نکاتی در مورد داروی متوتروکسات
پیش از مصرف متوترکسات برای آرتریت روماتوئید، این مطلب را بخوانید
اگر تشخیص داده شود که مبتلا به آرتریت روماتوئید هستید، یکی از درمان‌هایی که احتمالاً به شما توصیه می‌شود، داروهای آنتی آرتریت روماتوئید است. یکی از معمول‌ترین داروهای تجویزی در این زمینه دارویی به نام متوترکسات می‌باشد.
یکی از فواید داروهای آنتی‌آرتریت روماتوئید برای این بیماری، کاهش علائم و نشانه‌های این بیماری است مثل درد مفاصل و تورم و سفتی آنها. ضمناً این دسته از داروها می‌تواند جلوی پیشرفت و شدت آرتریت روماتوئید را بگیرند و بیمار بسیار دیرتر دچار بدفرمی مفاصل و ناتوانی‌های حرکتی شود.
متوترکسات به‌ویژه یک داروی مؤثر در درمان آرتریت روماتوئید محسوب می‌شود. محققان باور دارند این دارو باعث می‌شود سلول‌ها آدنوزین ترشح کنند. آدنوزین مولکولی است که مواد شیمیایی التهابی را در بدن مهار می‌کند.
داروهای آنتی آرتریت روماتوئید هر چند بسیار مفید و مؤثرند اما عوارض جانبی و ریسک‌هایی نیز دارند که لازم است پیش از شروع مصرف نسبت به آنها مطلع باشید.
این داروها ایمن هستند
داروهای آنتی آرتریت روماتوئید هر چند قوی هستند (خصوصاً متوترکسات) اما به این معنی نیست که ایمن نیستند. در واقع متوترکسات یکی از ایمن‌ترین داروهایی است که می‌توانید برای آرتریت روماتوئید مصرف کنید. این باور نادرست وجود دارد که متوترکسات به دلیل اینکه یکی از داروهای مربوط به سرطان است پس بسیار سمی است. اما این طور نیست. وقتی متوترکسات برای سرطان تجویز می‌شود، دوز مصرفی آن صدها برابر بیشتر از دوز مصرفی آن برای آرتریت روماتوئید است.اگر باردار هستید یا قصد باردارشدن دارید نمی‌توانید متوترکسات مصرف کنید؛ چون این دارو به شما و جنینتان آسیب خواهد زد
ممکن است دچار تهوع شوید
یکی از شایع‌ترین عوارض جانبی این دسته از داروها، خصوصاً متوترکسات، حالت تهوع است. این حالت موجب کاهش اشتها شده و حفظ یک رژیم غذایی متعادل را سخت می‌کند.اما راهکارهایی وجود دارد که این احساس ناخوشایند را کاهش دهید. اگر هر یک از این عوارض جانبی را دارید حتماً با پزشکتان مطرح کنید. گاهی تغییر دوز مصرفی دارو می‌تواند به کاهش یا رفع این علائم کمک کند.
مطالعه‌ای نشان داده پخش‌کردن دوز مصرفی در روزهای هفته یا یک روز در میان مصرف‌کردن این دارو به‌جای اینکه به‌یک‌باره مصرف شود، حالت تهوع و ناراحتی معده را کاهش می‌دهد و درعین‌حال علائم آرتریت روماتوئید نیز بهتر خواهند شد.
به‌احتمال زیاد در عرض یک یا دو روز بعد از مصرف دوز هفتگی‌تان حالت تهوع خواهید داشت. اگر چنین اتفاقی برای شما افتاد، حتی بعد از کاهش دوز مصرفی، یک راه دیگر این است که از نوع تزریقی متوترکسات استفاده کنید. دارویی که تزریق می‌شود به معده شما کاری ندارد؛ اما دچار تهوع نخواهید شد. استفاده از نوع تزریقی متوترکسات باعث بهبود عوارض گوارشی این دارو شده و در اکثر بیماران منجر به بهترشدن کیفیت زندگی‌شان می‌شود.
البته یادتان باشد اگر پوست حساسی دارید ممکن است دچار تحریکات پوستی و خارش یا بثوراتی در ناحیه تزریق متوترکسات شوید. اگر چنین اتفاقی برایتان افتاد می‌توانید محل تزریق را تغییر دهید و از پزشکتان در مورد مشکل پوستی‌تان راهنمایی بخواهید و اگر حالت تهوعتان ادامه داشت از پزشکتان بپرسید آیا مجاز به استفاده از داروهای ضدتهوع هستید یا خیر.
