده را تحریک می‌کنند.
نسبت به علائم کودک دقیق باشید و اگر استفراغش ادامه پیدا کرد، با کمک پزشک به دنبال پیداکردن علت باشید. توصیه‌ها در زمان استفراغ کودک بسته به اینکه کودک از شیر مادر تغذیه می‌کند یا شیرخشک می‌خورد می‌توانند متفاوت باشند:
. کودکانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند: تغذیه کودک با شیر خود را ادامه دهید (مگر اینکه پزشک منع کرده باشد). توصیه می‌کنیم در ابتدا به‌دفعات بیشتر و طی مدت‌های کوتاه‌تری به کودک شیر بدهید. اگر استفراغ کودک بهتر شد، روال عادی را ادامه دهید و اگر استفراغ ادامه داشت و بهتر نشد در عرض ۲۴ ساعت کودک را نزد پزشک ببرید.
. کودکانی که شیرخشک می‌خورند: به مدت دو تا سه ساعت هر ۱۵ دقیقه به کودک ۱۵ تا ۳۰ میلی‌لیتر محلول او آر اس بدهید. اگر کودک باز هم استفراغ کرد، نیم ساعت بعد دوباره تلاش کنید. اگر کودک بهتر شد، تغذیه عادی او را از سر بگیرید و در غیر این صورت در عرض ۲۴ ساعت کودک را نزد پزشک ببرید.

پیشگیری از استفراغ در کودکان

گاهی بچه‌ها ناخوش می‌شوند؛ اما کم‌کم که سیستم ایمنی آنها قوی‌تر می‌شود در برابر بیماری‌ها مقاوم‌تر می‌شوند.
رعایت بهداشت و شستن دست‌ها را خوب به کودک یاد بدهید تا از ابتلای کودک به عوارضی که باعث استفراغ می‌شوند پیشگیری کنید. کودک را تشویق کنید قبل از خوردن غذا دست‌ها را با آب گرم و صابون به مدت ۳۰ ثانیه بشوید. طرز درست شستن دست‌ها را عملاً به کودک بیاموزید.

چه زمانی باید کودک را نزد پزشک ببرید؟

گاهی یک‌بار استفراغ معمولاً نگران‌کننده نیست. اما اگر علائم دیگری هم همراه با استفراغ وجود داشتند باید بررسی پزشکی صورت بگیرد.
اگر کودکتان استفراغ می‌کند وضعیت ادرار او را چک کنید تا ببینید ادرارش کمتر شده یا نه. در مورد نوزادان، اگر زودتر از ۶ ساعت مجبور به تعویض پوشک نشوید پس یعنی ادرار کودک کم شده است. همچنین اگر کودک استفراغ جهشی دارد او را نزد پزشک ببرید.
در مورد همه بچه‌ها باید استفراغ را از جهت وجود رنگ سبز چک کنید و ضمناً درجه حرارت بدنش را بگیرید. اگر کودک تب داشت باید او را نزد پزشک ببرید.
ضمناً مراقب علائم کم‌آبی بدنش باشید:
. بی اشک بودن هنگام گریه‌کردن
. خشکی دهان
. تورفتگی چشم‌ها
. سردی دست‌وپا
. بی انرژی بودن
اگر کودک استفراغ می‌کند و نمی‌تواند چیزی را در معده‌اش نگه دارد، خصوصاً مایعات، پس باید او را به پزشک برسانید. شاید لازم باشد کودک از طریق تزریق، مایعات بگیرد تا بدنش هیدراته شود.
استفراغ یکی از علائمی است که همه ما از آن می‌ترسیم، خصوصاً در مورد بچه‌ها. اگر استفراغ کودکتان شما را نگران می‌کند، در مورد مراجعه به پزشک تردید نکنید.

---