در مقابل نور خورشید باید بیشتر از خودتان مراقبت کنید
متوترکسات می‌تواند پوستتان را نسبت به نور خورشید یا پرتوهای فرابنفش حساس‌تر کند؛ بنابراین ریسک آفتاب‌سوختگی شما بیشتر است و ممکن است در اثر قرارگرفتن در معرض نور خورشید دچار تاول‌ها یا راش‌های آفتاب‌سوختگی شوید. حتی شاید متوجه شوید در قسمت‌هایی از پوستتان که قبلاً آفتاب‌سوخته شده، بثوراتی شکل گرفته است.این واکنش پوستی در افرادی که پسوریازیس دارند مشهودتر است و ترکیبی از متوترکسات و نور خورشید می‌تواند این عارضه‌های پوستی را بدتر کند.
پس برای مراقبت بیشتر از پوستتان این موارد را جدی بگیرید:
. لباسی بپوشید که در برابر نور خورشید از پوستتان محافظت کند و کلاه لبه پهن سرتان بگذارید.
. از ضدآفتاب حاوی تیتانیوم دی اکساید یا زینک اکساید با SPF۳۰ یا بالاتر استفاده کنید و هر دو ساعت آن را تجدید نمایید (اگر عرق می‌کنید زودتر).
. زمان‌هایی که تابش خورشید مستقیم و شدید است بیرون نروید که معمولاً ساعت ۱۰ صبح تا ۲ بعدازظهر می‌باشد.
. از سولاریوم استفاده نکنید و آفتاب نگیرید.
همچنین بهتر است از شامپو بدن بدون عطر و مرطوب‌کننده‌ای ملایم برای کمک به آبرسانی و محافظت از پوست حساستان استفاده کنید.
احتمال عفونت در شما بیشتر است
یک سیستم ایمنی بیش‌فعال اغلب می‌تواند علت شعله‌ورشدن آرتریت روماتوئید باشد و به همین دلیل است که داروهای آنتی آرتریت روماتوئید مثل متوترکسات برای سرکوب سیستم ایمنی به کار می‌روند. اما یک سیستم ایمنی سرکوب شده و ضعیف می‌تواند احتمال عفونت و ابتلا به انواع ویروس‌ها را نیز بیشتر کند؛ بنابراین لازم است بدانید متوترکسات می‌تواند توانایی بدن شما برای مبارزه با عفونت‌ها را کاهش داده و ریسک ابتلا به شینگلز (زونا) را که یک عفونت ویروسی است افزایش دهد.دیگر عفونت‌هایی که مصرف متوترکسات احتمال آنها را بالا می‌برد شامل عفونت‌های سیستم تنفسی فوقانی، عفونت‌های سینوسی، برونشیت و عفونت‌های ادراری می‌شود.
. شستن مکرر دست‌ها یکی از بهترین راه‌ها برای محافظت از خودتان در برابر میکروب‌هاست. هنگام غذا درست‌کردن و غذاخوردن، بعد از توالت، تعویض پوشک، دست‌زدن به زباله و رسیدگی به زخم یک نفر دیگر حتماً دست‌هایتان را خوب بشویید.
. رژیم غذایی سالمی داشته باشید که پُر از انواع میوه و سبزی و پروتئین کم‌چرب باشد. غذاهای دریایی و غلات کامل و لبنیات بدون چربی را در رژیم غذایی روزانه‌تان داشته باشید.
. به طور منظم ورزش کنید.
. وزن سالمی داشته باشید.
. به‌اندازه کافی بخوابید.
. سیگار نکشید.
متوترکسات می‌تواند اثر واکسن‌ها را کاهش دهد
متوترکسات به دلیل اینکه سرکوب‌کننده سیستم ایمنی است می‌تواند از اثر واکسن‌ها بکاهد. واکسن‌ها به طور معمول یک واکنش ایمنی موقتی در بدن ایجاد می‌کنند که همین باعث می‌شود در بلندمدت بتواند پاسخ درستی به بیماری‌ها بدهد. متوترکسات این واکنش ایمنی را سرکوب می‌کند و به این معنی است که آن‌طور که قرار است از فرد در مقابل بیماری محافظت نخواهد شد. یافته‌ها نشان می‌دهند توقف مصرف متوترکسات برای واکسینه شدن می‌تواند راه‌حل خوبی باشد.ممکن است دچار زخم‌های دهانی شوید
زخم‌های دهانی و تورم لثه از عوارض جانبی معمول داروهای آنتی آرتریت روماتوئید، خصوصاً متوترکسات‌اند. متوترکسات سطح اسیدفولیک بدن را که برای عملکرد مناسب سلولی لازم است کاهش می‌دهد.مصرف مکمل اسیدفولیک در بیشتر افراد می‌تواند این مشکل را حل کند. در مورد مصرف مکمل با پزشکتان مشورت کنید. راهکارهای طبیعی مثل غرغره با آب‌نمک هم می‌توانند برای تسکین علائم دهانی مفید باشند. همچنین می‌توانید از دهان‌شویه با لیدوکائین برای تسکین درد استفاده کنید.
بیشتر بخوانید
آرتریت روماتوئید درمان نشده چه خطراتی دارد؟خودتان آرتریت روماتوئید را تشخیص دهیدآرتریت روماتوئید باعث درد مفاصل می‌شود
ممکن است دچار سردرد شوید
سردرد خصوصاً میگرن در میان افرادی که آرتریت روماتوئید دارند شایع است و دلیل آن نیز احتمالاً التهابی است که در بدن ایجاد می‌شود. در برخی از افراد متوترکسات هم می‌تواند به‌عنوان یک عارضه جانبی باعث سردرد شود؛ بنابراین دردی که دارید می‌تواند ناشی از ترکیبی از آرتریت روماتوئید و دارویی که مصرف می‌کنید باشد.متأسفانه بسیاری از داروهای بدون نسخه رایج مثل ناپروکسن و استامینوفن زمانی که متوترکسات مصرف می‌کنید می‌توانند خطرناک باشند. این داروها می‌توانند روند پاک‌سازی دارو از بدنتان را کُند کنند و باعث شوند دارو در سطح ناسالمی در بدنتان تجمع کند.
بنابراین اگر سردرد دارید بهتر است در مورد داروی مناسب از پزشکتان سؤال کنید.
اگر باردارید نمی‌توانید متوترکسات مصرف کنید
اگر باردار هستید یا قصد باردارشدن دارید نمی‌توانید متوترکسات مصرف کنید؛ چون این دارو به شما و جنینتان آسیب خواهد زد. پزشک شما پیش از تجویز متوترکسات توصیه می‌کند تست بارداری انجام دهید. ضمناً شما باید تا سه ماه بعد از توقف مصرف این دارو به مصرف قرص ضد بارداری‌تان ادامه دهید تا متوترکسات به طور کامل از سیستم بدنتان خارج شود.متوترکسات به مقدار کم وارد شیر مادر نیز می‌شود. اگر پزشکتان از شما بخواهد حین شیردهی مصرف متوترکسات را ادامه دهید، خون کودکتان را نیز مورد آزمایش قرار می‌دهد تا ببیند چه مقدار دارو وارد سیستم بدن کودک شده است.
متوترکسات می‌تواند با داروهای دیگر تداخل ایجاد کند
گفته می‌شود که داروهای آرتریت روماتوئید می‌توانند با داروهای دیگر تداخل ایجاد کنند و این تداخل می‌تواند عوارض جانبی ناخواسته‌ای ایجاد کند، مثل استفراغ، سرگیجه و خستگی.داروهایی که ممکن است تداخل منفی با متوترکسات داشته باشند شامل موارد زیرند:
. بعضی از آنتی‌بیوتیک‌ها
. مسکن‌ها
. بی‌حسی‌ها در دندانپزشکی
. ضدقارچ‌ها
. کورتیکواستروئیدها
داروهایی نیز وجود دارند که می‌توانند اثرگذاری داروهای آرتریت روماتوئید را افزایش دهند (مثل مهارکننده‌های پروتون پمپ برای سوزش معده و آنتی‌بیوتیک آموکسی‌سیلین) که موجب عوارض جانبی خواهد شد.
نسبت به فواید و عوارض مرتبط با متوترکسات و تداخلات احتمالی با هر داروی تجویزی یا بدون تجویز دیگر یا حتی مکمل‌ها آگاه باشید. همیشه در مورد دیگر داروها و مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید با پزشکتان مشورت کنید و هر وقت مصرف متوترکسات را شروع کردید، پیش از مصرف هر داروی دیگر ابتدا از پزشکتان اجازه بگیرید.
